Hãy cùng nhau loại trừ bệnh sốt rét

Trong những năm qua, công tác phòng chống sốt rét (PCSR) trên địa bàn tỉnh đã thu được một số kết quả quan trọng. Năm 2018, tổng số bệnh nhân SR ghi nhận 70 ca, giảm 67,4% so với năm 2017. Qua theo dõi, từ năm 2012 đến nay không có dịch SR xảy ra; bệnh nhân SR trung bình mỗi năm giảm 37,9%, ký sinh trùng (KST) SR phát hiện mỗi năm giảm 33,2%, hầu hết đều là KST SR ngoại lai; chưa phát hiện tình trạng KST kháng thuốc tại Thanh Hóa, không có bệnh nhân tử vong do SR.

Phun tồn lưu phòng chống muỗi sốt rét tại xã Trung Sơn (Quan Hóa).

Để chủ động PCSR, Trung tâm PCSR - KST - Côn trùng tỉnh đã tích cực triển khai đồng bộ nhiều hoạt động, như: Điều tra dịch tễ - côn trùng SR, phát hiện các trường hợp mắc, điều trị KST tránh lây lan trong cộng đồng; tẩm màn hóa chất diệt muỗi vùng trọng điểm SR; nâng cao kỹ năng chẩn đoán, điều trị, xét nghiệm cho tuyến y tế cơ sở. Đặc biệt là tại các xã vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số, Trung tâm chú trọng nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ y tế, nhất là những người trực tiếp làm công tác dự phòng; đẩy mạnh các hoạt động truyền thông giáo dục sức khỏe về phòng, chống dịch bệnh với nhiều hình thức đến các địa bàn dân cư, như: Treo băng rôn, khẩu hiệu, phát tờ rơi..., giúp đồng bào thay đổi về nhận thức phòng bệnh. Công tác quản lý và điều trị cho người có KST SR, bệnh nhân SR được trung tâm và các đơn vị liên quan thực hiện khá tốt. Các biện pháp kỹ thuật trong PCSR được triển khai đồng bộ, bảo đảm cung cấp đầy đủ thuốc, vật tư, hoá chất, phương tiện, các trang thiết bị cần thiết phục vụ cho việc triển khai các hoạt động PCSR. Ngoài ra, trung tâm cũng tăng cường giám sát, đôn đốc chỉ đạo y tế cơ sở xây dựng kế hoạch PCSR; phát hiện, soi lam chẩn đoán và gửi lam kiểm tra đúng quy định; tổ chức phun, tẩm hóa chất diệt muỗi trước mùa mưa tại các xã, thôn, bản vùng SR lưu hành... nhằm tiêu diệt và hạn chế sự phát triển của véc tơ truyền bệnh SR. Riêng số bệnh nhân mắc SR được chẩn đoán, điều trị kịp thời, quản lý giám sát dịch tễ chặt chẽ, bảo đảm quy trình chuyên môn, hạn chế lây lan trong cộng đồng. Trong năm 2018, toàn tỉnh đã giám sát được 1.718 lượt xã và 6.931 lượt thôn, bản, kết quả cho thấy các đơn vị cơ bản đã thực hiện các nội dung công tác PCSR tương đối tốt; công tác giám sát dịch tễ của các tuyến cơ sở đã có những chuyển biến tích cực, chất lượng hơn. Giám sát chiến dịch ra quân PCSR xuân hè và phun tẩm hóa chất năm 2018, Trung tâm PCSR - KST - Côn trùng tỉnh đã thành lập 7 đoàn giám sát và 2 đoàn lãnh đạo kiểm tra tại các huyện có phun, tẩm màn bằng hóa chất. Kết quả, dân số được bảo vệ bằng hóa chất (phun, tẩm) được 108.845 người, trong đó phun hóa chất 8.678 người, đạt 99,3% kế hoạch, tẩm màn 100.167 người, đạt 96,7% kế hoạch. Toàn tỉnh đã đạt các mục tiêu của Chương trình Quốc gia phòng chống và loại trừ SR, bệnh nhân SR so cùng kỳ năm 2017 giảm 67,4%, và KST SR giảm so với cùng kỳ 30,8%; tỷ lệ bệnh nhân có KST/1.000 SRLH = 0,067591. Từ đầu năm 2019 đến nay, trung tâm luôn duy trì tốt công tác giám sát dịch tễ ở các huyện, thị xã, thành phố, nhất là các xã trọng điểm của bệnh SR. Các hoạt động giám sát, điều trị, phun tẩm màn bằng hóa chất và sử dụng thuốc cũng được đơn vị hết sức chú trọng. Mới đây trung tâm đã tổ chức triển khai kế hoạch ra quân PCSR xuân hè năm 2019 với các mục tiêu: Phát hiện, điều trị cho 100% bệnh nhân SR và đối tượng nghi ngờ SR; xét nghiệm lại lam máu cho 100% đối tượng có KST cũ, điều trị tiệt căn, chống tái phát cho 100% đối tượng còn KST; phun, tẩm hóa chất cho 100% hộ gia đình có chỉ định...

