Đẩy mạnh tuyên truyền, bảo vệ người dân trước “bẫy” đa cấp bất chính

Theo Sở Công Thương, hoạt động bán hàng đa cấp bất chính hiện vẫn diễn ra ở một số địa phương trong tỉnh, gây bức xúc trong Nhân dân. Trước thực trạng này, công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân được coi là “lá chắn” quan trọng để phòng ngừa từ gốc, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Sở Công Thương phối hợp với các lực lượng chức năng tổ chức hội nghị tuyên truyền về nhận diện dấu hiệu đa cấp bất chính cho cán bộ, công chức, người dân tại các phường, xã trọng điểm năm 2025.

Bán hàng đa cấp, về bản chất là phương thức đưa hàng hóa trực tiếp từ nhà sản xuất đến người tiêu dùng, giảm bớt khâu trung gian, tiết kiệm chi phí. Nhiều tập đoàn lớn trên thế giới đã thành công với mô hình này, biến khách hàng thành “đại sứ thương hiệu” bằng tiếp thị truyền miệng. Tại Việt Nam, hình thức này chính thức được pháp luật thừa nhận từ năm 2004, với hệ thống nghị định điều chỉnh ngày càng hoàn thiện như Nghị định số 40/2018/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp và các nghị định sửa đổi, bổ sung.

Tuy nhiên, ở chiều ngược lại vẫn còn không ít “bẫy” lừa đảo núp dưới “mác” của hoạt động đa cấp chính thống. Phó Giám đốc Sở Công Thương Phùng Đình Ảnh cho biết: “Thời gian qua, tại một số địa bàn trong tỉnh vẫn xuất hiện tình trạng bán hàng đa cấp bất chính, núp bóng dưới nhiều hình thức khác nhau. Thủ đoạn chủ yếu là hứa hẹn lợi nhuận “khủng”, buộc người tham gia phải mua sản phẩm với số tiền lớn hoặc dụ dỗ lôi kéo thêm người khác để được hưởng hoa hồng. Đây là những chiêu trò đánh vào tâm lý ham lợi và sự thiếu hiểu biết, gây ra nhiều hệ lụy, thậm chí khiến người dân rơi vào cảnh nợ nần, mất tài sản”.

Nhận rõ tính chất phức tạp của vấn đề, từ năm 2021 tỉnh Thanh Hóa đã triển khai Kế hoạch số 41/KH-UBND ngày 3/3/2021 về nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp giai đoạn 2021-2025. Trong đó, công tác tuyên truyền hàng năm được xác định là nhiệm vụ then chốt, góp phần định hướng dư luận, giúp người dân phân biệt giữa đa cấp hợp pháp và đa cấp bất chính.

Điển hình như mới đây, Sở Công Thương phối hợp với lực lượng công an, quản lý thị trường và chính quyền cơ sở tổ chức hội nghị tuyên truyền cho cán bộ, công chức, người dân tại các phường trọng điểm như Hạc Thành, Quảng Phú, Nguyệt Viên, Hàm Rồng, Đông Tiến, Đông Sơn, Đông Quang. Điểm đặc biệt của các hội nghị là thành phần tham dự không chỉ có cán bộ chính quyền mà còn có đại diện tổ dân phố, tiểu thương, các đoàn thể. Cách làm này giúp thông tin đi thẳng vào cộng đồng, nơi người dân trực tiếp tiếp xúc với các lời mời gọi, chiêu trò dụ dỗ.

Nội dung tuyên truyền cũng được cụ thể hóa và dễ tiếp cận. Thay vì những cảnh báo chung, các báo cáo viên đã tập trung phân tích các dấu hiệu dễ nhận biết của đa cấp bất chính như hứa hẹn lợi nhuận khổng lồ, yêu cầu đặt cọc hoặc mua hàng số lượng lớn, khuyến khích tuyển người hơn là bán sản phẩm, cung cấp thông tin gian dối về công dụng hàng hóa...

Theo đó, ngoài việc cảnh báo các hình thức dễ bị nhầm lẫn với kinh doanh đa cấp như tiếp thị liên kết, bán hàng qua hội chợ, hội thảo nông thôn hay “thổi giá” sản phẩm, người dân còn được dự báo về xu hướng biến tướng mới. Nếu trước đây chỉ tập trung vào hàng hóa hữu hình, thì nay nhiều đối tượng núp bóng đầu tư công nghệ, ngoại hối, phát triển ứng dụng điện tử, tiền ảo, tài sản ảo. Phương thức kêu gọi cũng thay đổi, không chỉ tụ tập đông người mà còn tận dụng mạnh mẽ mạng xã hội, ứng dụng di động. Kênh thanh toán ngày càng đa dạng, từ ngân hàng đến ví điện tử, ví tiền ảo. Bên cạnh đó, người dân được hướng dẫn cách tra cứu doanh nghiệp được Bộ Công Thương cấp phép, hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ khi tham gia đa cấp chân chính. Các chế tài xử phạt có thể lên tới hàng trăm triệu đồng, cùng quy trình xử lý khi phát hiện đa cấp trái phép như thu thập chứng cứ, liên hệ cơ quan chức năng cũng được phổ biến rộng rãi.

Theo đại diện Sở Công Thương cho biết, năm 2025, sở dự kiến tổ chức 5 hội nghị tuyên truyền tại các địa bàn trọng điểm; đồng thời phối hợp chặt chẽ với các cơ quan báo chí để phát hiện, phản ánh kịp thời các biến tướng “đa cấp 4.0”, song hành tuyên truyền quyền lợi người tiêu dùng. Nhiều nội dung cảnh báo cũng được các cơ quan báo chí, lực lượng chức năng lan tỏa mạnh trên các nền tảng trực tuyến, góp phần ngăn chặn sớm các chiêu trò lợi dụng internet, tiền ảo, ví điện tử để lôi kéo người dân. Những nỗ lực này kỳ vọng sẽ tạo chuyển biến rõ rệt về nhận thức, giúp người dân tiếp cận thông tin pháp lý cập nhật, biết cách tự bảo vệ mình, qua đó củng cố “lá chắn” cộng đồng và nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Bài và ảnh: Bách Nguyên