Nơi hội tụ giá trị văn hóa và tiềm năng du lịch

Chợ phiên phố Đoàn (xã Pù Luông) từ lâu đã trở thành điểm hẹn văn hóa đặc sắc nơi miền Tây xứ Thanh. Mỗi phiên chợ mở ra không chỉ đơn thuần là nơi mua bán, trao đổi hàng hóa, mà còn là dịp để đồng bào Thái, Mường, Mông, Kinh... gặp gỡ, giao lưu, gắn kết. Giữa nhịp sống hiện đại, phiên chợ vẫn giữ được nét mộc mạc, đậm đà bản sắc và trở thành điểm nhấn giàu tiềm năng trong phát triển du lịch cộng đồng ở Pù Luông.

Người dân, du khách đến mua sắm tại chợ phiên phố Đoàn.

Theo các bậc cao niên, chợ phiên phố Đoàn thường được người dân địa phương gọi là chợ phố Đòn, có từ thời Pháp thuộc, gắn liền với nhu cầu giao thương của người dân các xã Lũng Niêm, Thành Sơn, Thành Lâm, Lũng Cao, Cổ Lũng... huyện Bá Thước cũ và vùng phụ cận. Phiên chợ thường họp vào ngày thứ 5 và chủ nhật hằng tuần. Mỗi khi đến phiên chợ, từ sáng sớm khắp các con đường đổ về đây lại rộn ràng bước chân, tiếng nói cười rộn rã của người dân trong trang phục truyền thống. Những gùi hàng trên lưng, những gánh hàng trên vai theo bà con tấp nập về phố Đoàn. Họ mang đến chợ đủ loại sản vật địa phương như hạt dổi, hạt mắc khén, gạo nếp nương, mật ong, rau rừng, gà đồi, cá suối... Tất cả tạo nên một bức tranh đa sắc, nơi mà mỗi sản phẩm không chỉ là hàng hóa mà còn mang theo câu chuyện về đất, về người, về nếp sống vùng cao.

Điều làm nên sức hút riêng của chợ phiên phố Đoàn không chỉ nằm ở sự đa dạng hàng hóa mà còn ở không khí cộng đồng, nơi con người gặp nhau bằng nụ cười thân thiện, nồng ấm. Bà con đến chợ phiên còn tranh thủ thăm hỏi, kết bạn, kể cho nhau nghe chuyện nương rẫy, chuyện mùa màng, chuyện con cái học hành. Chợ vì thế trở thành một “sân khấu" đời sống - xã hội, nơi bản sắc văn hóa được lưu giữ và tái hiện.

Chị Hà Thị Giáo, chủ sạp hàng rau - củ - quả tại chợ cho biết: “Chợ phiên phố Đoàn là nét sinh hoạt lâu đời của người dân nơi đây. Ngày nay, bà con vẫn giữ thói quen đi chợ không chỉ để mua bán mà còn để gặp gỡ, thăm hỏi, thắt chặt tình làng, nghĩa bản. Với chúng tôi, mỗi phiên chợ đều là một niềm vui, là nét văn hóa truyền thống đặc sắc”.

Điều đáng mừng là người dân địa phương ngày càng nhận thức rõ giá trị của chợ phiên đối với phát triển kinh tế - xã hội. Nhiều gia đình vừa duy trì việc tham gia phiên chợ, vừa phát triển dịch vụ homestay, giới thiệu cho du khách về nghề truyền thống như dệt thổ cẩm, đan lát, chế biến ẩm thực dân tộc. Sự kết hợp này không chỉ giúp tăng thu nhập mà còn tạo động lực để gìn giữ nếp sống, phong tục tập quán. Nhờ đó, những năm gần đây du lịch cộng đồng đã trở thành hướng đi quan trọng ở xã Pù Luông và chợ phiên phố Đoàn chính là điểm nhấn trong hành trình khám phá văn hóa bản địa của nhiều du khách. Nơi đây vốn đã nổi tiếng với cảnh sắc thiên nhiên nguyên sơ, những ngôi nhà sàn truyền thống, những điệu khặp, điệu xòe đắm say, và chợ phiên chính là chất keo gắn kết, giúp du khách có trải nghiệm thực tế. Đến với chợ, du khách có thể thưởng thức những món ăn dân dã như măng đắng, cá suối nướng, xôi ngũ sắc, mua về những món đồ thổ cẩm do chính bàn tay phụ nữ Thái dệt nên và trò chuyện cùng người dân. Đó là những giá trị không thể tìm thấy ở các khu chợ hiện đại nơi đô thị.

Với “chất liệu” văn hóa đặc sắc, nhiều tour du lịch cộng đồng đến Khu Du lịch sinh thái cộng đồng Pù Luông đã đưa chợ phiên phố Đoàn vào hành trình khám phá. Du khách trong và ngoài nước đều bày tỏ sự thích thú khi được trải nghiệm một không gian văn hóa sống động, nơi họ không chỉ là khán giả mà còn trở thành một phần của phiên chợ.

Bà Phan Thị Hà (Công ty CP Thương mại và Du lịch Lê Gia) nhận định: “Chợ phiên phố Đoàn cần được xác định giữ vị trí đặc biệt quan trọng trong việc bảo tồn bản sắc văn hóa đồng bào các dân tộc. Hiện nay, ở hầu hết các tour du lịch trải nghiệm Pù Luông chúng tôi đều đưa chợ phiên phố Đoàn vào khai thác. Sau các chương trình, phản hồi của du khách đều rất tốt. Nếu được quy hoạch, quảng bá tốt, đây sẽ là điểm đến hấp dẫn, góp phần tăng thu nhập cho người dân, đồng thời lan tỏa hình ảnh đẹp của Pù Luông đến với đông đảo du khách”.

Cũng theo bà Hà, bài toán đặt ra là làm thế nào để vừa bảo tồn được không gian văn hóa của chợ phiên, vừa khai thác hiệu quả giá trị du lịch trong nhịp sống hiện đại. Một mặt, cần giữ nguyên giá trị văn hóa, tự nhiên của phiên chợ, không biến chợ thành nơi phô diễn hay thương mại hóa quá mức. Mặt khác, cần có giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ, từ vệ sinh môi trường, an ninh trật tự đến hạ tầng giao thông, để phiên chợ ngày càng thu hút du khách. Trong đó, vai trò của chính quyền địa phương trong việc định hướng, hỗ trợ bà con quảng bá sản phẩm, kết nối với doanh nghiệp du lịch là rất quan trọng.

Có thể nói, chợ phiên phố Đoàn là nơi hội tụ những giá trị truyền thống và cơ hội phát triển mới. Đây là không gian văn hóa vừa mang trong mình hơi thở của quá khứ, vừa mở ra cánh cửa cho tương lai thông qua du lịch cộng đồng bền vững. Trong sự chuyển động của thời gian, tiếng nói của đồng bào Thái, sắc màu váy áo, cho đến hương vị núi rừng... nơi phiên chợ phố Đoàn vẫn vang lên, ngân dài như một bản nhạc góp phần làm giàu thêm kho tàng văn hóa xứ Thanh, đưa Pù Luông trở thành điểm sáng du lịch cộng đồng.

Bài và ảnh: Lê Anh