Con người - nguồn lực cho sự phát triển

Đại diện lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo, Trường THPT chuyên Lam Sơn và gia đình, bạn bè, thầy cô vui mừng đón em Nguyễn Văn Chí Nguyên, học sinh Trường THPT chuyên Lam Sơn đạt HCV Olympic Hóa học quốc tế năm 2019 từ Paris (Pháp) trở về.

Phát triển bền vững được xác định là chiến lược ưu tiên hàng đầu của mỗi địa phương nói riêng và cả nước nói chung. Một trong những cơ sở, nền tảng quan trọng nhất để thực hiện chiến lược này là nguồn lực con người.

Lịch sử phát triển xã hội đã chứng minh, trong mọi giai đoạn, con người là yếu tố đóng vai trò quyết định sự phát triển theo chiều hướng tiến bộ của xã hội. Vì lẽ đó, chăm lo cho con người là điều kiện tất yếu của sự phát triển và thịnh vượng.

Thanh Hóa là tỉnh có dân số đông (hơn 3,6 triệu người), với tỷ lệ lao động trong độ tuổi chiếm trên 67% dân số toàn tỉnh. Xét về mặt lượng, có thể khẳng định, nguồn nhân lực nói chung, lực lượng lao động nói riêng của tỉnh là rất dồi dào. Điều này là một thuận lợi nếu chúng ta biết khai thác triệt để và sử dụng một cách hợp lý, hiệu quả. Song, đó cũng là khó khăn, một sức ép lớn lên quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Bởi, trong điều kiện hiện nay, đông đảo về lượng không còn là một ưu thế của lực lượng lao động. Xét về mặt chất lượng, ngoài những phẩm chất như cần cù, khéo léo..., nguồn nhân lực nói chung và lực lượng lao động nói riêng của tỉnh vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập. Điều này thể hiện trên một số khía cạnh cơ bản, như thể chất, trí lực, trình độ chuyên môn kỹ thuật, kỹ năng... Hiện nay, mặt bằng dân trí của tỉnh đã được cải thiện và nâng cao một bước. Tuy nhiên, chất lượng trí lực của nhân tố con người không chỉ thể hiện ở trình độ học vấn, quan trọng hơn là ở trình độ chuyên môn kỹ thuật được phản ánh thông qua các chỉ số về số lượng và chất lượng lao động đã qua đào tạo.

Từ thực tế trên, để phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển trước xu thế toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế quốc tế, nhiều năm qua, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã ban hành nhiều quyết sách quan trọng. Ví như, Quy hoạch phát triển nhân lực tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2011 – 2020; Chương trình đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực giai đoạn 2016 - 2020. Ngoài ra, HĐND, UBND tỉnh cũng đã ban hành một số cơ chế, chính sách để thu hút, đãi ngộ cán bộ, như: Cơ chế, chính sách liên kết đào tạo nguồn nhân lực trình độ đại học (ĐH) và sau ĐH của Trường ĐH Hồng Đức với các trường ĐH nước ngoài; hỗ trợ kinh phí đối với cán bộ, công chức, viên chức được cử đi đào tạo và thưởng khi được công nhận, bổ nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư; hỗ trợ hoạt động và thu hút, đào tạo cán bộ, giảng viên cho Phân hiệu Trường ĐH Y Hà Nội tại Thanh Hóa... Các chính sách này đã và đang tạo ra “cú hích” để Thanh Hóa thu hút thêm nguồn nhân lực có chất lượng bổ sung cho các lĩnh vực của tỉnh.

Có thể thấy, ở bất cứ giai đoạn, thời kỳ nào, để phát triển nguồn nhân lực, giáo dục đào tạo luôn là khâu trọng yếu, mang tính quyết định nhất. Với ý nghĩa đó, bám sát chương trình đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực, định hướng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, các trường ĐH, cơ sở giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn tỉnh đã tập trung đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực và năng lực người học; xác định rõ những ngành nghề có thế mạnh, ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh để tập trung xây dựng các khoa, ngành đào tạo chất lượng cao, đạt chuẩn quốc gia và khu vực; xây dựng và ban hành chuẩn đầu ra đối với từng ngành, nghề đào tạo phù hợp với yêu cầu xã hội... Theo thống kê từ năm 2016 đến hết năm 2019, toàn tỉnh đã đào tạo được khoảng trên 240.000 lao động, trong đó, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đã tuyển sinh, đào tạo 222.976 người (cao đẳng 5.455 người, trung cấp 17.490 người, sơ cấp 73.386 người, đào tạo dưới 3 tháng 126.645 người). Ngoài ra, để nâng cao chất lượng đào tạo, các trường ĐH cũng đã chủ động hợp tác với các trường ĐH trong và ngoài nước triển khai các chương trình hợp tác đào tạo, nghiên cứu khoa học, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho tỉnh. Sau gần 10 năm thực hiện Đề án “Liên kết đào tạo nguồn nhân lực có trình độ ĐH và sau ĐH với các trường ĐH nước ngoài”, đến nay, Trường ĐH Hồng Đức đã gửi 202 học viên đi đào tạo nước ngoài theo đề án, trong đó có 22 tiến sĩ, 153 thạc sĩ và 27 ĐH. Trong đó, nhiều chương trình liên kết mang lại hiệu quả tích cực, như, Chương trình liên kết đào tạo trình độ thạc sĩ chuyên ngành quản trị kinh doanh với Trường ĐH Soongsil (Hàn Quốc) đã đào tạo thành công khóa 1 với 46 học viên và đang đào tạo khóa 2 với 22 học viên. Chương trình phối hợp đào tạo và nghiên cứu khoa học với Trường ĐH Zielona Gora (Ba Lan), hằng năm, gửi hàng chục sinh viên theo học với các giáo sư hàng đầu thế giới về các chuyên ngành vật lý ứng dụng, công nghệ môi trường, quản lý kinh tế tại Trường ĐH Zielona Gora...

