Chợ truyền thống giảm sức hút: Vì sao?

Chợ truyền thống là loại hình thương mại phổ biến và quan trọng trong hoạt động cung ứng và tiêu thụ hàng hóa của người dân. Tuy nhiên, ngày nay do nhiều lý do khách quan và chủ quan, chợ truyền thống đang ngày càng mất đi sức hút trước các kênh phân phối hiện đại khác.

Các gian hàng thưa vắng khách tại chợ Tây Thành (TP Thanh Hóa).

Khoảng 16 giờ, thời điểm “vàng” ở chợ Đông Sơn (phường Đông Sơn, TP Thanh Hóa), những gian hàng phía ngoài chợ, khách còn đông, nhưng càng vào trong người mua càng thưa thớt. Nhiều khoảng trống được tận dụng làm chỗ để xe, kho chứa hàng. Theo các tiểu thương, mấy năm nay, khách vào chợ ngày càng ít dần. Chỉ những ngày giáp Tết Nguyên đán là đông khách, còn phần lớn những ngày thường bán hàng rất chậm. Chị Trâm, một người bán quần áo, cho biết: Thời gian gần đây sức mua giảm, người đi chợ chủ yếu dừng chân ngắm là nhiều chứ ít khi mua nên hàng bán ế ẩm hơn trước. Công việc kinh doanh vì thế ngày càng khó khăn.

Tương tự, tình trạng “đìu hiu” cũng diễn ra ở nhiều gian hàng tại chợ Tây Thành (phường Tân Sơn, TP Thanh Hóa), nơi trước đây hoạt động mua bán thường diễn ra tấp nập, mỗi ngày thu hút hàng nghìn lượt khách đến mua sắm. Những gian hàng quần áo tuy số lượng hàng bán ra cao hơn so với các gian hàng bán vải, cặp túi, nhưng nhìn chung sức mua vẫn giảm hơn hẳn so với những năm trước. Ông Lê Viết Đang, Phó ban Quản lý chợ Tây Thành, cho biết: Sức mua ở chợ Tây Thành trong 2 năm gần đây giảm 30% so với những năm trước. Các mối bán buôn cho các huyện miền núi phía Tây của tỉnh duy trì trong nhiều năm nhưng hiện nay cũng không thể giữ được. Toàn chợ có 500 gian hàng nhưng chỉ có 394 gian chính thức hoạt động. Thời gian gần đây, do tình trạng buôn bán khó khăn nên có nhiều tiểu thương phải chuyển nhượng cửa hàng cho các chủ khác, thậm chí có người còn mang nợ phải bỏ nghề, bỏ chợ. Tính đến tháng 8 năm 2018 đã có 40 tiểu thương bỏ nghề do không thể tiếp tục duy trì công việc kinh doanh. Chị Nguyễn Thị Hoa, một tiểu thương, cho biết: “Kinh doanh dựa trên đồng vốn quay vòng nhưng tình trạng ế ẩm kéo dài nên chúng tôi rất vất vả. Ngay cả những tiểu thương lâu năm dù cố gắng bám trụ cũng phải thu hẹp kinh doanh, không còn dám trữ hàng nhiều như trước nữa”. Ngay tại chợ Điện Biên (phường Điện Biên, TP Thanh Hóa), nơi được người dân gọi là “chợ nhà giàu” cũng chịu chung tình cảnh này. Chỉ những gian hàng rau quả và khu vực bán đồ thực phẩm là đông khách, còn những gian hàng quần áo, giầy dép thì khá vắng vẻ, thậm chí khu vực tầng 3 của chợ gần như bị bỏ trống.

