Tháng Tám - Mùa thu cách mạng

Cách mạng Tháng Tám là bản hùng ca bất diệt, một mốc son chói lọi của cách mạng nước ta. Đó là một bước ngoặt chưa từng có trên con đường phát triển của dân tộc Việt Nam, chính thức chấm dứt ách đô hộ hơn 80 năm của thực dân Pháp, mở ra kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập, tự do cho dân tộc. Từ đây, Nhân dân Việt Nam đã làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh quốc gia, dân tộc. Với ý nghĩa của thắng lợi đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Chẳng những giai cấp lao động và Nhân dân Việt Nam ta có thể tự hào mà giai cấp lao động và những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng: Lần này là lần đầu tiên trong lịch sử cách mạng của các dân tộc trong thuộc địa và nửa thuộc địa, một Đảng mới 15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền toàn quốc”.

Quần chúng cách mạng và tự vệ chiến đấu Hà Nội chiếm Phủ Khâm sai (Bắc bộ phủ), ngày 19-8-1945. (Ảnh tư liệu)

Trong vòng 15 năm ấy từ khi Đảng ta ra đời (3-2-1930), Đảng đã lãnh đạo cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, tiến hành 3 cao trào cách mạng: Cao trào cách mạng 1930-1931 với đỉnh cao là phong trào Xô Viết - Nghệ Tĩnh; cao trào cách mạng đòi dân sinh, dân chủ (1936-1939) và cao trào cách mạng giải phóng dân tộc (1939-1945). Đây là 3 cuộc tổng diễn tập lớn của Đảng ta với nhiều thử thách, hy sinh để đến đỉnh cao là Cách mạng Tháng Tám - chớp thời cơ thuận lợi, lãnh đạo toàn thể dân tộc tiến hành tổng khởi nghĩa, đánh đổ đế quốc phong kiến thành lập Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á.

Tạo thời cơ và nắm bắt thời cơ là một nghệ thuật tài tình của Đảng ta do Bác Hồ kính yêu đứng đầu. Giữa tháng 8 năm 1945, từ mảnh đất Tân Trào lịch sử Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi: “Giờ quyết định vận mệnh cho dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà giải phóng cho ta”. Tổng bộ Việt Minh cũng đã hiệu triệu trong bối cảnh: “Phát xít Nhật đã gục đầu hàng phục Anh, Mỹ, Nga, Tàu. Quân Đồng minh sắp tràn vào Đông Dương. Giờ tổng khởi nghĩa đã đánh! Dân tộc ta đã đến lúc vùng dậy cướp lại quyền độc lập của mình!”; cách thức đánh đuổi giặc: “bao quanh đạo quân giải phóng Việt Nam tung xương máu ra đánh đuổi giặc Nhật”; nhằm mục đích: “đổi lấy tự do hạnh phúc cho Nhân dân”. Cách mạng Tháng Tám là một cuộc nổi dậy chớp nhoáng và thành công ngoạn mục. Nếu kể từ khi lệnh tổng khởi nghĩa phát ra ngày 13-8 cho đến khi khởi nghĩa thành công ở Sài Gòn ngày 25-8, thì thời gian đó chỉ 12 ngày. 12 ngày rung trời chuyển đất, lan truyền như một dòng điện cao thế trào dâng khí thế cách mạng từ Bắc chí Nam, từ miền xuôi đến miền ngược, nhất tề đứng lên với khí thế “Tức nước vỡ bờ”.

