Cẩn trọng với ma trận lãi suất từ dịch vụ cầm đồ

Một cửa hàng cầm đồ tại phường Phú Sơn (ảnh có tính minh họa).

Những năm gần đây, dịch vụ cầm đồ không còn xa lạ đối với người dân. Đối với người vay, dịch vụ này có ưu điểm là thủ tục đơn giản, giao dịch nhanh chóng, thậm chí chỉ cần vài ba câu “thỏa thuận miệng”. Còn đối với người cung cấp dịch vụ, thì có thể nhanh chóng gia tăng số vốn ban đầu nhờ “lãi mẹ đẻ lãi con”. Vậy nên, dịch vụ này ngày càng “nở rộ”.

Dạo một vòng quanh một số tuyến phố trên địa bàn TP Thanh Hóa, chúng tôi có thể dễ dàng tìm được nhiều cửa hàng cầm đồ. Bởi, hầu hết các cửa hàng, điểm thực hiện dịch vụ cầm đồ đều được án ngữ ở những tuyến đường lớn, dễ thấy. Tại đây, khách lui tới giao dịch gồm nhiều thành phần, nhưng không ngoài mục đích cầm cố tài sản để lấy “tín dụng” tạm thời. Các mặt hàng được cầm cố cũng khá phong phú, đa dạng, từ xe đạp, điện thoại di động, máy tính xách tay, cho đến những tài sản có giá trị lớn, như: Xe mô tô, ô tô, giấy tờ nhà đất... Thường các tài sản được cầm cố chỉ được định giá bằng một nửa hoặc một phần ba giá trị thực. Tuy nhiên, lãi suất thì lại được tính cao gấp nhiều lần so với quy định.

Trong vai khách hàng, chúng tôi đến cửa hàng cầm đồ tại phường Phú Sơn, khảo giá tài sản và mức lãi suất. Tại đây, chúng tôi được chủ cửa hàng định giá tài sản chỉ bằng một nửa giá trị thực tế; đồng thời, trao đổi về mức lãi suất phải trả khi cầm cố tài sản để lấy tiền. Qua trao đổi, chúng tôi được biết, việc tính lãi suất tùy thuộc vào mức vay và thời gian vay. Nếu tài sản cầm cố có giá trị lớn và thời gian cầm cố lâu thì lãi suất sẽ thấp hơn đối với những tài sản “cầm nóng” trong thời gian ngắn. Nhưng thông thường mức lãi suất dao động ở mức từ 2 nghìn đồng đến 4 nghìn đồng/1 triệu đồng/ngày. Lãi suất sẽ còn được nhân đôi nếu “khổ chủ” để quá hạn thời gian cầm cố. Như vậy, nếu mang tài sản đi cầm để vay 10 triệu đồng, thì mỗi ngày người vay sẽ phải trả từ 20 nghìn đến 40 nghìn đồng.