Tuy nhiên, trên địa bàn tỉnh vẫn còn 5 huyện số lượng bệnh nhân SR tăng so với cùng kỳ (Mường Lát, Hậu Lộc, Hoằng Hóa, Quảng Xương, Tĩnh Gia); 3 huyện có KST tăng so với cùng kỳ (Quan Sơn, Hoằng Hóa, Quảng Xương). Tình hình dịch bệnh SR tại Thanh Hóa nhiều năm qua ổn định, nên đã xuất hiện tư tưởng chủ quan, lơ là ở một số bộ phận cán bộ y tế cơ sở và cộng đồng dân cư, dẫn đến việc thực hiện các biện pháp chủ động, phòng chống dịch bệnh SR có lúc, có nơi chưa tốt. Công tác quản lý dân từ vùng SR lưu hành về chưa tốt; việc lấy lam máu chỉ thực hiện tại các xã có kính hiển vi (toàn tỉnh có 99 điểm kính); mật độ muỗi chung, mật độ muỗi An.minimus chung và mật độ muỗi trong nhà, ngoài nhà đều tăng so với cùng kỳ do thời tiết mưa kéo dài, vệ sinh môi trường và phát triển trồng rừng, quy hoạch thủy điện... Kết quả thử nhạy cảm của véc tơ SR với hoá chất tại một số xã của huyện Như Thanh, Như Xuân, Ngọc Lặc còn nhạy cảm với hóa chất, kháng với hóa chất...

Bác sĩ Đỗ Thanh Tùng, Giám đốc Trung tâm PCSR - KST - Côn trùng tỉnh, khuyến cáo: Thanh Hóa có dân số sống trong vùng SR lưu hành, vùng nguy cơ SR quay trở lại là 949.037 người (chiếm trên 25,6%); địa bàn rộng, giao thông đi lại vùng núi còn nhiều khó khăn, đặc biệt mùa mưa, lũ; trên 2/3 diện tích là trung du, miền núi, môi trường sinh thái thuận lợi cho muỗi SR phát triển;... là những yếu tố thuận lợi có thể làm bùng phát dịch bệnh SR nếu có mầm bệnh không được giám sát, quản lý chặt chẽ. SR là bệnh truyền nhiễm, do KST gây nên, truyền từ người bệnh sang người lành. Người mắc SR thường có những triệu chứng, như: Rét run, sốt nóng sau đó vã mồ hôi; nhưng nhiều trường hợp mắc SR không có cơn sốt điển hình, người bệnh chỉ cảm thấy ớn lạnh hoặc gai rét. Nếu điều trị không đúng cách, bệnh có thể nặng hơn gây ra nhiều biến chứng, thậm chí có thể tử vong. Chính vì thế, để tránh muỗi đốt cần bỏ màn trước khi đi ngủ; vệ sinh môi trường quanh nơi ở, loại bỏ nơi trú ẩn của muỗi bằng cách phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh, sắp xếp vật dụng trong nhà ngăn nắp, sạch sẽ. Đặc biệt, khi thấy các triệu chứng của bệnh SR cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Hưởng ứng Ngày Thế giới PCSR năm nay với chủ đề “Hãy cùng nhau loại trừ SR”, tỉnh ta đang tập trung đẩy mạnh các hoạt động nhằm hạn chế đến mức thấp nhất sự lây lan của bệnh ra cộng đồng. Trung tâm PCSR - KST - Côn trùng tỉnh và các đơn vị y tế dự phòng đang tăng cường các hoạt động điều tra dịch tễ, giám sát tại các địa phương, tuyên truyền sâu rộng về các biện pháp PCSR tại cộng đồng nhằm giúp người dân có kiến thức phòng bệnh, phát hiện sớm, chẩn đoán, điều trị kịp thời các ca mắc SR, không để xảy ra tử vong do SR.

Bài và ảnh: Tô Hà