76 năm đã trôi qua nhưng trong lòng mỗi người con đất Việt vẫn còn nghe âm vang bản anh hùng ca Cách mạng Tháng Tám qua những thước phim tài liệu, những ca khúc, hành khúc, những bài thơ với niềm cảm hứng vui bất tận. Ta vẫn còn nghe âm vang bài hát “Mười chín Tháng Tám” của nhạc sĩ Xuân Oanh: “Toàn dân Việt Nam đứng đều lên góp sức một ngày - Thề đem xương máu quyết lòng chiến đấu cho tương lai - Mười chín Tháng Tám khi quân dân căm hờn kêu thét - Tiến lên cùng hô: Mau dẹp tan hết quân thù chung” - Nhịp hành khúc như nhịp bước rộn ràng phơi phới của từng đoàn người khắp các phố phường đổ về Nhà hát lớn Hà Nội vào sáng 19-8. Những lời ca giản dị thuyết phục có sức truyền cảm cộng hưởng lớn lao đó không chỉ là nhịp bước chân mà còn là lời hiệu triệu là nhịp đập của muôn con tim cùng hòa âm náo nức giục giã. Và đặc biệt là bài hát “Tiến quân ca” của nhạc sĩ Văn Cao được chọn làm Quốc ca cũng là một hành khúc được hát vang trong cuộc biểu tình ở Nhà hát lớn Hà Nội với: “Đoàn quân Việt Nam đi chung lòng cứu quốc, bước chân rộn vang” . Có lẽ từ đây hai tiếng Việt Nam thân yêu đã trở thành máu thịt niềm tin bất diệt với bao trìu mến thiết tha, với bao niềm tin tự hào chan chứa trong lòng mỗi người. Trong Cách mạng Tháng Tám có một hình tượng biểu trưng cho hồn núi sông non nước, cho sự đoàn kết toàn dân đó là lá cờ đỏ sao vàng 5 cánh với sắc màu ánh sáng cách mạng. Lá cờ khổng lồ đó xuất hiện tung bay trong cuộc biểu tình rầm rộ đông đảo quần chúng ở Nhà hát lớn ngày 19-8. Biểu tượng thiêng liêng đó đã khẳng định chủ quyền của đất nước, độc lập tự do trong cảm xúc tự hào: “Gió gió ơi! Hãy làm giông làm tố - Cuốn tung lên cờ đỏ máu thơm tươi - Vàng vàng bay, đẹp quá, sao sao ơi!” trong cảm hứng ngất ngây vui bất tận không kìm nén được của nhà thơ cộng sản Tố Hữu.

Trong những ngày mùa thu Cách mạng Tháng Tám này, lòng chúng ta lại bồi hồi nhớ đến Bác Hồ kính yêu. Người thuyền trưởng đã từng là thủy thủ năm nào ra đi tìm đường cứu nước nay vững lái con thuyền cách mạng vượt qua bao gềnh thác, bao khó khăn, thử thách để tới bến vinh quang. Ngay từ tháng 5-1941, tại Pắc Bó (Cao Bằng), Người đã chủ trì Hội nghị Trung ương lần thứ 8 của Đảng Cộng sản Đông Dương, quyết định: “Trong lúc này, quyền lợi của bộ phận, của giai cấp phải đặt dưới sự sinh tử, tồn vong của quốc gia, của dân tộc. Trong lúc này, nếu không giải quyết được vấn đề dân tộc giải phóng, không đòi lại được độc lập, tự do cho toàn thể dân tộc, thì chẳng những toàn thể quốc gia dân tộc còn chịu mãi kiếp ngựa trâu, mà quyền lợi của bộ phận, của giai cấp đến vạn năm cũng không đòi lại được”.

Việc thành lập Việt Minh do Bác đề xướng là một sáng tạo đặc sắc thể hiện rõ nét tư tưởng đại đoàn kết toàn dân tộc của Người đã tập trung được các lực lượng cách mạng không phân biệt: thợ thuyền, dân cày, phú nông, địa chủ, tư bản bản xứ... góp phần quyết định vào thắng lợi Cách mạng Tháng Tám. Những dấu ấn, dấu mốc thời gian hoạt động của Bác Hồ từng bước khẳng định tầm nhìn chiến lược thiên tài của Người. Tháng 8-1945, Người đã chủ trì Hội nghị toàn quốc của Đảng họp tại Tân Trào: “Cơ hội rất tốt cho ta giành độc lập đã tới” và phát động toàn dân khởi nghĩa giành chính quyền từ tay phát xít Nhật và tay sai trước khi quân Đồng Minh vào Đông Dương; đề ra ba nguyên tắc đảm bảo tổng khởi nghĩa thắng lợi, đó là: Tập trung, thống nhất, kịp thời.

