Khắc phục những “lỗ hổng” trong hoạt động của quỹ tín dụng nhân dân

Sự ra đời của hệ thống quỹ tín dụng nhân dân đã mang lại nguồn cung cấp tín dụng rất tốt cho người dân ở nông thôn, góp phần tích cực đẩy lùi nạn tín dụng đen, giúp người dân xóa đói, giảm nghèo, phát triển kinh tế.

Khách hàng đến giao dịch tại Quỹ tín dụng nhân dân Hoằng Tiến (Hoằng Hóa).

Tuy nhiên, bên cạnh nhiều quỹ hoạt động hiệu quả, vẫn có những quỹ tín dụng nhân dân vi phạm các quy định dẫn đến thất thoát tài sản, gây nguy cơ đổ vỡ, ảnh hưởng đến quyền lợi và niềm tin của người gửi tiền.

Tại huyện Hoằng Hóa, vào tháng 3-2017, qua theo dõi, ban lãnh đạo Quỹ tín dụng nhân dân Hoằng Trinh (Hoằng Hóa) phát hiện một số thành viên vay trả lãi chậm. HĐQT quỹ đã thành lập đoàn kiểm tra, phát hiện thủ quỹ của quỹ là Lê Thị Thanh đã lợi dụng lòng tin của dân để vận động các hộ vay tiền của quỹ rồi cho Thanh vay lại. Số tiền này, Thanh đã chi tiêu không rõ mục đích. Hiện nay Thanh đã bị Công an tỉnh khởi tố để điều tra làm rõ về hành vi lợi dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Đến nay, nợ xấu chưa thu hồi của Quỹ tín dụng nhân dân Hoằng Trinh lên tới 16 tỷ đồng. Trao đổi với chúng tôi, ông Lê Quang Sơn, Chủ tịch HĐQT Quỹ tín dụng nhân dân Hoằng Trinh cho biết: Vì quá tin cán bộ nên dù có thẩm định, nhưng do lãnh đạo không sâu sát, trực tiếp kiểm tra thẩm định nên để xảy ra hậu quả như vậy. Đây là bài học kinh nghiệm lớn cho bản thân tôi và hoạt động của quỹ.

Một “lỗ hổng” khác được nhìn thấy qua sự việc diễn ra tại Quỹ tín dụng nhân dân Hoằng Tiến (Hoằng Hóa). Nhớ lại sự việc, ông Trương Minh Phi, Chủ tịch HĐQT quỹ tín dụng nhân dân Hoằng Tiến cho biết: Khi ấy là vào dịp cuối năm 2014, đầu năm 2015. Một số khách hàng đi làm ăn xa về đã thực hiện giao dịch gửi tiền vào quỹ qua cán bộ tín dụng ở điểm Hoằng Ngọc. Cán bộ tín dụng này không nộp tiền về quỹ ngay. Qua rà soát kiểm tra, HĐQT phát hiện ra, song cán bộ tín dụng này đã “ôm” 1,450 tỷ đồng khách hàng gửi bỏ trốn khỏi địa phương. Trước sự việc, gia đình cán bộ tín dụng đó đã đứng ra nhận trả nợ thay. Đến nay đã trả được hơn 500 triệu đồng, số tiền còn lại cũng đã có tài sản bảo đảm. Hoạt động của Quỹ tín dụng nhân dân Hoằng Tiến đã ổn định.

Đi tìm căn nguyên dẫn đến xảy ra những sai phạm đáng tiếc tại một số quỹ tín dụng nhân dân trong thời gian vừa qua, chúng tôi được nghe chính lãnh đạo các quỹ tín dụng nhân dân thừa nhận nguyên nhân chủ yếu là do trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của cán bộ tín dụng còn hạn chế, bên cạnh đó việc tuân thủ các quy định pháp luật tại một số quỹ chưa nghiêm túc. Tình trạng cán bộ tín dụng trực tiếp nhận tiền của khách hàng, giao dịch không diễn ra tại trụ sở quỹ dễ dẫn đến việc cán bộ tín dụng chiếm đoạt tiền gửi của khách hàng. Trong quá trình thực hiện cho vay tại một số quỹ, công tác thẩm định chưa chặt chẽ, không đánh giá đúng năng lực, phương án kinh doanh của khách hàng chưa đủ cơ sở, nhưng vẫn cho vay. Khả năng tự kiểm soát của một số quỹ còn hạn chế.