Cùng với đó, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ và tạo nguồn cán bộ cũng được tỉnh đặc biệt quan tâm. Năm 2012, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XVII ban hành Nghị quyết số 04-NQ/TU, về tiếp tục xây dựng đội ngũ cán bộ và đổi mới mạnh mẽ công tác cán bộ đáp ứng yêu cầu Thanh Hóa thành tỉnh tiên tiến vào năm 2020. Năm 2014, Ban Thường vụ Tỉnh ủy khóa XVII ban hành Nghị quyết số 12-NQ/TU, về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, xây dựng Thanh Hóa thành tỉnh tiên tiến vào năm 2020 và kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý; xây dựng và tổ chức thực hiện đề án đào tạo, bồi dưỡng nguồn cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp tỉnh... Từ việc thực hiện các nghị quyết, chương trình, đề án này, đội ngũ cán bộ các cấp thường xuyên được bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, đào tạo nâng cao trình độ lý luận chính trị, chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng lãnh đạo, quản lý Nhà nước theo chức danh vị trí việc làm. 5 năm gần đây, toàn tỉnh đã có hàng nghìn lượt cán bộ tham gia các khóa đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ; lý luận chính trị, các lớp bồi dưỡng theo Đề án 165 và tham gia các lớp quốc phòng - an ninh, bồi dưỡng bí thư cấp ủy huyện; bồi dưỡng trưởng, phó ban đảng cấp tỉnh, huyện, quản lý Nhà nước...

Hơn bất cứ điều kiện nào, giáo dục đào tạo luôn là khâu trọng yếu để phát triển nguồn nhân lực. Tuy nhiên, về lâu dài, nhiều chuyên gia cho rằng, để có nguồn lực tốt phải chú trọng từ cái gốc là “chất lượng người” ngay từ khi mới sinh và bồi dưỡng sức dân. Điều này liên quan mật thiết đến các chính sách an sinh xã hội và cũng đồng nghĩa với việc, muốn phát triển nguồn nhân lực trước hết phải hoàn thiện các chính sách liên quan đến phát triển con người. Và, đặc biệt, quá trình đào tạo phải gắn liền với sử dụng, bởi đào tạo tràn lan, không đáp ứng nhu cầu xã hội, khiến không ít các cử nhân, thạc sĩ ra trường thất nghiệp không chỉ là một thực trạng đáng buồn, mà còn gây lãng phí nhân lực, tài lực cho địa phương.

Đào tạo, bồi dưỡng, phát triển nguồn nhân lực là giải pháp then chốt tạo cho kinh tế nước nhà nói chung, của Thanh Hóa nói riêng những bước phát triển vượt bậc. Trước những tiềm năng, lợi thế của tỉnh, nhất là khi Thanh Hóa đã và đang hình thành nhiều trọng điểm phát triển kinh tế như Khu Kinh tế Nghi Sơn, Khu Nông nghiệp, công nghiệp công nghệ cao Lam Sơn - Sao Vàng... với khả năng thu hút một lượng lớn lao động thì giải pháp này càng phải trở nên quan trọng và cần được phát huy hiệu quả. Để làm được điều này, ngoài rà soát, đánh giá, hoàn thiện quy hoạch mạng lưới các cơ sở đào tạo phù hợp với yêu cầu của tình hình mới, cần chủ động “đi tắt đón đầu” trong khâu đào tạo nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao. Bởi khi khẳng định phát triển nguồn nhân lực là khâu then chốt của chiến lược chuyển đổi mô hình tăng trưởng, thì nhân lực chất lượng cao có thể xem là “mệnh đề chính” để giải bài toán về khả năng “đột phá” của nguồn nhân lực. Điều này cũng đồng nghĩa, khi nguồn nhân lực phát triển và khai thác hiệu quả sẽ tạo nên xung lực mạnh mẽ giải phóng mọi tiềm năng, lợi thế đưa kinh tế - xã hội tỉnh nhà không ngừng phát triển.

Phong Sắc