Đề nghị có tiêu chí đánh giá năng lực tự chủ của cơ sở giáo dục đại học

Tiếp tục Kỳ họp thứ 10, sáng 20/11, Quốc hội làm việc tại hội trường để thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi); dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

Phó Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa Mai Văn Hải tham gia góp ý tại kỳ họp.

Tham gia góp ý vào dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), ĐBQH Mai Văn Hải, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa cơ bản thống nhất với tờ trình của Chính phủ, báo cáo thẩm tra của Ủy ban Văn hóa - Xã hội liên quan tới dự thảo Luật.

Theo đại biểu, phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng (Điều 1, 2) đã được dự thảo Luật quy định khá đầy đủ, song chưa bao quát hết các hình thức mới như đào tạo xuyên biên giới, liên kết quốc tế trực tuyến, hoặc chương trình có yếu tố nước ngoài. Do vậy, đại biểu đề nghị bổ sung rõ phạm vi điều chỉnh đối với các hình thức đào tạo này để tạo sự thống nhất với Luật Giáo dục và các điều ước quốc tế có liên quan. Đây là xu hướng phát triển mạnh ở Việt Nam nhưng hiện còn thiếu hành lang pháp lý thống nhất.

Đồng thời, theo đại biểu, dự thảo Luật cần nêu rõ đối tượng “tổ chức, cá nhân nước ngoài” tham gia giáo dục đại học tại Việt Nam để tránh cách hiểu khác nhau khi áp dụng; cần làm rõ phạm vi điều chỉnh giữa Luật Giáo dục đại học và Luật Giáo dục nghề nghiệp ở những lĩnh vực đào tạo để tránh chồng chéo, mâu thuẫn.

Về chính sách của Nhà nước (Điều 5), theo đại biểu Mai Văn Hải, chính sách của Nhà nước được quy định tương đối toàn diện, thể hiện vai trò chủ đạo của Nhà nước trong đầu tư, đồng thời mở rộng xã hội hóa. Tuy nhiên, cần phân biệt rõ giữa đầu tư công và hợp tác công - tư để tránh chồng chéo. Dự thảo Luật đã có chính sách đầu tư đồng bộ, khuyến khích hợp tác công - tư, phát triển cơ sở trọng điểm; tuy nhiên, cần bổ sung chính sách đặc thù cho các địa phương còn khó khăn, vùng miền núi, hải đảo để phát triển mạng lưới giáo dục đại học cân đối vùng miền.

Tại Khoản 6 Điều 5 của dự thảo luật quy định: "Nhà nước có chính sách đẩy mạnh hợp tác công - tư, mở rộng hợp tác và hội nhập quốc tế, thu hút nguồn lực trong và ngoài nước nâng cao vị thế giáo dục đại học Việt Nam."

Để cụ thể hóa nội dung trên, đại biểu đề nghị ban soạn thảo xem xét xây dựng và bổ sung cơ chế khuyến khích doanh nghiệp, tập đoàn trong và ngoài nước đầu tư cho giáo dục đại học tại dự thảo luật này, nhằm thúc đẩy xã hội hóa và nâng cao chất lượng đào tạo.

Về quyền hạn về trách nhiệm của cơ sở giáo dục đại học, cơ sở khác có giáo dục đại học (Điều 14), dự thảo Luật đã khẳng định nguyên tắc “tự chủ, tự chịu trách nhiệm đi đôi với trách nhiệm giải trình” đại biểu hoàn toàn thống nhất, nhưng cho rằng vẫn thiếu tiêu chí định lượng để xác định mức độ tự chủ. Do vậy, đề nghị cần có tiêu chí đánh giá năng lực tự chủ của cơ sở giáo dục đại học nhất là về công tác tài chính và công tác tổ chức nhân sự. Đồng thời, bổ sung yêu cầu cơ sở tự chủ phải có hệ thống kiểm soát nội bộ, cơ chế kiểm toán độc lập và báo cáo giải trình định kỳ công khai. Cần làm rõ mối quan hệ giữa quyền tự chủ của trường với quyền quản lý nhà nước của Bộ và địa phương, tránh hiểu “tự chủ” là “tự do tuyệt đối”.

Điểm c khoản 2 Điều 14 quy định cơ sở giáo dục đại học có trách nhiệm giải trình gắn với quyền tự chủ và “nhà đầu tư phê duyệt đối với cơ sở giáo dục đại học tư thục, phù hợp với chiến lược giáo dục đại học".

Nhằm đảm bảo nguyên tắc giải trình gắn với quyền tự chủ, phòng ngừa rủi ro, đồng thời để Nhà nước làm tốt cơ chế hỗ trợ cơ sở giáo dục đại học tư thục được quy định tại khoản 2, Điều 5 dự thảo luật, đại biểu Mai Văn Hải đề nghị ban soạn thảo xem xét bổ sung quy định tại điểm c khoản 2, điều 14 như sau: "Thực hiện sứ mạng, chiến lược phát triển được cơ quan quản lý trực tiếp phê duyệt đối với cơ sở giáo dục đại học công lập; nhà đầu tư phê duyệt đối với cơ sở giáo dục đại học tư thục, phù hợp với chiến lược giáo dục đại học; đồng thời nhà đầu tư có trách nhiệm công khai minh bạch năng lực tài chính, nguồn vốn đầu tư, tình hình thực hiện cam kết đầu tư và việc sử dụng các nguồn lực tài chính của nhà đầu tư, bảo đảm tính bền vững và hiệu quả trong hoạt động của cơ sở giáo dục đại học tư thục."

Về người học được quy định ở Điều 32, theo đại biểu, chính sách cho người học được mở rộng trong dự thảo Luật, nhưng chưa rõ về quyền, việc bảo vệ lợi ích của người học khi cơ sở giáo dục đại học gặp phải rủi ro. Do đó, đề nghị xem xét bổ sung cơ chế bảo vệ quyền lợi người học khi trường gặp phải rủi ro, ảnh hưởng đến quyền lợi của người học và cũng cần quy định rõ cơ quan có trách nhiệm giải quyết quyền lợi người học khi cơ sở đào tạo vi phạm cam kết.

Quốc Hương