Chuyển biến trong hoạt động khoa học và công nghệ cấp cơ sở

Đẩy mạnh hoạt động khoa học và công nghệ (KH&CN) cấp cơ sở là một trong những giải pháp quan trọng để KH&CN thực sự đi vào đời sống.

Mô hình trồng rau và hoa trong nhà màng công nghệ cao của gia đình ông Mai Đức Mộc, xã Nga Yên (Nga Sơn).

Xác định rõ điều này, trong nhiều năm qua, hoạt động KH&CN cấp cơ sở trên địa bàn tỉnh luôn được các ngành, địa phương tập trung đầu tư phát triển và có nhiều chuyển biến, tác động tích cực đến sự phát triển kinh tế - xã hội.

Để thúc đẩy hoạt động KH&CN cấp cơ sở phát triển, các sở, ngành, huyện, thị xã, thành phố đã thành lập và xây dựng quy chế hoạt động của hội đồng KH&CN. Các trường đại học, cao đẳng đều có phòng quản lý khoa học trực thuộc nhà trường. Cùng với đó, các sở, ngành, huyện, thị xã, thành phố đã ban hành và thực hiện nhiều chính sách hỗ trợ, khuyến khích áp dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật (KHKT) vào sản xuất tại địa phương. Đơn cử như 2 huyện Yên Định, Vĩnh Lộc đã ban hành chính sách khuyến khích áp dụng cơ giới hóa đồng bộ, trọng tâm là ứng dụng tiến bộ kỹ thuật sản xuất mạ khay, máy cấy trong sản xuất lúa. Huyện Hoằng Hóa ban hành đề án, chính sách khuyến khích đầu tư ứng dụng KH&CN trong phát triển ngành nghề tiểu thủ công nghiệp; xây dựng vùng thâm canh lúa năng suất, chất lượng với quy mô 3.030 ha tại 27 xã. TP Thanh Hóa phê duyệt Đề án “Hỗ trợ khuyến khích một số lĩnh vực để phát triển doanh nghiệp trên địa bàn TP Thanh Hóa giai đoạn 2016-2020”. Trong đó, hỗ trợ 5 doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thực phẩm an toàn theo tiêu chuẩn VietGap hoạt động ổn định và có hiệu quả sau một năm đi vào hoạt động là 500 triệu đồng/điểm; đối với các doanh nghiệp đầu tư dây chuyền công nghệ hiện đại sản xuất nem chua mang thương hiệu TP Thanh Hóa được hỗ trợ 70% kinh phí đăng ký thương hiệu, 30% giá trị đầu tư dây chuyền sản xuất (mức hỗ trợ tối đa không quá 500 triệu đồng)... Tại huyện Như Thanh đã triển khai ứng dụng KH&CN vào sản xuất ở nhiều mô hình, như: Mô hình mạ khay, máy cấy; trồng rừng thâm canh; trồng cỏ và ngô làm thức ăn xanh cho bò sữa; trồng bưởi công nghệ cao, thâm canh mía... với tổng kinh phí thực hiện trên 2,1 tỷ đồng. Huyện Đông Sơn xây dựng các mô hình sản xuất hoa, rau củ quả công nghệ cao trong nhà màng, nhà lưới đạt 0,72 ha; xây dựng 2 lò sấy bảo quản nông sản (lúa và hoa màu khác) với quy mô 10-15 tấn/mẻ sấy...

