Tái cơ cấu đội tàu khai thác hải sản

Nhằm hướng đến khai thác thủy sản bền vững, giá trị kinh tế cao, những năm gần đây tỉnh Thanh Hóa đã và đang từng bước thực hiện tái cơ cấu đội tàu khai thác hải sản. Trong đó, tỉnh đã chỉ đạo các địa phương chú trọng đến việc giảm số lượng tàu cá khai thác vùng ven bờ, tăng tàu cá khai thác vùng lộng và vùng khơi, đặc biệt khuyến khích ngư dân đóng tàu công suất lớn để từng bước chinh phục những ngư trường rộng lớn, bảo đảm quy định của pháp luật.

Tàu thuyền neo đậu tại Cảng Lạch Bạng, phường Hải Bình.

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường, đến trung tuần tháng 8/2025 toàn tỉnh có 6.552 tàu cá, trong đó có 3.512 bè mảng và phương tiện có chiều dài dưới 6m; 1.169 tàu có chiều dài từ 6 - 12m; 808 tàu có chiều dài từ 12 - 15m; chỉ có 1.063 tàu cá chiều dài từ 15m trở lên.... Việc số lượng tàu nhỏ khai thác ven bờ chiếm số lượng lớn (trên 70%) đã khiến công tác quản lý, giám sát gặp rất nhiều khó khăn. Các tàu nhỏ hầu hết được trang bị thiết bị lạc hậu, thô sơ, các ngư lưới cụ không bảo đảm quy định, khai thác quá mức làm suy giảm nguồn lợi thủy sản, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái tự nhiên.

Để phát triển nghề cá bền vững, từ năm 2021 đến nay tỉnh Thanh Hóa đã triển khai hỗ trợ 24 chủ tàu cá không đủ điều kiện an toàn để thực hiện đăng ký, đăng ký lại thực hiện giải bản, với số tiền 1,99 tỷ đồng. Đồng thời, hỗ trợ 876 tàu cá lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, với tổng kinh phí 8,75 tỷ đồng; 4,504 tỷ đồng hỗ trợ 1.626 tàu cá được hỗ trợ phí thuê bao dịch vụ thiết bị giám sát hành trình; có 35 tàu cá khai thác xa bờ được hỗ trợ nâng cấp, làm mới hầm bảo quản hải sản, với tổng kinh phí 4,8 tỷ đồng... Những chính sách hỗ trợ trên đã góp phần củng cố, hoàn thiện đội tàu khai thác xa bờ, nhằm bảo đảm cho đội tàu này an toàn, có đầy đủ trang thiết bị, nâng cao năng suất khai thác, bảo quản sản phẩm tốt, gia tăng hiệu quả kinh tế, góp phần bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.

Là một trong những ngư dân ở phường Sầm Sơn có kinh nghiệm hàng chục năm trong nghề biển, ông Nguyễn Văn Sơn, chủ tàu TH-92491 hiểu rõ phải thay đổi cách đánh bắt truyền thống, mạnh dạn đầu tư trang thiết bị để đủ điều kiện cho những chuyến vươn khơi dài ngày mới mang lại hiệu quả kinh tế cao.

"Nếu như trước đây, ngư dân đi biển dựa theo kinh nghiệm thì những năm gần đây, việc vươn khơi được áp dụng máy móc hiện đại, nhất là máy dò cá và các thiết bị như máy tầm xa, máy tời thủy lực, hệ thống đèn led, hầm bảo quản cá... Việc đầu tư không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt mà còn bảo vệ, hướng đến ngành khai thác bền vững, giá trị kinh tế cao”, ông Sơn cho biết.

Thực tế cho thấy, việc cơ cấu lại đội tàu phù hợp là điều cần thực hiện nếu muốn phát triển bền vững ngành khai thác hải sản. Quyết định số 208/QĐ-TTg ngày 10/3/2023 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án chuyển đổi một số nghề khai thác hải sản ảnh hưởng đến nguồn lợi và môi trường sinh thái, cũng đặt mục tiêu đến năm 2025 chuyển đổi khoảng 2.000 tàu cá hoạt động ở vùng biển ven bờ, vùng lộng đang làm khai thác hải sản. Theo Quyết định số 1037/QĐ-BNN, ngày 11/4/2024 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trước đây về công bố, điều chỉnh giao hạn ngạch giấy phép khai thác thủy sản tại vùng khơi cho các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, thì tỉnh Thanh Hóa được giao 1.114 tàu hạn ngạch vùng khơi. Với quyết tâm xây dựng nghề cá bền vững, tỉnh Thanh Hóa đã tích cực cơ cấu lại đội tàu theo hướng tăng số lượng tàu công suất lớn, giảm dần tàu khai thác vùng lộng, ven bờ. Đồng thời, thông qua việc triển khai các chương trình, chính sách hỗ trợ của Trung ương và tỉnh, đội tàu khai thác xa bờ của tỉnh đã từng bước được hiện đại hóa, cơ cấu chuyển đổi hợp lý.

Theo dự ước của ngành nông nghiệp, với việc hỗ trợ cải hoán và giải bản tàu cá thì số lượng tàu cá toàn tỉnh đến hết năm 2025 ước đạt 6.200 tàu, giảm so với năm 2020 là 883 tàu; trong đó, tàu có chiều dài 15m trở lên là 1.114 tàu, giảm so với năm 2020 là 169 tàu, đạt 100% kế hoạch được giao. Cùng với đó, sản lượng thủy sản năm 2025 ước đạt 216.000 tấn, tăng 12% so với năm 2020; trong đó, sản lượng khai thác xa bờ là 88.000 tấn, tăng 1.788 tấn so với năm 2020.

Hiệu quả bước đầu của nhiệm vụ cơ cấu lại đội tàu khai thác đã tạo được sự chuyển biến rõ nét với sự phát triển của ngành thủy sản. Tuy nhiên, việc tái cơ cấu cần có lộ trình bài bản, tránh ảnh hưởng đến sinh kế của ngư dân. Vì thế, các cấp, ngành, cơ quan chuyên môn cần tập trung rà soát lại nhu cầu của ngư dân. Đồng thời xây dựng lộ trình, chính sách mới để những tàu cá hoạt động kém hiệu quả có điều kiện, động lực chuyển đổi nghề.

Bài và ảnh: Lê Hòa