Bài 2: Nghiêm túc xử lý những sai phạm

Dù quản lý, sử dụng quỹ đất công ích trên địa bàn tỉnh thời gian qua đã được chú trọng, nhưng ở nơi này, nơi kia vẫn còn nhiều diện tích đất bị sử dụng không đúng mục đích, bị lấn chiếm, cho thuê sai quy định...Vì vậy, cần sớm triển khai các giải pháp đồng bộ để nâng cao hiệu quả quản lý quỹ đất công ích.

Gia đình ông Trịnh Văn Thành, ở thôn 1, xã Định Liên (Yên Định) xây dựng nhà kiên cố trên đất công ích của xã. Ảnh: Lê Quốc

Chỉ rõ những sai phạm

Qua thanh tra, kiểm tra, Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường đã phát hiện tại xã Thiệu Long, Thiệu Duy và thị trấn Vạn Hà (Thiệu Hóa) có nhiều sai phạm trong quản lý, sử dụng đất công ích. Trong đó, các địa phương đã lập quỹ đất công ích lớn hơn 5%, không đúng quy định. Tự ý ký hợp đồng cho thuê đất không thông qua hình thức đấu thầu hoặc đấu giá; thời hạn cho thuê vượt quá 5 năm. Chưa dừng lại ở đó, các địa phương kể trên còn không thực hiện việc cập nhật, chỉnh lý bản đồ địa chính, sổ địa chính, sổ mục kê đất đai đang quản lý theo quy định. Nghiêm trọng hơn, đó là việc UBND thị trấn Vạn Hà, giao cho trưởng khu phố tự giao khoán với các hộ gia đình, cá nhân thuê đất. Trong khi đó, nguồn thu từ đất công ích sử dụng vào chi thường xuyên, lại không đúng quy định tại Khoản 3, Điều 132 Luật Đất đai năm 2013. Tại huyện Yên Định, qua kiểm tra thực tế địa bàn khu vực xã Định Liên, Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường đã phát hiện trường hợp ông Trịnh Văn Thành, ở thôn 1 xây dựng nhà trái phép trên đất công ích của xã. Trước đó, UBND xã Định Liên đã cho hộ gia đình ông Thành thuê 4.000m2 khu ao liền kề phía Bắc đường ra thôn 2 để nuôi cá. Sau đó, ông Thành đã làm đơn xin xây dựng 2 gian nhà với diện tích từ 25 đến 30m2 để trông coi cá và được xã đồng ý. Tuy nhiên trên thực tế thì gia đình ông Thành lại xây dựng ngôi nhà có diện tích gấp gần 5 lần so với diện tích được xã chấp thuận, với đầy đủ các hạng mục công trình như nhà bếp, nhà vệ sinh, bồn nước...

Mới đây, UBND TP Thanh Hóa đã ban hành Kết luận số 1435/KL-UBND về việc thanh tra việc quản lý, sử dụng đất trên địa bàn xã Hoằng Long, giai đoạn 2010 - 2016. Kết luận đã chỉ ra 12 tồn tại, hạn chế, khuyết điểm mà UBND xã Hoằng Long mắc phải trong quá trình quản lý và sử dụng đất đai. Cụ thể như: UBND xã Hoằng Long không có phương án sử dụng đất công ích theo quy định; để người dân xây dựng, kinh doanh nhà nghỉ trái quy định; xây dựng các công trình không đúng mặt bằng quy hoạch và giấy phép xây dựng được cấp có thẩm quyền cho phép; sử dụng đất sai mục đích... Kết luận thanh tra cũng chỉ rõ, những nguyên nhân dẫn đến sai phạm trên là do nhận thức và cập nhật về công tác quản lý đất đai, quản lý xây dựng của UBND, người đứng đầu UBND xã thời kỳ 2010 – 2016 còn hạn chế; trong quá trình thực hiện còn thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý; trách nhiệm thuộc về chủ tịch UBND xã và công chức địa chính thời kỳ 2010 – 2016 trong việc quản lý, sử dụng đất còn nhiều tồn tại, hạn chế, sai quy định của pháp luật.

