“Cuộc đua” tìm kiếm hoà bình cho Ukraine: Châu Âu đề xuất kế hoạch đối trọng với Mỹ

Các nước châu Âu, gồm Anh, Pháp và Đức đã đưa ra một kế hoạch hòa bình 24 điểm thay thế cho đề xuất 28 điểm của Tổng thống Mỹ Donald Trump nhằm kết thúc cuộc xung đột ở Ukraine. Kế hoạch này tìm được một số điểm chung với Nga nhưng vẫn còn nhiều câu hỏi về tương lai lãnh thổ Ukraine.

Các nước châu Âu đề xuất kế hoạch hòa bình 24 điểm nhằm kết thúc cuộc xung đột ở Ukraine. Ảnh: iStock

Theo kế hoạch của châu Âu, sẽ có một số nhượng bộ như hạn chế quy mô quân đội Ukraine và cam kết tổ chức bầu cử có thể dẫn đến việc Tổng thống Volodymyr Zelensky bị thay thế. Một số điều khoản lớn vẫn giống như đề xuất của Mỹ, bao gồm khả năng Nga được tái gia nhập G7, biến thành G8 nếu đạt thỏa thuận hòa bình. Điểm then chốt khác biệt so với đề xuất của Mỹ là tư cách thành viên NATO của Ukraine vẫn được mở, một vấn đề mà kế hoạch Mỹ từng loại trừ.

Một vấn đề quan trọng là giải quyết lãnh thổ. Trong đề xuất của Mỹ, Nga sẽ được trao quyền kiểm soát vùng Donbas và được công nhận Crimea, trong khi các tiền tuyến khác, như Kherson và Zaporizhzhia, sẽ được đóng băng. Điều này đồng nghĩa Ukraine phải nhượng nhiều lãnh thổ hơn so với những gì Nga đang kiểm soát. Trong khi đó, châu Âu đề xuất bắt đầu thương lượng từ “đường liên lạc hiện tại”, nhằm giảm bớt đất đai mà Nga có thể đòi hỏi. Kế hoạch nêu rõ: “Khi các thỏa thuận lãnh thổ tương lai được thống nhất, cả Nga và Ukraine cam kết không thay đổi bằng vũ lực.”

Về quân đội, kế hoạch của châu Âu giới hạn quy mô quân đội Ukraine ở 800.000 quân trong thời bình, so với mức 600.000 theo đề xuất Mỹ. Với con số này, quân đội Ukraine - hiện khoảng 850.000 người vẫn sẽ là một trong những lực lượng lớn nhất thế giới.

Châu Âu tham gia “cuộc đua” tìm kiếm hoà bình cho Ukraina. Ảnh chụp màn hình Euronews

Về an ninh, cả hai kế hoạch đều thừa nhận nhu cầu bảo đảm mạnh mẽ để răn đe Nga. Kế hoạch của châu Âu nhấn mạnh các bảo đảm phải “vững chắc”, trong khi Mỹ dùng từ “đáng tin cậy”. Đáng chú ý, đề xuất của châu Âu đưa ra cam kết dài hạn của Mỹ theo mô hình Điều 5 NATO, coi việc tấn công Ukraine là tấn công vào đồng minh.

Cả hai kế hoạch đều dự kiến tái hòa nhập Nga vào nền kinh tế toàn cầu và đưa nước này trở lại G8. Khác biệt là kế hoạch của châu Âu bỏ điều khoản Mỹ nhận 50% lợi nhuận từ tài sản Nga bị đóng băng đầu tư tại Ukraine.

Bản đề xuất của châu Âu cho thấy nỗ lực tham gia vào “cuộc đua” tìm kiếm hòa bình cho Ukraine, thể hiện mong muốn châu lục này đóng vai trò chủ động trong việc định hình các thỏa thuận, đồng thời duy trì ảnh hưởng với Mỹ, Nga và các đồng minh khác.

Mỹ và Ukraine ra tuyên bố chung về đề xuất hòa bình do Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra. Ảnh: AP

Cùng thời điểm Châu Âu đưa ra bản kế hoạch hòa bình 24 điểm thì tại Geneva, Thụy Sỹ, Mỹ và Ukraine tiến hành đàm phán về bản kế hoạch hòa bình 28 điểm của Mỹ. Sau cuộc họp, Mỹ và Ukraine ra tuyên bố chung cho biết hai bên đã xây dựng được “khung hòa bình cập nhật và tinh chỉnh”. Tuyên bố không nêu chi tiết nhưng Nhà Trắng nói bản mới đã “tăng cường các bảo đảm an ninh” cho Ukraine và “phản ánh lợi ích quốc gia” của Kyiv. Ngoại trưởng Mỹ Rubio cũng nhấn mạnh rằng bản kế hoạch 28 điểm vẫn là một văn bản ‘sống’, sẽ tiếp tục thay đổi và hoàn thiện. Một số vấn đề liên quan đến vai trò của EU và NATO sẽ được thảo luận theo các nhánh riêng, nhưng bất kỳ thỏa thuận cuối cùng nào cũng cần sự đồng ý của Nga.

Bích Hồng

Nguồn: Telegraph, AP, Tass, Reuters, Aljazeera