Đa dạng hóa sản phẩm OCOP - hướng phát triển kinh tế bền vững của khu vực miền núi

Sau hơn 6 năm triển khai thực hiện, những sản phẩm OCOP mang đậm bản sắc của khu vực miền núi tỉnh Thanh, như: Gạo nếp Cay Nọi, măng khô Yên Nhân, muối mắc khẻn Mường Đeng... đang từng bước khẳng định chỗ đứng trên thị trường. Từ những thành công bước đầu, các địa phương đã và đang chú trọng đa dạng hóa sản phẩm, tạo nên hệ sinh thái sản phẩm OCOP đặc sắc và mở ra hướng đi bền vững, giúp người dân phát triển kinh tế, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Sản phẩm OCOP trà hoa hồng sấy lạnh Ecofarm và các sản phẩm khác của cơ sở được trưng bày, giới thiệu tại các sự kiện xúc tiến thương mại.

Một trong những dấu ấn rõ nét trong quá trình triển khai Chương trình OCOP tại khu vực miền núi Thanh Hóa chính là sự xuất hiện ngày càng nhiều những mô hình, cá nhân điển hình, góp phần hình thành chuỗi giá trị sản phẩm và lan tỏa tinh thần khởi nghiệp bền vững từ cộng đồng. Từ một điển hình thanh niên bỏ phố về quê lập nghiệp, chị Trần Thị Hồng, xã Cẩm Thạch đã xây dựng thành công sản phẩm Trà hoa hồng sấy lạnh Hồng Ecofarm đạt chứng nhận OCOP. Điều đặc biệt ở sản phẩm chính là toàn bộ diện tích hoa hồng khoảng 6.000m2 được trồng theo phương pháp hữu cơ. Chị Hồng cho biết: "Làm hoa hồng sấy khô có nhiều cách nhưng tôi chọn phương pháp sấy lạnh để hoa sau khi sấy xong vẫn giữ được màu sắc, mùi thơm tự nhiên và những dưỡng chất tốt trong hoa. Nụ hoa hồng được thu hoạch khi gần nở, rửa sạch bụi bẩn để ráo và cho vào khay sấy ở nhiệt độ thấp trong nhiều giờ đồng hồ. Nụ hoa hồng sau khi sấy xong sẽ được bảo quản kín, tránh bị ẩm trở lại nhằm giữ được mùi hương tự nhiên”.

Trước đó, chị Hồng cũng đã nghiên cứu tới những chi tiết nhỏ như hái hoa ở thời điểm nào thì hoa sẽ thơm, trà sẽ đậm, phải sấy trong bao lâu, nhiệt độ nào là tốt nhất. Do đó, hằng ngày, chị chọn hái hoa vào 2 thời điểm là chưa đến 6 giờ sáng và khoảng 9 giờ sáng. Bởi đây là lúc hoa hồng nở đúng độ, phần nhụy vừa hé ra, đảm bảo độ thơm cho trà. Với sự kết hợp giữa hoa hồng và một số thảo dược khác, sản phẩm trà hoa hồng sấy lạnh Ecofarm đã được người tiêu dùng đánh giá cao về chất lượng. Được biết, cứ 10kg hoa tươi sấy lạnh khoảng 70 tiếng sẽ cho 1kg trà hoa hồng khô, giá thị trường từ 2 - 3 triệu đồng/1kg. Hiện nay, ngoài sản phẩm trà hoa hồng sấy lạnh Ecofarm, chị Trần Thị Hồng còn phát triển một số dòng sản phẩm chiết xuất từ hoa hồng, như: nước lau mặt trà xanh - hoa hồng, tone hoa hồng, bột rửa mặt hoa hồng, dầu dưỡng Hồng Ecofarm, kem dưỡng Hồng Ecofarm... Để có nguồn nguyên liệu bảo đảm, chị Hồng đang tìm kiếm quỹ đất, vận động hỗ trợ một số hộ dân tham gia trồng hoa hồng và bao tiêu sản phẩm cho người dân. Qua đó hình thành một chuỗi sản xuất khép kín, tận dụng dư địa về đất đai, mang lại thu nhập cao cho hàng chục hộ dân tại địa phương.

Với những đặc điểm tự nhiên và sự đa dạng trong đời sống sản xuất, người dân xã Cẩm Thạch đã phát triển được 7 sản phẩm OCOP 3 sao, được người tiêu dùng đánh giá cao về chất lượng và có lượng tiêu thụ lớn trên thị trường. Như: miến dong đồi Ao, miến dong Thuận Tâm, trà hoa đu đủ Song Linh, hoa đu đủ ngâm mật ong Song Linh, trà xạ đen - cà gai leo Happy life, mật ong hoa rừng đồi bà Chúa Hích. Ông Hà Thanh Sơn, Chủ tịch UBND xã Cẩm Thạch, cho biết: "Hỗ trợ người dân lựa chọn những sản phẩm lợi thế phát triển thành sản phẩm OCOP đã và đang là cách làm hiệu quả không chỉ nâng cao giá trị kinh tế cho sản phẩm tiềm năng mà còn từng bước thay đổi tư duy sản xuất của người dân, từ nhỏ lẻ sang quy mô hàng hóa. Song song với đó, địa phương hỗ trợ, khuyến khích các chủ thể đầu tư chế biến sản phẩm theo chiều sâu để nâng cao giá trị kinh tế, phát huy được nét đặc sắc văn hóa của địa phương, tạo ra những sản phẩm phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng”.

Theo thống kê của Văn phòng Điều phối Chương trình XDNTM tỉnh, tính đến tháng 9/2025, toàn tỉnh có 661 sản phẩm OCOP; trong đó, khu vực miền núi có 170 sản phẩm OCOP 3 sao, 4 sao, chủ yếu tập trung vào nhóm nông sản, thực phẩm, dược liệu và đồ uống. Các chủ thể tham gia chương trình đã chú trọng đầu tư máy móc, dây chuyền sản xuất mới, nâng cao chất lượng sản phẩm cũng như cải tiến mẫu mã, bao bì và tích cực tham gia các chương trình quảng bá, xúc tiến thương mại trong và ngoài tỉnh. Với nhiều sản phẩm OCOP nổi tiếng, như: Măng khô, rượu men lá truyền thống, muối mắc khẻn Mường Đeng, thịt trâu gác bếp, thịt hun khói... các chủ thể không chỉ từng bước xây dựng bản sắc OCOP riêng biệt gắn với văn hóa và sinh thái vùng cao mà còn tổ chức sản phẩm theo hướng hàng hóa, tạo việc làm và thu nhập cho nhiều người dân địa phương.

Để hỗ trợ phát triển các sản phẩm OCOP ở khu vực miền núi, bên cạnh những cơ chế, chính sách được tỉnh ban hành, các sở, ngành, đơn vị trong tỉnh còn tổ chức nhiều hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá, thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm OCOP. Đây là cơ hội để các địa phương trong tỉnh nói chung và các xã khu vực miền núi nói riêng đẩy mạnh phát triển sản phẩm OCOP, từ đó hình thành các vùng sản xuất hàng hóa đặc trưng tiêu biểu, tạo động lực thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển.

Bài và ảnh: Lê Hòa