Những thiếu nữ đầu tiên bắn rơi máy bay Mỹ

Hoài niệm về Trung đội dân quân gái Hoa Lộc.

Khoảnh khắc oanh liệt của một thời đạn lửa vẫn còn khắc sâu trong tâm trí những người phụ nữ nay đã ở độ tuổi “cổ lai hy” thuộc Trung đội dân quân gái Hoa Lộc, huyện Hậu Lộc. Trung đội được thành lập đúng vào giai đoạn giặc Mỹ đẩy mạnh tàn phá miền Bắc nhằm cắt đứt sự chi viện cho chiến trường miền Nam. Chỉ với 3 khẩu súng bộ binh 12,7mm, nhưng các thiếu nữ đang tuổi cắp sách tới trường đã anh dũng chiến đấu và trở thành trung đội nữ dân quân đầu tiên ở miền Bắc bắn hạ máy bay Mỹ.

Tổ quốc trên hết

Tôi mường tượng những người tham gia vào Trung đội dân quân gái Hoa Lộc thời kháng chiến chống Mỹ như những nụ hồng vừa chớm nở. Bởi khi đó, họ đang vào độ tuổi trăng tròn với bao ước mơ, hoài bão hướng về tương lai phía trước đầy ắp trong tâm hồn. Thấm thoát thời gian thoi đưa, tháng Tư lịch sử này, các thiếu nữ ngày nào giờ đã ở độ tuổi thất thập. Vậy nhưng khi gợi về kỷ niệm xưa, trên nét mặt họ vẫn rạng ngời niềm kiêu hãnh và tự hào về một thời hoa lửa.

Bà Nguyễn Thị Thứ, trú thôn Hoa Trung, xã Hoa Lộc năm nay bước sang tuổi 73 nhưng trí nhớ vẫn còn rất minh mẫn, bà kể rằng: “Đúng vào ngày Quốc tế Thiếu nhi, mồng 1 tháng 6 năm 1967, Trung đội dân quân gái Hoa Lộc được thành lập với tổng số 14 thiếu nữ đang độ tuổi mười lăm, mười sáu. Sau khi thành lập, chúng tôi vừa học lý thuyết, vừa thực hành cách thao tác tháo, lắp, kỹ chiến thuật sử dụng súng trong vỏn vẹn hơn một tuần. Con số duy trì của trung đội là 14 người nhưng thực tế có 32 thiếu nữ luân phiên tham gia để phục vụ vận hành ba khẩu súng bộ binh mười hai ly bảy”.

Trận địa Đông Ngàn, nơi các thiếu nữ đất Hoa Lộc bắn hạ 2 máy bay Mỹ bằng súng bộ binh.

Mười bốn thiếu nữ đầu tiên trải qua khóa huấn luyện ngắn ngày thì được giao nhiệm vụ lập lán, trực chiến tại cồn Đông Ngàn, gần khu vực nghĩa địa xã Hoa Lộc khi ấy. Các thành viên của Trung đội dân quân gái Hoa Lộc thay nhau trực chiến, sẵn sàng chống trả sự tấn công, xâm lược của kẻ thù bất kể ngày, đêm. Những lúc giặc Mỹ ngừng tuần tiễu, trả lại bầu không khí thanh bình hiếm hoi, toàn thể trung đội tạm gác công việc trực chiến tranh thủ học văn hóa, tham gia đẩy mạnh sản xuất, cấy lúa, trồng khoai.

“Thời đó khó khăn lắm, đất nước chìm trong khói lửa, kẻ thù luôn sẵn sàng rải bom đạn xuống bất cứ nơi nào” - Trung đội phó Trung đội dân quân gái Hoa Lộc nhớ lại - “Chị em thường hái rau khoai làm thức ăn, có bữa cán bộ xuống, chúng tôi phải giấu đi để mọi người khỏi phân tâm. Gần trận địa Đông Ngàn có kho lương thực, thực phẩm, họ làm thịt lợn, rán mỡ gửi vào chiến trường, thỉnh thoảng trung đội xin được ít tóp về cải thiện”.

