Nở rộ các chiêu thức kinh doanh đa cấp biến tướng trên môi trường mạng

Từ khi Nghị định số 40/2018/NĐ-CP quy định những điều kiện ràng buộc đối với các doanh nghiệp (DN) kinh doanh hàng đa cấp, Nghị định số 141/2018/NĐ-CP bổ sung xử lý các hành vi vi phạm trong lĩnh vực kinh doanh hàng hóa đa cấp ra đời, đã tạo hành lang pháp lý cho công tác quản lý kinh doanh theo phương thức đa cấp đi vào khuôn khổ. Tuy nhiên, thời gian gần đây, các hoạt động kinh doanh dưới hình thức đa cấp trái phép trên môi trường mạng phát triển khá mạnh, trong khi cơ quan quản lý Nhà nước chưa đủ cơ sở để xử lý và bảo vệ người tham gia.

Mô hình kinh doanh đa cấp. (Ảnh minh họa)

Lướt qua các trang mạng xã hội, như youtube, facebook, zalo..., dễ dàng nhận thấy rất nhiều group mời chào tham gia các mô hình đầu tư tài chính, dự án kinh doanh theo hình thức đa cấp, với những cái tên khác nhau, như: “kinh doanh hệ thống”, “kinh doanh mạng”, “kinh doanh thời đại 4.0”... Tuy nhiên, theo tìm hiểu, dưới những cái tên “mỹ miều” này, sản phẩm được mời gọi đầu tư chủ yếu là các dự án tiền điện tử, các cổ phiếu nội bộ đang chào bán chứng khoáng lần đầu (IPO).

Được biết, qua rà soát, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, đánh giá một số các dự án, mô hình hoạt động này có dấu hiệu lợi dụng nền tảng thương mại điện tử để kinh doanh đa cấp trái phép. Điển hình có thể kể đến các địa chỉ website: Onelinknetwork.com; ChiliMall.net; Vitae.co; Crowd1.com; Tcapital.org; Winvest.io... Chiêu thức thu hút người tham gia của các mô hình này có nhiều dấu hiệu mập mờ theo hình thức lấy tiền của người vào sau trả cho người vào trước và không đăng ký hoạt động kinh doanh đa cấp với cơ quan quản lý Nhà nước.

Mới đây, Bộ Công an, Bộ Công Thương, Ngân hàng Nhà nước, đã cùng lên tiếng cảnh báo người dân về mô hình hoạt động của Lion Group trên sàn FX Trading Markets đang lôi kéo đến 60.000 nhà đầu tư tham gia trên toàn quốc. Theo nhận định của các cơ quan chức năng, hoạt động của Lion Group trên sàn FX Trading Markets có dấu hiệu kinh doanh đa cấp. Người muốn gia nhập Lion Group cần phải có thành viên trong tổ chức giới thiệu, hướng dẫn mở tài khoản giao dịch trên sàn giao dịch điện tử FX Trading markets tại địa chỉ: fxtradingmarkets.com; sau đó, tạo thêm tài khoản để rút tiền và gửi tiền cho ban chuyên gia của Lion Group với số tiền tối thiểu là 1.000 USD. Tuy nhiên, sản phẩm kinh doanh của sàn là tiền điện tử và ngoại hối không phải là hàng hóa nên không được cấp phép kinh doanh đa cấp và không chịu sự giám sát, quản lý của bất kỳ một tổ chức nào. Sau khi thu hút một khối lượng thành viên “khủng” với số vốn hàng nghìn tỷ đồng, ngày 26-6 vừa qua, sàn giao dịch điện tử FX Trading markets tại địa chỉ: fxtradingmarkets.com đã chính thức dừng hoạt động. Hàng nghìn nhà đầu tư đang vô cùng hoang mang, lo lắng khi đã đầu tư số vốn lớn vào sàn này.

