Nhân Ngày Thế giới không thuốc lá (31-5): Thuốc lá - mối đe dọa tới môi trường của chúng ta

Ngày Thế giới không thuốc lá (31-5) năm nay, Tổ chức Y tế thế giới chọn thông điệp “Thuốc lá - mối đe dọa tới môi trường của chúng ta”, nhằm kêu gọi các quốc gia thúc đẩy các hoạt động nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác hại của sử dụng thuốc lá tới môi trường, không hút thuốc lá để hạn chế việc gây ô nhiễm môi trường và sức khỏe.

Được quảng bá như một giải pháp hữu hiệu, thay thế thuốc lá truyền thống, không gây nghiện, không độc hại, hương thơm dễ chịu, không gây hôi miệng... thuốc lá điện tử (hay còn gọi là thuốc lá thế hệ mới) đã thu hút sự quan tâm của nhiều người. Tuy nhiên, theo khuyến cáo của các chuyên gia, người dùng nên cẩn trọng với những nguy hại của loại thuốc lá này.

Theo Tổ chức Y tế thế giới, sử dụng thuốc lá là nguyên nhân gây ra hơn 8 triệu ca tử vong trên toàn cầu mỗi năm. Trong đó hơn 7 triệu người tử vong do sử dụng thuốc lá trực tiếp và khoảng 1,2 triệu người tử vong do hút thuốc lá thụ động. Hút thuốc lá cũng là một yếu tố làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp và làm tăng mức độ nghiêm trọng của các bệnh về đường hô hấp. Bên cạnh tác hại về sức khỏe, sử dụng thuốc lá còn gây tổn thất về kinh tế đối với các cá nhân, gia đình và xã hội, các tổn thất này bao gồm chi tiêu cho hút thuốc, chi phí cho khám, điều trị bệnh liên quan đến hút thuốc, giảm sút hoặc mất khả năng lao động vì ốm đau và tử vong sớm. Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới, tổn thất kinh tế toàn cầu do thuốc lá gây ra mỗi năm là 1.400 tỷ đô la Mỹ. Việc sử dụng thuốc lá cũng làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sống.

Cũng theo Tổ chức Y tế thế giới, hàng năm có khoảng 5% diện tích rừng bị phá để trồng cây thuốc lá và lấy gỗ để sấy thuốc lá; ước tính mỗi năm cần 18 tỷ cây xanh để làm củi sấy thuốc lá; việc sử dụng thuốc lá thải ra môi trường mỗi năm khoảng 3.000 đến 6.000 tấn formaldehyde, từ 12.000 đến 47.000 tấn nicotine và từ 300 đến 600 triệu ki-lô-gam chất thải độc hại của các mẩu thuốc lá.

Tại Việt Nam, công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá (PCTHTL) đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận. So với năm 2015, năm 2020 tỷ lệ sử dụng hút thuốc lá chung giảm từ 22,5% năm 2015 xuống 21,7% năm 2020. Tỷ lệ nam giới hút thuốc giảm từ 45,3% năm 2015 xuống 42,3% năm 2020. Đặc biệt, tỷ lệ hút thuốc thụ động cũng giảm đáng kể tại các địa điểm như: nơi làm việc, cơ sở y tế, cơ sở giáo dục, trên phương tiện giao thông công cộng và khu vực trong nhà.

Tại Thanh Hóa, công tác PCTHTL được triển khai thực hiện từ năm 2015, tập trung vào 3 mục tiêu: nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của thuốc lá; xây dựng môi trường không khói thuốc; tăng cường năng lực cho các cán bộ tham gia hoạt động PCTHTL. Nhiều hoạt động PCTHTL đã được triển khai như: Thành lập ban chỉ đạo PCTHTL các cấp, đẩy mạnh các hoạt động truyền thông về Luật PCTHTL tới sức khỏe con người; tổ chức các hoạt động nhằm nâng cao năng lực PCTHTL cho cán bộ các cấp. Năm 2021, tổ chức tập huấn 55 lớp cho 2.750 cán bộ y tế và cán bộ thôn, bản về PCTHTL trên toàn tỉnh; tổ chức 10 lớp tập huấn cho 250 giáo viên các trường trên địa bàn tỉnh về tác hại của việc sử dụng thuốc lá, lợi ích xây dựng môi trường không khói thuốc, hướng dẫn xây dựng môi trường học đường không khói thuốc, các quy định và Luật PCTHTL; tổ chức tập huấn 40 lớp, cho 200 cán bộ, hội viên hội nông dân trên địa bàn tỉnh về PCTHTL. Các cơ quan, đơn vị đã xây dựng và phát động phong trào xây dựng môi trường không khói thuốc và giám sát, đánh giá tình hình các hoạt động PCTHTL tại đơn vị. Tổ chức ký cam kết giữa cơ quan, đơn vị với cán bộ, công chức, viên chức và người lao động về việc thực hiện nghiêm quy định cấm hút thuốc lá tại nơi làm việc trong nhà... Thông qua đó, nhận thức của người dân về tác hại của thuốc lá đã có những chuyển biến rõ rệt, số người hút thuốc tại nơi làm việc, nơi công cộng đã giảm qua các năm; hầu hết các cơ quan, đơn vị, bệnh viện, trường học thực hiện xây dựng môi trường không khói thuốc tại nơi làm việc. Ngoài ra, việc thực hiện các quy định của Luật PCTHTL cũng được đẩy mạnh tại các khu dân cư gắn với xây dựng nếp sống văn minh, gia đình văn hóa...