Bao hiểm nguy, bao khó khăn, vất vả không làm sờn lòng những cô gái trẻ ở vùng biển Hoa Lộc. Ngược lại, vì lòng căm hận kẻ thù xâm lược, họ luôn sẵn sàng lao ra trận địa với mong muốn được đóng góp công sức của mình vào công cuộc đánh đuổi giặc ngoại xâm. Hàng ngày, máy bay Mỹ liên tục lượn qua, lượn lại rà soát các địa điểm chúng nghi ngờ để thả bom. Song, Trung đội nữ dân quân Hoa Lộc kiên trì ngày đêm theo dõi, quan sát để rút ra quy luật hoạt động của chúng. Cồn Đông Ngàn là “yết hầu” bảo vệ âu thuyền cho tàu ra vào trung chuyển hàng hóa, quân lương, đạn dược phục vụ cho chiến trường miền Nam, phải được phòng vệ một cách cẩn mật.

Trung đội dân quân gái Hoa Lộc có nhiệm vụ bảo vệ kho lương thực, thực phẩm nên chị em viết quyết tâm thư: “Thà hy sinh tất cả chứ nhất định không rời trận địa, không đầu hàng trước bất cứ sự uy hiếp nào của kẻ thù”. Không ít lần, máy bay Mỹ bay rất thấp, cả loạt phi cơ tiêm kích lao tà tà dưới rặng phi lao rồi lại vụt đi, nhưng Trung đội dân quân gái Hoa Lộc quyết kiên gan phục kích. Bà Thứ tâm sự: “Chị em trong trung đội rất giản dị, vô tư và hồn nhiên vì tất thảy đang tuổi ăn tuổi lớn. Song trước quân thù thì ngược lại hoàn toàn, cả trung đội nhanh như cắt, ứng trực vị trí ngay khi thấy tiếng máy bay Mỹ đang ở rất xa để quyết chiến với quân xâm lược”.

Hoài niệm một thời hoa lửa

Khi anh cán bộ Phòng Văn hóa, UBND huyện Hậu Lộc đưa chúng tôi đến thăm để được nghe những nhân chứng sống của lịch sử kể lại câu chuyện chiến đấu, bắn rơi máy bay Mỹ năm xưa, họ gọi điện rồi tụ họp cùng hoài niệm lại bao kỷ niệm xưa cũ. Tôi tưởng tượng, dường như họ đang sống lại tuổi đôi mươi, những ký ức của thời “hoa lửa” cứ thế ùa về. Trung đội phó Trung đội dân quân gái Hoa Lộc Trịnh Thị Cần nhớ lại: Việc tập bắn súng đối với phụ nữ khó lắm, súng lại có nhiều bộ phận phức tạp nhưng ai cũng quyết tâm tập luyện nên thuần thục khá nhanh. Và chỉ hơn chục ngày kể từ khi trung đội ra đời, những “bông hoa thép” đã giành được chiến công đầu tiên vô cùng oanh liệt. Một chiếc máy bay Mỹ đã bị những thiếu nữ Hoa Lộc tiêu diệt.

Trong tâm trí của biết bao người dân Hoa Lộc đến giờ vẫn còn hằn nguyên ký ức lần đầu tiên nhìn thấy chiếc máy bay Mỹ bị trúng đạn từ họng súng của các chị bóp cò. Bữa đó nhằm ngày 16-6-1967, vào khoảng 15 giờ chiều, trên bầu trời bất ngờ xuất hiện hai tốp máy bay Mỹ, bay vòng qua trận địa Đông Ngàn tìm mục tiêu. Trung đội trưởng phát lệnh, ba khẩu súng 12,7mm đồng loạt nhả 21 viên đạn. Một chiếc máy bay A4D “trọng thương” bốc khói nghi ngút trên nền trời xanh ngắt, lúc này cả tốp máy bay Mỹ tháo chạy. “Có lẽ tới lúc chết tôi vẫn chưa quên được cảnh cả làng hò reo, còn chị em thì vui mừng khôn xiết. Niềm hạnh phúc khi đó đong đầy trong nước mắt, cả trung đội ôm chầm lấy nhau rồi khóc nức nở như những đứa trẻ lên ba. Còn chiếc máy bay trúng đạn thì gượng gạo trên không trung ít phút rồi vĩnh viễn vùi xác xuống đáy biển ở khu vực đảo Nẹ”, bà Thứ rớm rớm nước mắt biểu lộ niềm tự hào.