Tiếp tục khảo mức lãi suất tại một cửa hàng cầm đồ tại phường Đông Vệ, tại đây, gặp chủ cửa hàng, chúng tôi đưa ra định giá tài sản và mong muốn được vay 10 triệu đồng trong vòng 10 ngày. Ngay lập tức chủ cửa hàng “hét” với chúng tôi mức lãi suất lên tới 7 nghìn đồng/1 triệu đồng/ngày, như vậy 10 triệu sẽ có mức lãi tương đương với 70 nghìn đồng/ngày. Nhận thấy sự e ngại nơi chúng tôi, chủ cửa hàng giải thích thêm: Vì là vay với thời gian ngắn, nên lãi suất được tính với mức là “vay nóng”, nếu vay dài hơn thì mức lãi hạ xuống 5 nghìn đồng/1 triệu đồng/ngày. Dò hỏi một số khách hàng có “thâm niên” trong việc cầm đồ, chúng tôi được biết thêm: Mức lãi và cách tính lãi mà khách hàng mới đến cầm đồ được phổ biến đó mới là bề nổi, thực chất khi tài sản được đem đi cầm cố, đến lúc muốn chuộc ra thì có thể sẽ phát sinh thêm nhiều vấn đề khác. Ví như: Nếu khách hàng không tinh ý, có thỏa thuận rõ ràng từ trước, thì chủ cửa hàng có thể áp dụng tính lãi theo kiểu gộp lãi vào gốc để tính lãi lũy kế theo kiểu “lãi mẹ đẻ lãi con”. Như thế thì mức lãi sẽ còn tăng hơn nhiều so với mức lãi suất được tính thông thường. Và thực tế đã có khá nhiều con mồi bị sa vào cái lưới mà các chủ cửa hàng cầm đồ đã giăng sẵn. Như trường hợp của em Nguyễn Văn H., sinh viên Trường Cao đẳng Nghề công nghiệp Thanh Hóa, do thiếu tiền chi tiêu em đã mang giấy tờ tùy thân đến cửa hàng dịch vụ cầm đồ để vay 5 triệu đồng, với tổng lãi suất 15 nghìn đồng/ngày, tương đương với 3 nghìn đồng/1 triệu đồng/ngày. Sau 1 tháng, em H. mang 5 triệu tiền gốc và 450 nghìn tiền lãi để đến chuộc giấy tờ. Song, khi đến cửa hàng cầm đồ để lấy thì mức lãi lúc này không phải là 450 nghìn như em H. đã tưởng mà tăng lên tới 728 nghìn đồng, do chủ cửa hàng đã tính phần lãi gộp vào gốc để tiếp tục tính lũy kế lãi. Do không đủ tiền nên em H. đành quay về. Nửa tháng sau qua lại để hỏi về tổng số tiền lãi phải đóng, em H. giật mình khi số tiền lãi đã được chủ tính lên mức hơn 3 triệu đồng. Vượt quá khả năng chi trả, em H. đành phải cầu cứu gia đình.

Theo khảo sát của chúng tôi tại nhiều cửa hàng cầm đồ trên địa bàn TP Thanh Hóa, thì mỗi cửa hàng cầm đồ có một mức lãi suất khác nhau. Song, thông thường, các cửa hàng cầm đồ đều hoạt động theo phương thức đánh giá tài sản cầm cố, quy ra tiền và tính lãi suất theo từng triệu đồng, với mức trung bình khoảng 5 đến 7 nghìn đồng/1 triệu đồng/ngày. Với mức lãi này, nếu áp dụng theo quy định tại Khoản 6, Điều 29, Nghị định 96/2016/NĐ-CP, ngày 1-7-2016 của Chính phủ quy định điều kiện về an ninh trật tự đối với một số ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, ghi rõ: Tỷ lệ lãi suất cho vay tiền khi nhận cầm cố tài sản không vượt quá tỷ lệ lãi suất theo quy định của Bộ luật Dân sự. Theo đó, quy định về lãi suất, mức lãi suất vay tiền tại Khoản 1 Điều 468, Bộ luật Dân sự năm 2015, thì mức lãi suất vay tiền theo thỏa thuận, những không vượt quá 20%/năm. Như vậy, với mức lãi suất từ 5 đến 7 nghìn đồng/1 triệu đồng/ngày như hiện nay của đa phần cơ sở cầm đồ đang áp dụng thì mức lãi suất đang đạt tới 0,5% đến 0,7%/ngày, 15% đến 21%/tháng và 180% đến 252%/năm, cao gấp 9 đến 12 lần so với lãi suất cho vay tối đa theo quy định.

Thực tế cho thấy, các cơ sở dịch vụ cầm đồ hiện đều tính mức lãi suất cao hơn so với quy định nhiều lần, ngoài ra, còn có nhiều cách tính lãi suất không theo quy định. Bởi vậy, người sử dụng dịch vụ cần cẩn trọng trong việc tính lãi khi đi cầm cố tài sản. Bên cạnh đó, để bảo đảm cho người dân khi sử dụng dịch vụ; đồng thời, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý Nhà nước về an ninh trật tự đối với hoạt động kinh doanh dịch vụ cầm đồ, các sở, ban, ngành có liên quan của tỉnh, các địa phương cần quan tâm làm tốt công tác tuyên truyền, vận động các cơ sở kinh doanh dịch vụ cầm đồ thực hiện nghiêm các quy định về kinh doanh dịch vụ cầm đồ theo Nghị định 96/2016/NĐ-CP của Chính phủ. Cùng với đó, thực hiện tốt công tác kiểm tra, xử lý đối với những vi phạm về lãi suất, loại hình cầm cố theo quy định.

Hương Thơm