Tuy nhiên, công tác PCTHTL hiện còn gặp nhiều khó khăn như do sự xuất hiện của các sản phẩm thuốc lá mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng - sử dụng nhiệt để làm nóng mà không đốt cháy như thuốc lá điếu thông thường, shisha... Đối tượng tiếp cận chủ yếu của thuốc lá điện tử lại là giới trẻ. Bên cạnh đó, tình trạng bán thuốc lá cho người dưới 18 tuổi vẫn còn tồn tại do chưa được quản lý chặt chẽ; cai nghiện thuốc lá chưa được triển khai triệt để, chủ yếu do nỗ lực của mỗi cá nhân; công tác xử phạt còn hạn chế...

Thực hiện Luật PCTHTL và hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá (31-5), Tuần lễ quốc gia không thuốc lá (25-5-2022 – 31-5-2022), Sở Y tế - cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo PCTHTL tỉnh phát động hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá (31-5), Tuần lễ quốc gia không thuốc lá (25-5-2022 – 31-5-2022) và đề nghị các địa phương tăng cường tuyên truyền tác hại của việc sử dụng thuốc lá và Luật PCTHTL; thực hiện nghiêm các quy định về PCTHTL và môi trường không khói thuốc theo quy định của Luật PCTHTL, đưa nội dung PCTHTL vào kế hoạch hoạt động hằng năm của UBND các cấp, đưa quy định cấm hút thuốc lá tại nơi làm việc vào quy chế nội bộ của các cơ quan, đơn vị; đưa nội dung PCTHTL vào hương ước, quy ước tại thôn, làng, ấp, bản, tổ dân phố. Treo biển báo cấm hút thuốc tại các địa điểm có quy định cấm hút thuốc như: Khu vực trong nhà tại nơi làm việc của cơ quan hành chính Nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp và nơi làm việc trong nhà khác, nhà hàng, quán cà phê, cơ sở dịch vụ ăn uống, cơ sở dịch vụ vui chơi giải trí, nhà ga, bến tàu, bến xe, cơ sở tôn giáo, tín ngưỡng, trung tâm hội nghị, nhà hát, nhà văn hóa, rạp chiếu phim, rạp xiếc, câu lạc bộ, nhà thi đấu thể thao, sân vận động có mái che, quán bar, quán karaoke, vũ trường, trên phương tiện giao thông công cộng và địa điểm công cộng trong nhà khác; khách sạn, nhà nghỉ, nhà khách, khu nghỉ dưỡng (resort) và cơ sở lưu trú du lịch khác. Tuyên truyền và thực hiện các biện pháp ngăn ngừa sử dụng thuốc lá trong các hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch và việc hiếu, hỷ. Thực hiện nghiêm quy định cấm quảng cáo, khuyến mãi, tài trợ của các công ty sản xuất, kinh doanh sản phẩm thuốc lá.

Bên cạnh đó, tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện Luật PCTHTL tại các cơ quan, đơn vị, trường học, nhà máy, xí nghiệp, các cơ sở khách sạn, nhà hàng và các địa điểm có quy định cấm hút thuốc lá trên địa bàn tỉnh. Các cơ quan, đơn vị lồng ghép tuyên truyền về tác hại của thuốc lá trong các hoạt động của đơn vị, tổ chức mít tinh, hội nghị, treo băng rôn khẩu hiệu hưởng ứng ngày thế giới không thuốc lá và tuần lễ quốc gia không thuốc lá. Đăng tải các thông tin về lợi ích của môi trường không khói thuốc, tác hại của thuốc lá điếu thông thường, thuốc lào, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha; thông tin về tư vấn cai nghiện thuốc lá trên loa phát thanh xã, phường, các trang thông tin điện tử và trên các trang mạng xã hội, fanpage (nếu có) của các sở, ban, ngành, cơ quan, đơn vị.

Bài và ảnh: Tô Hà