Một thực tế là trong những năm gần đây, các chợ truyền thống đã được đầu tư nâng cấp, xây mới khang trang, sạch sẽ và hiện đại nhưng vẫn không đủ sức thu hút sự quan tâm của người tiêu dùng. Không khó để nhận thấy, ở các chợ, nhiều gian hàng bị bỏ trống. Hầu như buổi nào cũng bắt gặp những tiểu thương, người chơi game, người thêu tranh chữ thập, có người còn “thảnh thơi” ngủ để “giết thời gian”. Ghi nhận của chúng tôi tại nhiều chợ là tình trạng thưa người, vắng khách diễn ra hàng ngày và kéo dài khoảng 2 năm trở lại đây. Vậy, nguyên nhân vì đâu mà chợ truyền thống lại đang dần rơi vào tình trạng thất thế?

Với xu hướng hiện nay, các kênh phân phối hàng hóa hiện đại phát triển mạnh khiến chợ truyền thống đang mất dần ưu thế. Trước những lo lắng về vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm, người tiêu dùng giờ đây có nhiều lựa chọn và có xu hướng thích vào mua sắm tại các siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi do những điểm bán hàng này có không gian thoáng đãng, mát mẻ, sạch sẽ; nhân viên bán hàng nhiệt tình, thân thiện; hàng hóa lại đa dạng, phong phú, có xuất xứ rõ ràng, giá cả niêm yết công khai... Hoặc họ có thể mua hàng thông qua mạng online, điện thoại... và được giao hàng tận nhà một cách nhanh chóng. Bên cạnh sức ép từ các kênh phân phối hiện đại, chợ truyền thống còn phải chịu sự cạnh tranh khốc liệt từ các kênh phân phối “chưa hiện đại”: Chợ tự phát (chợ cóc) “mọc” tràn lan, không tốn các loại thuế, phí, giá bán thấp và khá tiện lợi cho người mua khi họ chỉ cần dừng xe bên lề đường nhanh chóng mua hàng mà không cần gửi xe vào chợ. Dù biết “tiền nào của nấy” nhưng với sự tiện lợi hơn về giao thông, giá rẻ hơn nên đồ “đổ đống” vỉa hè vẫn đang thu hút nhiều người tiêu dùng.

Về mặt chủ quan, tại các chợ vẫn còn tình trạng tiểu thương đòi giá quá cao so với giá trị thực của sản phẩm, tạo cho khách hàng tâm lý e dè, sợ bị mua “hớ” nên dần dần giảm đi sự hào hứng đến với chợ truyền thống. Các chủ hàng cũng không năng động sử dụng các chiêu thức thu hút khách hàng như: Khuyến mại, tặng quà, giao hàng tận nơi..., phong cách bán hàng cũng như thái độ phục vụ chưa chuyên nghiệp...

Thực tế ở vùng nông thôn, với những người có thu nhập trung bình và thấp vẫn còn ưa chuộng mua sắm tại các chợ. Phiên chợ không chỉ là nơi diễn ra các hoạt động trao đổi, mua bán hàng hóa mà còn là nơi để gặp gỡ, trao đổi thông tin, trở thành tập quán trong nhân dân từ bao đời nay. Tuy nhiên, đã qua rồi cái thời kỳ “trăm người bán, vạn người mua”. Do vậy, để chợ truyền thống có sức hút trở lại, bản thân những tiểu thương cần nỗ lực đổi mới tư duy và cách làm trong việc thực hiện cuộc “cách mạng” văn hóa kinh doanh, tạo lòng tin và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng. Cụ thể như: Bán những mặt hàng có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, đúng giá niêm yết; quan tâm đến cách bài trí hàng hóa sao cho đẹp mắt, tiện lợi. Trang bị cho mình kỹ năng bán hàng theo hướng văn minh, lịch sự, tạo môi trường kinh doanh thân thiện. Ngoài ra, cần áp dụng các chương trình khuyến mại, đẩy mạnh hoạt động quảng bá sản phẩm đến khách hàng. Các đơn vị có liên quan, chính quyền địa phương cần quyết liệt xử lý, dẹp bỏ các chợ tự phát, tăng cường kiểm tra chất lượng hàng hóa để bảo đảm tính công bằng trong kinh doanh.