Ngừng bắn Nga - Ukraine: Nhượng bộ và ranh giới đỏ

Lệnh ngừng bắn trong cuộc chiến Nga - Ukraine phụ thuộc vào việc Moscow có chấp nhận đề xuất của Mỹ về ngừng giao tranh trong 30 ngày như một biện pháp xây dựng lòng tin cho cả hai bên để đưa ra một kế hoạch hòa bình dài hạn hơn hay không.

Ảnh: AP.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho rằng Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ tìm cách trì hoãn lệnh ngừng bắn tạm thời nhằm chuyển hướng tiến trình hòa bình và kéo dài chiến tranh. Ukraine hy vọng Tổng thống Mỹ sẽ đe dọa trừng phạt Moscow nhiều hơn để buộc Nga chấp nhận các điều khoản.

Khi tiết lộ về kế hoạch nói chuyện với Tổng thống Nga Putin, Donald Trump cho biết đất đai và nhà máy điện là một phần của cuộc thảo luận xoay quanh việc chấm dứt chiến tranh, một quá trình mà ông mô tả là “phân chia một số tài sản”.

Nhưng ngoài lệnh ngừng bắn tạm thời, cả hai bên dường như không muốn nhượng bộ nhiều cho bên kia và đều có những ranh giới đỏ mà họ khẳng định không thể vượt qua.

Khi cuộc chiến nổ ra vào năm 2022, Tổng thống Nga Putin yêu cầu Ukraine từ bỏ tham vọng gia nhập NATO, cắt giảm mạnh quân đội, bảo vệ ngôn ngữ và văn hóa Nga để giữ đất nước này trong quỹ đạo của Moscow.

Hiện tại, ông yêu cầu Kiev rút quân khỏi 4 khu vực mà Moscow đã sáp nhập vào tháng 9/2022 nhưng chưa kiểm soát hoàn toàn là Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia và Kherson.

Các quan chức Nga cũng cho biết bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào cũng phải bao gồm việc giải phóng các tài sản của Nga bị đóng băng ở phương Tây và dỡ bỏ các lệnh trừng phạt khác của Mỹ và Liên minh châu Âu. Cùng với đó, Tổng thống Nga đã nhiều lần nhấn mạnh đến nhu cầu “loại bỏ tận gốc nguyên nhân của cuộc khủng hoảng”, ám chỉ đến yêu cầu của Điện Kremlin về việc đẩy lùi sự gia tăng quân sự của NATO gần biên giới Nga mà nước này mô tả là mối đe dọa lớn đối với an ninh của mình.

Các quan chức Nga cũng tuyên bố Moscow sẽ không chấp nhận quân đội từ bất kỳ thành viên NATO nào làm lực lượng gìn giữ hòa bình để giám sát lệnh ngừng bắn sắp tới.

Trong khi đó, đối mặt với những thất bại dọc theo mặt trận dài 1.000 km, Ukraine đã lùi bước trước yêu cầu biên giới quốc gia trước năm 2014, vì họ không có lực lượng quân sự đủ khả năng đạt được mục tiêu đó. Ukraine đang yêu cầu một thỏa thuận hòa bình được củng cố bằng các bảo đảm an ninh từ các đồng minh quốc tế.

Thay vì tư cách thành viên NATO, một “liên minh của những người sẵn sàng” từ các nước châu Âu đang được bàn thảo để hỗ trợ Ukraine.

Zelensky đã nhấn mạnh quân đội Ukraine phải được tăng cường để chống lại các cuộc tấn công của Nga trong tương lai, một nỗ lực tốn kém đòi hỏi sự hỗ trợ nhanh chóng và nhất quán từ các đồng minh quốc tế. Một yêu cầu khác là kho vũ khí có khả năng gây thiệt hại nghiêm trọng cho tài sản của Nga. Kiev cũng muốn củng cố ngành công nghiệp vũ khí trong nước để giảm bớt sự phụ thuộc vào các đồng minh, một thực tế đã khiến lực lượng Ukraine tụt hậu trong suốt cuộc chiến.

Ukraine cũng có những yêu cầu quan trọng đối với Nga. Kiev từ chối nhượng thêm lãnh thổ cho Moscow, bao gồm cả những vùng bị chiếm đóng một phần.

Cả hai bên đều có những lằn ranh đỏ khiến các cuộc đàm phán trở nên cực kỳ khó khăn. Mỹ cho rằng cả hai bên phải nhượng bộ. Số phận 1/5 diện tích của Ukraine hiện đang nằm dưới sự kiểm soát của Nga có khả năng sẽ trở thành tâm điểm chú ý.

Đối với Moscow, sự hiện diện của các quốc gia thành viên NATO, với tư cách là lực lượng gìn giữ hòa bình ở Ukraine, là một ranh giới đỏ. Nhưng Moscow vẫn chưa đề cập đến bất kỳ nhượng bộ cụ thể nào.

Đối với Ukraine, một quốc gia đang ở thế yếu hơn, vấn đề lãnh thổ do Nga nắm giữ mà họ không có phương tiện quân sự để chiếm lại là vấn đề cốt lõi. Đối với Kiev, đây vừa là ranh giới đỏ vừa là một sự nhượng bộ tiềm tàng.

Tổng thống Zelensky cho biết đất nước của ông sẽ không bao giờ nhượng bộ lãnh thổ. Nhưng các quan chức Ukraine cũng thừa nhận rằng, mặc dù về mặt chính thức, đây luôn là lập trường của Kiev, các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng có khả năng vẫn nằm dưới sự kiểm soát của Nga trong một thời gian.

Bên cạnh đó, Ukraine cũng phản đối những hạn chế về quy mô và năng lực của lực lượng vũ trang cũng như khả năng tham gia các liên minh quốc tế như NATO và Liên minh châu Âu.

TD