Cũng liên quan đến tiền điện tử, thị trường tài chính Việt Nam mới đây xuất hiện mạng lưới Pi Network (đồng Pi), được quảng cáo là hoàn toàn miễn phí và sẽ thay thế Bitcoin trong tương lai. Theo tìm hiểu, để đào được Pi, người dùng chỉ cần cài đặt một ứng dụng dành cho smartphone, cung cấp thông tin cá nhân gồm số điện thoại, email cá nhân và hàng ngày vào đó bấm nút khai thác. Để kích thích người dùng tích cực mời người khác tham gia, ứng dụng này đưa ra cơ chế tăng tốc độ đào Pi. Cứ mời thêm một người dùng, tốc độ đào Pi sẽ tăng thêm 0,5 lần/giờ, gấp hơn 4 lần tốc độ mặc định ban đầu. Ở thời điểm hiện tại, người tham gia đào Pi không phải nạp bất kỳ loại tiền nào vào ứng dụng. Tuy nhiên, nhận định của các chuyên gia tài chính cho biết, dự báo đến một thời điểm, cùng với việc nắm trong tay dữ liệu cá nhân quan trọng, ứng dụng này sẽ buộc người dùng phải nạp tiền vào để tiếp tục đầu tư và nhiều hình thức biến tướng khác có thể tiếp tục xảy ra.

Hiện nay, các chiêu thức lừa đảo đầu tư tài chính “mọc” lên rất nhiều, nhắm đến những nhà đầu tư ham lợi nhuận mà không chịu trang bị kiến thức pháp luật và thiếu sự cảnh giác. Được biết, hiện các lực lượng chức năng đang phối hợp rà soát, điều tra, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân lợi dụng môi trường điện tử để dụ dỗ, lôi kéo người dân tham gia các mô hình kinh doanh bất hợp pháp. Điển hình như tháng 11-2020, Công an tỉnh Thanh Hóa đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can “sử dụng mạng máy tính, viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản” đối với nhóm đối tượng do Vũ Đức Đạt (TP Hà Nội) và Trần Văn Thành (TP Hà Nội) cùng đồng bọn lập sàn giao dịch ngoại hối có địa chỉ tại website: Tradenew.io và chi trả hoa hồng cho các nhà đầu tư tham gia mời chào người khác cùng vào sàn. Cơ quan công an còn phát hiện tổng số tài khoản đăng ký trên sàn Tradenew.io là 3.626 với tổng số lượng tiền ảo USDT tương đương 1.089 tỉ đồng.

Mới đây, Phòng Cảnh sát hình sự, Công an tỉnh cũng đã phát hiện một số đối tượng cầm đầu lập sàn thương mại điện tử Bigbuy24h lôi kéo người dân lập hàng nghìn gian hàng ảo. Để kích cầu người tham gia, Bigbuy24h đã tặng điểm, trả thưởng khi người dân giới thiệu thêm người vào hệ thống theo mô hình đa cấp. Từ tháng 11-2018 đến cuối năm 2020, sàn thương mại điện tử Bigbuy24h.com đã chiếm đoạt 517 tỷ đồng của nhà đầu tư, trong đó, không ít nạn nhân là người Thanh Hóa.

Nhận định của Ngân hàng Nhà nước cho thấy, đối với các mô hình, hình thức đầu tư không tuân theo quy định của pháp luật Việt Nam đang tiềm ẩn rất nhiều rủi ro và chắc chắn sẽ không được pháp luật bảo vệ. Chính vì vậy, Ngân hàng Nhà nước khuyến cáo mỗi người dân cần hết sức thận trọng với các mô hình đầu tư mới, lạ, không minh bạch, nhất là các hình thức kinh doanh mời chào lãi suất với lợi nhuận cao. Trước khi đầu tư vào lĩnh vực nào đó trên thị trường tài chính, nên tham khảo, tư vấn thêm từ các cơ quan chức năng, ngân hàng thương mại, các tổ chức tín dụng để nắm được cơ sở pháp lý cũng như dự báo rủi ro khi tham gia.

Tùng Lâm