Tìm hiểu thêm tại một số quỹ tín dụng nhân dân khác đang hoạt động hiệu quả, cho thấy đây là những quỹ hoạt động tuân thủ theo các quy định pháp luật. Trong khi một số quỹ tín dụng nhân dân trên địa bàn xảy ra các vi phạm, thì Quỹ tín dụng nhân dân xã Hoằng Đạo hiện đang thu hút gần 1.400 thành viên tham gia. Quỹ có tổng nguồn vốn hoạt động hơn 81 tỷ đồng, trong đó vốn huy động là 73 tỷ đồng, dư nợ đạt 65 tỷ đồng. Nhiều năm liền quỹ không có nợ xấu. Theo lãnh đạo quỹ cho biết: Đối với các khoản cho vay, ngoài cán bộ tín dụng thẩm tra hồ sơ, thực tế địa bàn, thì đối với khoản vay dưới 100 triệu đồng giám đốc quỹ sẽ thẩm tra lại lần nữa trong những trường hợp cần thiết. Đối với khoản vay trên 100 triệu đồng bắt buộc phải họp ban tín dụng để đánh giá, cân nhắc khả năng trả nợ, kiểm tra tình hình thực tế của đối tượng vay trước khi giải ngân. Các giao dịch tiền gửi và tiền vay đều phải thực hiện tại trụ sở quỹ. Các quy trình nghiệp vụ phải bảo đảm theo đúng các quy định.

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 67 quỹ tín dụng nhân dân đóng trên 17 huyện, thị xã, thành phố với địa bàn hoạt động là 247 xã, phường, thị trấn. Tính đến 31-12-2017 tổng số thành viên của các quỹ là gần 106.052 người, tăng 2.757 người so với cùng kỳ năm 2016. Tổng nguồn vốn đạt 5.080 tỷ đồng, tăng 8%; tổng dư nợ đạt 4.217 tỷ đồng, tăng 5% so với cùng kỳ năm trước. Trong năm 2017, Ngân hàng Nhà nước - Chi nhánh Thanh Hóa đã thực hiện 24 cuộc thanh tra, kiểm tra đối với các quỹ tín dụng; đưa ra 734 kiến nghị, số tiền kiến nghị thu hồi hơn 237 tỷ đồng, đã thu hồi hơn 96 tỷ đồng, ban hành 17 quyết định xử phạt vi phạm hành chính với số tiền 512 triệu đồng. Công tác theo dõi xử lý sau thanh tra thực hiện chặt chẽ, bảo đảm các quỹ tín dụng thực hiện nghiêm túc các kiến nghị, kết luận về thanh tra, kiểm tra.

Ông Nguyễn Thanh An, Giám đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam - Chi nhánh Thanh Hóa cho biết: Nhằm khắc phục những hạn chế trong hoạt động của quỹ tín dụng nhân dân, ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để phát hiện những vi phạm và xử lý nghiêm các vi phạm. Đặc biệt trong công tác thanh tra chú trọng đối với các quỹ 2 - 3 năm chưa thanh tra, các quỹ đã qua giám sát có vấn đề và những quỹ có nợ xấu. Tăng cường cảnh báo đối với quỹ tín dụng về những rủi ro, vi phạm trong hoạt động. Tăng cường công tác bồi dưỡng đào tạo nghiệp vụ cho cán bộ quỹ tín dụng.

Các chuyên gia cũng khuyến cáo, để tránh bị rủi ro, trong hoạt động giao dịch với các tổ chức tín dụng, người dân nên thực hiện giao dịch tại trụ sở của tổ chức tín dụng. Thường xuyên kiểm tra số dư sổ tiết kiệm qua điện thoại; định kỳ đối chiếu sổ sách đối với những khoản tiền vay. Không cho người khác mượn giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc làm hồ sơ vay hộ người khác.