Theo ông Nguyễn Văn Thanh, Chánh Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường, thông qua việc thanh, kiểm tra ở một số địa phương trong tỉnh thời gian gần đây cho thấy việc sử dụng đất công ích ở nhiều nơi không đúng mục đích, bị lấn chiếm, cho thuê sai quy định. Trong đó, phần lớn UBND các xã, phường, thị trấn báo cáo số liệu chưa phản ánh đúng và đầy đủ thực tế các vi phạm về đất đai, xây dựng trái phép trên đất công ích. Diện tích xây dựng vi phạm trong báo cáo thường thấp hơn thực tế. Nhiều diện tích đất vi phạm chưa được thống kê báo cáo theo yêu cầu của các đoàn thanh tra. Ngoài ra, các phường, xã, thị trấn còn lúng túng trong việc đề xuất biện pháp xử lý hợp thức một số trường hợp xây dựng trên đất công ích xen kẹt trong khu dân cư, tự chuyển đổi mục đích sử dụng đất công ích, chưa có biện pháp xử lý dứt điểm theo quy định...

Kiên quyết không để phát sinh vi phạm

Từ thực tế trên có thể thấy, vi phạm về sử dụng đất công ích sai mục đích thời gian qua khá phổ biến. Vi phạm diễn ra trên nhiều đối tượng, từ hộ cá nhân, gia đình cho đến doanh nghiệp. Từ thực trạng này, đòi hỏi các ngành chức năng cần phải siết chặt công tác quản lý đất đai trong thời gian tới. Theo ông Trịnh Xuân Ba, Trưởng Phòng Quản lý đất đai thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường, để việc quản lý đất công ích trên địa bàn tỉnh đi vào nền nếp, đúng pháp luật, trước mắt UBND các huyện, thị xã, thành phố cần kiên quyết thu hồi các giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp sai quy định; có kế hoạch cụ thể thanh tra tình hình quản lý, sử dụng quỹ đất công ích, việc thu chi tài chính từ nguồn cho thuê đất công ích tại các xã, phường, thị trấn. Trong đó, các xã, phường, thị trấn cần tiếp tục rà soát lại quỹ đất công ích, giải quyết dứt điểm các trường hợp tồn tại của quỹ đất công ích do địa phương quản lý; chịu trách nhiệm về việc để các hộ gia đình xây dựng trái phép trên đất công ích, mượn, chuyển nhượng đất công ích, tham mưu cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trái pháp luật. Đồng thời có biện pháp ngăn chặn, không để xảy ra tình trạng lấn chiếm, mua bán, chuyển đổi mục đích sử dụng đất công ích trái pháp luật; không hợp thức hóa và làm thủ tục công nhận quyền sử dụng đất cho các trường hợp vi phạm; không áp dụng hoặc đề nghị hỗ trợ thiệt hại ngoài chính sách quy định cho các trường hợp vi phạm về quản lý, sử dụng đất nông nghiệp, đất công khi Nhà nước thu hồi. Bên cạnh đó, các sở, ngành chức năng, các địa phương cần tăng cường công tác quản lý, thực hiện nghiêm quy hoạch có liên quan, công bố công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; chủ động kiểm tra, hướng dẫn giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong công tác quản lý, sử dụng đất đai cho cấp huyện, cấp xã và tổ chức, cá nhân. Kiên quyết thanh lý, hủy bỏ hợp đồng đã ký với các hộ gia đình, cá nhân và tổ chức thuê đất không đúng thời gian theo quy định để ký lại hợp đồng; lập hồ sơ xử lý các trường hợp tự ý xây dựng trái phép; làm rõ số tiền thu, chi từ việc cho thuê đất công ích để quản lý, sử dụng theo quy định... Trên cơ sở Luật Đất đai, chủ động nghiên cứu, đề xuất quy định về giao đất, cho thuê đất, gia hạn thời gian sử dụng đất; lựa chọn các địa phương, khu vực có vi phạm pháp luật về quản lý, sử dụng đất công ích nghiêm trọng, kéo dài, chậm xử lý để thanh tra, làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân để xảy ra vi phạm, xử lý nghiêm minh trước pháp luật.