Đối với các sở, ngành như, ngành nông nghiệp đã ứng dụng các biện pháp canh tác lúa tiên tiến (sử dụng phân viên nén tại các huyện miền núi đạt trên 4.200 ha; kỹ thuật cấy theo hiệu ứng đường biên hơn 5.000 ha; quản lý dịch hại tổng hợp IPM; quản lý cây trồng tổng hợp ICM...); cơ giới hóa khâu làm đất trong cây lúa đạt 90%, cây ngô đạt 80%, cây mía đạt 75%; ứng dụng thành công các công nghệ cao như thụ tinh nhân tạo, công nghệ cấy truyền phôi, tinh đông lạnh, tinh phân giới tính, cấy truyền hợp tử bò sữa cao sản... Các ngành xây dựng, giao thông - vận tải cũng triển khai nhiều đề án ứng dụng công nghệ, kỹ thuật tiến bộ như ứng dụng phương pháp sử dụng máy cắt dây để khai thác đá khối, sản xuất đá ốp lát; công nghệ sàn bóng trong thi công nhà dân dụng, công nghệ cọc ống ly tâm BTCT cường độ cao; ứng dụng các loại vật liệu mới, công nghệ mới trong xây dựng kết cấu công trình giao thông (vật liệu tăng cường độ lớp móng đường HRB, bê tông nhựa polime, vật liệu cacboncor asphalt. Trong y dược, các đơn vị đã quan tâm đầu tư kinh phí cho công tác nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ. Qua đó, nhiều kỹ thuật cao như phẫu thuật nội soi cắt u tuyến thượng thận; ứng dụng kỹ thuật sắc ký lỏng phổ khối LC-MS/MS để phân tích chất tạo nạc beta agonist tồn dư trong thịt lợn được ứng dụng. Nhiều bệnh viện khu vực và tuyến huyện, như: Bệnh viện Đa khoa khu vực Ngọc Lặc, Tĩnh Gia, Bệnh viện Đa khoa TP Thanh Hóa, Nga Sơn, Quảng Xương... đã thực hiện kỹ thuật mổ nội soi thường quy góp phần giảm tải cho tuyến tỉnh. Trong bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu một số đơn vị đã đầu tư công trình xử lý nước thải bằng phương pháp vi sinh đem lại hiệu quả cao, như: Công ty CP Mía đường Lam Sơn, Công ty CP Bia Thanh Hóa, Bệnh viện Đa khoa tỉnh... Nhiều đơn vị đã đầu tư xây dựng công trình các hệ thống lọc bụi túi vải, lọc bụi tĩnh điện, lọc bụi bằng cyclon màng nước, cyclon khô để xử lý bụi, khí thải phát sinh trong quá trình hoạt động như Nhà máy Xi măng Bỉm Sơn, Nhà máy Xi măng Nghi Sơn, Nhà máy sản xuất phân bón Tiến Nông... Những tiến bộ kỹ thuật được ứng dụng, chuyển giao vào sản xuất, đời sống đã và đang góp phần quan trọng trong thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của mỗi ngành, địa phương nói riêng và của tỉnh nói chung.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động KH&CN cấp cơ sở vẫn còn những khó khăn, hạn chế cần giải pháp khắc phục. Trong đó đáng chú ý là nhiều hội đồng KH&CN cấp huyện chưa phát huy hết vai trò, hiệu quả hoạt động, chương trình nội dung hoạt động còn đơn điệu. Ở một số huyện sự quan tâm, chỉ đạo của lãnh đạo huyện đối với việc đưa tiến bộ KHKT vào sản xuất và đời sống chưa được thường xuyên, quyết liệt. Đặc biệt, công tác tham mưu của các phòng, ban chức năng về hoạt động KHCN còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển trong thời kỳ hội nhập. Từng bước khắc phục những hạn chế, không ngừng đẩy mạnh hoạt động KH&CN cấp cơ sở, thời gian tới, Sở KH&CN xác định, tiếp tục hỗ trợ các ngành, địa phương làm tốt công tác quản lý KH&CN, đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức của các tầng lớp nhân dân về vai trò, vị trí của KH&CN đối với sự phát triển kinh tế - xã hội. Cùng với đó, quan tâm đào tạo, bồi dưỡng cán bộ làm công tác KH&CN cơ sở; xác định, lựa chọn những ngành nghề, cây trồng, vật nuôi mà địa phương có thế mạnh để áp dụng tiến bộ KHKT vào sản xuất. Ngoài ra, khuyến khích các thành phần kinh tế, các tổ chức, cá nhân góp vốn đầu tư cho nghiên cứu khoa học, chuyển giao, đổi mới và phát triển công nghệ, từng bước nâng cao giá trị sản xuất, chất lượng sản phẩm, nâng cao thu nhập cho người dân, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội không ngừng phát triển.