Tìm hướng triển khai dự án tiêu thoát lũ cho Khu Kinh tế Nghi Sơn

Nhiều năm trước đây, vào mỗi mùa mưa, khu vực trung tâm của Khu Kinh tế Nghi Sơn lại xảy ra tình trạng ngập úng cục bộ. Ngay trên tuyến đường huyết mạch 513 đoạn trước Dự án Liên hợp Lọc hóa dầu Nghi Sơn hay khu vực trụ sở UBND và Trạm Y tế phường Mai Lâm cũ, thường xuyên xảy ra tình trạng ngập lụt. Theo đó, việc tiêu thoát lũ cho khu kinh tế trọng điểm này đã trở thành vấn đề bức thiết.

Kinh phí giải phóng mặt bằng Dự án Kè chống sạt lở và nạo vét tiêu thoát lũ cho Khu Kinh tế trọng điểm Nghi Sơn tăng lên do khung giá đất bồi thường tăng 2,6 lần khiến dự án phải thay đổi quy mô và chủ trương đầu tư.

Dự án Kè chống sạt lở và nạo vét tiêu thoát lũ cho Khu Kinh tế trọng điểm Nghi Sơn được HĐND tỉnh phê duyệt chủ trương đầu tư tại Công văn 178/CV-HĐND, ngày 23–3–2018, với tổng mức đầu tư 615 tỷ đồng. Đây là dự án do ngân sách Trung ương hỗ trợ theo Chương trình ứng phó với biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh giai đoạn 2016–2020. Theo đó, ngân sách Trung ương hỗ trợ gần 120,5 tỷ đồng, còn lại là ngân sách tỉnh Thanh Hóa đối ứng và một số nguồn huy động hợp pháp khác. Kỳ vọng về một dự án tiêu thoát lũ lớn được nhân lên sau nhiều năm kêu gọi, thu hút dự án.

Khi ấy, đơn vị được tỉnh giao làm chủ đầu tư dự án là Ban Quản lý Khu Kinh tế Nghi Sơn và các Khu công nghiệp tỉnh đã có Quyết định 311/QĐ-BQLKKTNS&CKCN ngày 29–10–2018 để phê duyệt dự án. Theo phân kỳ đầu tư ban đầu, dự án được chia thành 2 giai đoạn; trong đó, giai đoạn 1 (2018–2020) sẽ tiến hành đầu tư nạo vét sông Thạch Luyện từ hạ lưu cầu Đông Tây 4 đến thượng lưu cầu Hổ, nâng cấp và kè toàn bộ tuyến đê tả và hữu sông Thạch Luyện, các công trình dưới đê và xây mới tràn xả lũ cầu Thượng Hòa. Tổng mức đầu tư cho giai đoạn này được phê duyệt 140 tỷ đồng. Giai đoạn 2 của dự án (2020–2022) sẽ nạo vét và gia cố hồ Thượng Hòa, với diện tích 30 ha, xây dựng tuyến đê qua hồ Thượng Hòa, nâng cấp đê tả và hữu sông Bạng chiều dài 19 km, nối dài các công trình trên tuyến phù hợp với mặt cắt ngang thiết kế đê và nhiều công trình phụ trợ khác... và 475 tỷ đồng là tổng nguồn vốn khái toán cho giai đoạn 2 của dự án.

Ngay sau khi triển khai, công tác giải phóng mặt bằng dự án đã gặp nhiều khó khăn, vướng mắc do vấn đề nguồn gốc đất, nhiều vấn đề phát sinh trong bồi thường đất và tài sản trên đất. Chậm trễ trong các khâu giải phóng mặt bằng đã trở thành một trong những nguyên nhân chính khiến giai đoạn 1 của dự án chậm tiến độ, nhiều hạng mục gần như “treo” không thể triển khai. Đến nay, UBND thị xã Nghi Sơn mới giao cho chủ đầu tư được 30,24 ha trong tổng số 55 ha mặt bằng, trong đó chỉ có thể thi công được 4,5 ha gồm khu vực tràn Thượng Hòa (2,7 ha) và khoảng 1,8 ha khu vực hạ lưu tràn Thạch Luyện. Phần còn lại thuộc dòng sông cũ và đất không đủ điều kiện để bồi thường. Đến nay, các nhà thầu mới thi công cơ bản hoàn thiện tràn Thượng Hòa, thi công bóc hữu cơ bờ tả sông Thạch Luyện khoảng 300m3. Khối lượng công việc lũy kế đến nay mới đạt khoảng 11% kế hoạch của giai đoạn 1, trong khi thời gian theo kế hoạch ban đầu đã hết.

