Quản lý, sử dụng hiệu quả nguồn lực từ đất đai

Đất đai là tài nguyên quý giá, là tư liệu sản xuất đặc biệt, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân và nhiều ngành, nhiều lĩnh vực. Xác định vai trò, ý nghĩa của nguồn tài nguyên này, nhiều năm qua, Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) Thanh Hóa đã triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp không ngừng nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng nguồn lực từ đất đai hướng tới mục tiêu bảo đảm quyền, lợi ích của người dân, nhà đầu tư và phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Thi công Dự án đường giao thông nối Quốc lộ 10 với đường Phạm Bành, thị trấn Hậu Lộc.

Một trong những nhiệm vụ được ngành TN&MT đặc biệt quan tâm trong quá trình cụ thể hóa các chủ trương, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đối với lĩnh vực đất đai đó là đôn đốc, hướng dẫn, thẩm định, trình UBND tỉnh phê duyệt kế hoạch sử dụng đất hằng năm của các huyện, thị xã, thành phố. Đây là căn cứ để thực thi các nhiệm vụ liên quan đến nguồn lực đất đai góp phần thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Cùng với đó, ngành đã tích cực tham mưu cho UBND tỉnh trình HĐND tỉnh ban hành nghị quyết về danh mục dự án thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất... Tính riêng trong năm 2023, ngành đã tham mưu ban hành danh mục dự án thu hồi đất thực hiện 543 dự án với diện tích 1.792,84ha. Chuyển mục đích sử dụng 895,32ha đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng thực hiện 315 dự án. Trong đó, theo thẩm quyền của HĐND tỉnh là 300 dự án với diện tích 556,32ha; theo ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ là 15 dự án với diện tích 338,99ha.

Cũng trong năm, ngành đã tham mưu cho UBND tỉnh chấp thuận nhận chuyển nhượng, nhận góp vốn, thuê quyền sử dụng đất nông nghiệp để thực hiện 117 dự án đầu tư phi nông nghiệp trên địa bàn tỉnh; quyết định giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất và thu hồi đất 104 dự án, với tổng diện tích 697,97ha. Cụ thể, giao đất không thu tiền sử dụng đất 18 dự án (diện tích là 69,84ha); giao đất cho Ban Quản lý Khu Kinh tế Nghi Sơn và các Khu công nghiệp tỉnh để quản lý 16 dự án (diện tích là 113,96ha); giao đất có thu tiền sử dụng đất 4 dự án (diện tích 58,66ha); cho thuê đất 61 dự án (diện tích là 381,4ha); thu hồi đất giao địa phương quản lý 5 dự án (diện tích 74,11ha).

Liên quan đến việc thu hồi, xử lý các dự án chậm tiến độ, đại diện lãnh đạo Phòng Thanh tra, Sở TN&TM cho biết, thời gian qua, Sở TN&MT đã tham mưu cho UBND tỉnh nhiều giải pháp để xử lý các dự án chậm tiến độ, như: thành lập tổ công tác rà soát các dự án chậm tiến độ sử dụng đất vi phạm pháp luật đất đai của các tổ chức kinh tế trên địa bàn tỉnh; thành lập đoàn kiểm tra việc sử dụng đất thực hiện dự án đầu tư... Tính đến hết năm 2023, Sở TN&MT đã chủ trì, phối hợp với các đơn vị có liên quan tổ chức thanh tra, kiểm tra việc sử dụng đất đối với 847 lượt dự án (chiếm 23,94% số dự án được giao đất thuê đất), kết quả có 425 dự án không thực hiện dự án hoặc thực hiện chậm tiến độ. Trong đó có 191/425 dự án chậm tiến độ dưới 24 tháng, chưa vi phạm pháp luật đất đai; 13/425 dự án chậm tiến độ sử dụng đất, đã được gia hạn và khắc phục xong vi phạm, hoàn thành dự án; 200/425 dự án chậm tiến độ quá 24 tháng, vi phạm Luật Đất đai, trong đó có 118/200 dự án đã được UBND tỉnh, Ban Quản lý Khu Kinh tế Nghi Sơn và các Khu công nghiệp tỉnh gia hạn tiến độ sử dụng đất, 21/425 dự án đã được UBND tỉnh thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai.

Để bảo đảm tiến độ thực hiện các dự án đầu tư trên địa bàn tỉnh, công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng cũng được tập trung chỉ đạo quyết liệt. Các sở, ngành, UBND các huyện, thị xã, thành phố theo nhiệm vụ được giao cũng đã bám sát cơ sở tháo gỡ kịp thời các khó khăn, vướng mắc, nhất là đối với những dự án lớn, trọng điểm như: Dự án Đường bộ ven biển, dự án Quảng trường biển, trục cảnh quan lễ hội TP Sầm Sơn; dự án nâng cấp hệ thống thủy lợi sông Lèn - KEXIM1; dự án Quần thể Khu du lịch nghỉ dưỡng sinh thái kết hợp các dịch vụ vui chơi, giải trí cao cấp Bến En...

Tuy nhiên, công tác quản lý đất đai vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế như, việc tổ chức lập quy hoạch, kế hoạch sử đụng đất tại một số địa phương còn chậm. Tình trạng lãng phí trong khai thác, sử dụng tài nguyên còn phổ biến như: đất đai của các dự án chậm đưa vào sử dụng, để hoang hóa; khiếu kiện liên quan đến đất đai có xu hướng giảm so với trước đây nhưng vẫn chiếm tỷ lệ lớn. Công tác quản lý Nhà nước về đất đai ở một số địa phương chưa chặt chẽ dẫn đến nhiều trường hợp hộ gia đình, cá nhân có đất thu hồi để thực hiện dự án đã làm nhà trái phép trên đất nông nghiệp, đất lấn chiếm, đất sử dụng sai mục đích, đất giao thầu hồ sơ không rõ ràng, thiếu chặt chẽ; việc lấn chiếm đất, xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp xảy ra ở các địa phương nhưng chưa được xử lý triệt để; thời gian giải quyết hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với một số tổ chức, hộ gia đình cá nhân còn chậm so với quy định để người dân phản ánh, kiến nghị...

Từ những tồn tại, hạn chế đã được chỉ rõ, nhiệm vụ đặt ra lúc này là sự vào cuộc đồng bộ, tích cực của ngành chức năng, cấp ủy, chính quyền các cấp; mỗi tổ chức, doanh nghiệp. Các tầng lớp Nhân dân cũng cần nâng cao ý thức, trách nhiệm trong thực thi các chủ trương, chính sách, pháp luật về đất đai. Đặc biệt, cấp ủy, chính quyền và người đứng đầu cấp ủy, chính quyền trong quản lý, sử dụng đất cần xác định rõ vai trò, trách nhiệm của mình, bảo đảm việc giao đất, cho thuê đất và quản lý, sử dụng đất được thực hiện đúng quy định của pháp luật.

Bài và ảnh: PS