Tháng Tám - Mùa thu cách mạng - Mùa thu đẹp nhất của đất nước ta khi những hàng cây xanh trên tuyến phố Hà Nội đã ngả sang màu lá vàng tươi dưới nắng vàng sóng sánh mật ong. Trong ta bỗng vang lên câu hát trữ tình ngọt ngào và sâu lắng: “Hà Nội mùa thu - Cây cơm nguội vàng - Cây bàng lá đỏ”. Các sắc màu quyến rũ của mùa thu thiên nhiên hòa với những ngân vang, những xao xuyến những bồi hồi trong tâm hồn con người khi nhớ về những ngày tháng lịch sử không bao giờ quên.

Mùa thu nay Hà Nội và cả nước đang chống chọi với đại dịch COVID-19 với phương châm giãn cách, cách ly toàn xã hội để đảm bảo an toàn cho sức khỏe của Nhân dân. Các ngả đường vắng vẻ hơn, các địa danh lịch sử ít người đến hơn, nhưng trong lòng ai cũng hướng về Quảng trường Ba Đình, Lăng Bác, hướng về những địa danh lịch sử đáng ghi nhớ với lòng biết ơn sâu sắc và trân trọng. Và đặc biệt hào khí Cách mạng Tháng Tám là một động lực lớn lao, một sức mạnh tiềm tàng để toàn dân tộc ta bước vào cuộc chiến: “Chống dịch như chống giặc”. Như ngày nào làn sóng cách mạng băng băng thác lũ cuốn phăng đi mọi rào cản chướng ngại vật của chế độ thực dân phong kiến, thì bây giờ, bằng sự hy sinh không quản thân mình của các chiến sĩ tuyến đầu chống dịch; bằng cách hoạt động tự nguyện, thiện nguyện “Thương người như thể thương thân” vốn là truyền thống ngàn đời của dân tộc. Trong những ngày Cách mạng Tháng Tám này, có những đoàn bác sĩ, điều dưỡng từ các bệnh viện lớn ở Hà Nội và các tỉnh phía Bắc tình nguyện vào TP Hồ Chí Minh để chung tay chống dịch; thì lại có những đoàn tàu, chuyến xe tình nghĩa chở các con em từ TP Hồ Chí Minh về các địa phương để giãn cách “chia lửa” với thành phố mang tên Bác. Đó chính là sự chia sẻ, san sẻ, đùm bọc yêu thương với truyền thống đạo lý “Người trong một nước phải thương nhau cùng”. Cũng như cách đây 76 năm thì “Người trong một nước phải vùng lên làm tổng khởi nghĩa của cả nước”, vẫn còn nguyên hào sảng tinh thần, nghĩa tình như thế. Một đất nước đã từng: “Nước Việt Nam từ máu lửa - Rũ bùn đứng dậy sáng lòa” (Nguyễn Đình Thi) từ cái khí thế, bản lĩnh quật cường tự chủ “Đem sức ta mà giải phóng cho ta” như lời Bác Hồ đã khẳng định thì bản hùng ca Cách mạng Tháng Tám là một liều “vắc-xin” lớn ngăn chặn nguồn lây lan biến thể của dịch bệnh COVID là một thảm họa cho cả nhân loại làm đảo lộn mọi trật tự xã hội ảnh hưởng đến mọi mặt sức khỏe, kinh tế, văn hóa...

Còn nguyên vẹn màu xanh trong bầu trời tự do tinh khiết thanh sạch cao vọng mà ngày nào nhà thơ Tố Hữu đã từng ngợi ca say đắm: “Mây của ta, trời thẳm của ta - nước Việt Nam dân chủ cộng hòa” và nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Sắc xanh ấy chính là sắc xanh lòng người chứa chan bao hy vọng, sắc xanh của thiên nhiên đem lại sự trường tồn, sự sống vượt lên dịch bệnh, chiến thắng dịch bệnh cho cuộc sống luôn mãi mãi hồi sinh và phát triển...

Hà Tĩnh, 1-8-2021

Tùy bút của Nguyễn Ngọc Phú