Thời gian gần đây, việc thi công các hạng mục đang tạm dừng vì phát sinh một số vấn đề không thể triển khai. Trở ngại lớn nhất là kinh phí bồi thường theo các quyết định ban đầu đã không còn phù hợp với điều kiện thực tế. Khi khái toán kinh phí giải phóng mặt bằng ban đầu, khung giá đất bồi thường trong khu vực còn thấp, nhưng khi huyện Tĩnh Gia được công nhận thị xã Nghi Sơn, khung giá đất bồi thường được quy định tăng lên 2,6 lần, dẫn đến kinh phí bồi thường giải phóng mặt bằng tăng thêm khoảng 12 tỷ đồng. Nếu vẫn theo các quyết định và chủ trương đầu tư ban đầu, thì dự án sẽ không thể triển khai được do bị tăng vốn.

Để tháo gỡ “nút thắt” cho dự án, chủ đầu tư và các sở, ngành liên quan của tỉnh, như: Xây dựng, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và UBND thị xã Nghi Sơn đã có thảo luận, có ý kiến cần điều chỉnh chủ trương của dự án. Hiện nay, UBND tỉnh đã đồng ý kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công năm 2020 do tỉnh quản lý sang năm 2021 cho dự án tại Công văn số 3928/UBND-THKH ngày 29–3–2021. Theo đó, thời gian triển khai dự án sẽ được kéo dài từ năm 2018 đến 2025, trong đó giai đoạn 1 từ năm 2018 đến 2022 và giai đoạn 2 từ năm 2023 đến 2025. Một số hạng mục quan trọng sẽ được ưu tiên làm trước trong giai đoạn 1, nhiều dự án chưa thực sự cần thiết sẽ được triển khai trong giai đoạn 2. Đoạn sông Thạch Luyện từ cầu Hổ 2 đến cầu Hổ dài 400m hiện đã được khép tuyến chống lũ bởi Quốc lộ 1A, đường tỉnh 513 và các đường dẫn nên được đề xuất không triển khai nạo vét để giảm vốn cho dự án. Hiện nay, đoạn đường này đã có cao trình thiết kế cao hơn cao trình mực nước lũ khi đê sông được kè. Mặt khác, trong quá trình triển khai nạo vét và kè sông Thạch Luyện, căn cứ tình hình thực tế, các bên liên quan đã đề xuất bổ sung thêm 1 cây cầu 8m tại K1+780,38 để bảo đảm nhu cầu đi lại của các hộ dân hai bên bờ sông.

Những thay đổi về quy mô dự án nói trên hướng đến giảm vốn đầu tư không cần thiết cũng như tạo sự thuận lợi hơn cho người dân địa phương. Đây là điều ít thấy ở đa phần các dự án lâu nay sau khi đã được phê duyệt bởi chủ đầu tư cũng như các bên liên quan không muốn thay đổi những thủ tục khá phức tạp – thậm chí nhận thấy những bất cập phát sinh. Theo đó, việc điều chỉnh Dự án Kè chống sạt lở và nạo vét tiêu thoát lũ cho Khu Kinh tế trọng điểm Nghi Sơn được cho là giải pháp tình thế nhưng cần thiết để dự án được tiếp tục, vì mục tiêu chung là tiêu thoát lũ cũng như phát triển hạ tầng cho Khu Kinh tế Nghi Sơn, cũng như thị xã Nghi Sơn.

Bài và ảnh: Lê Đồng