Chiến công oanh liệt của những thiếu nữ đất Hoa Lộc được cả tỉnh Thanh, cả nước, bạn bè quốc tế biết đến. Ai ai cũng tỏ ra vô cùng khâm phục vì đây là lần đầu tiên trong lịch sử kháng chiến chống Mỹ có một trung đội nữ dân quân bắn rơi máy bay Mỹ bằng súng bộ binh. Trung đội dân quân gái Hoa Lộc được Bác Hồ gửi thư khen. “Tôi còn nhớ như in lời của Bác trong lá thư gửi cho trung đội: “Bác rất vui lòng khen các cháu đã chiến đấu giỏi và bắn rơi máy bay phản lực Mỹ. Bác gửi tặng mỗi cháu một huy hiệu. Bác mong các cháu hãy phát huy những điểm tốt: chăm học, chăm làm, sản xuất giỏi, đánh giặc giỏi cùng với bà con địa phương giành nhiều thắng lợi to lớn hơn nữa...”, bà Cần kể.

Sự động viên kịp thời của Bác Hồ tiếp thêm nguồn sức mạnh, tạo động lực giúp chị em trong Trung đội dân quân gái Hoa Lộc mạnh mẽ hơn, không sợ khó, sợ khổ, hăng say luyện tập để nâng cao trình độ kỹ chiến thuật, đề cao cảnh giác, sẵn sàng đối diện với kẻ thù. Chẳng bao lâu sau đó, vào ngày 2-11-1967, Trung đội dân quân gái Hoa Lộc một lần nữa bắn rơi chiếc máy bay thứ hai của giặc Mỹ bằng súng bộ binh khiến quân thù vô cùng hoảng sợ.

Tôn vinh những người quả cảm

Đảng, Nhà nước ghi nhận chiến công hiển hách của những “bông hoa thép” ở Hoa Lộc và phong tặng danh hiệu “Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân”, tặng Huân chương Lao động hạng Ba cùng nhiều phần thưởng cao quý khác. Những cái tên Cần, Thứ, Mợi... vinh dự được kết nạp Đảng ngay tại trận địa. Bà Thứ nhớ lại: Nhiều chị em trong trung đội sau khi lập chiến công được sang Liên Xô, Bun-ga-ri, Triều Tiên tuyên truyền về cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại của dân tộc với mong muốn cả thế giới ủng hộ Việt Nam, phản đối cuộc xâm lược phi nghĩa của kẻ thù. Trung đội phó Trịnh Thị Cần nói: “Tôi sang Liên Xô sau lần bắn rơi chiếc máy bay đầu tiên. Sang đó để vận động những người ưa chuộng hòa bình phản ứng mạnh mẽ việc Mỹ xâm lược Việt Nam”.

Đóng góp xương máu của bậc cha anh để giành lại độc lập cho dân tộc luôn được các thế hệ tiếp nối trân trọng và gìn giữ. Mới đây, vào tháng 4-2018, Thường trực Tỉnh ủy Thanh Hóa đã đồng ý chủ trương đầu tư xây dựng mô hình trận địa Đông Ngàn và Tượng đài Trung đội dân quân gái Hoa Lộc. Dự án được dự kiến xây dựng với thời gian không quá 3 năm (2019-2022), trên diện tích trên 1,1ha với các hạng mục chính: Khu di tích lịch sử Trận địa Đông Ngàn, phục hồi, tái hiện các công trình như: Ụ pháo, pháo, giao thông hào, hầm chữ A, lều tranh, cảnh quan trong khu vực...); công trình Tượng đài Trung đội dân quân gái Hoa Lộc; nhà truyền thống kết hợp đón tiếp khách; hạng mục hố bom...

Đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Đăng Quyền cho biết: Dự án nói trên có ý nghĩa quan trọng, đây là công trình tri ân, tôn vinh những cống hiến, chiến công trong chiến đấu bảo vệ quê hương, đất nước của Trung đội dân quân gái Hoa Lộc. Về việc này, những “bông hoa thép” năm xưa mong muốn công trình sẽ sớm được khởi công xây dựng. Bà Trịnh Thị Cần tâm tư: “Chúng tôi đã ở cái tuổi gần đất xa trời, được biết tỉnh, huyện và địa phương chuẩn bị xây dựng tái hiện trận địa xưa. Chị em trong trung đội rất tự hào, xúc động và mong muốn dự án được triển khai nhanh chóng để chúng tôi sớm được nhìn thấy công trình ý nghĩa này”.

CẨM HOÀNG