Nước mắm truyền thống xã Hoằng Phụ vươn ra thị trường thế giới

Người có công đưa các sản phẩm mắm và nước mắm xã Hoằng Phụ ra ngoài lãnh thổ Việt Nam bằng con đường chính ngạch là thanh niên Lê Anh – đồng thời là doanh nhân trẻ, chủ của xưởng mắm Lê Gia đóng tại thôn Hồng Kỳ, xã Hoằng Phụ (Hoằng Hóa).

Đóng chai sản phẩm mắm và nước mắm tại thôn Hồng Kỳ, xã Hoằng Phụ.

Lê Anh bỏ thu nhập nghìn USD/tháng khi đang làm việc cho một doanh nghiệp Hàn Quốc để về quê vực dậy nghề làm mắm truyền thống, quyết làm giàu cho quê hương. Gặp lại Lê Anh, nói với chúng tôi về ý tưởng và quyết tâm tìm hướng xuất khẩu mắm và nước mắm truyền thống quê nhà, chàng thanh niên sinh năm 1985 cho biết: “Nước mắm truyền thống là linh hồn trong các món ăn, là hộ chiếu ẩm thực của người Việt đi ra thế giới. Thanh Hóa lại là nơi có điều kiện tuyệt vời để làm ra sản phẩm thế mạnh như mắm tôm, mắm tép, nước mắm. Tuy nhiên, từ nhiều đời nay, bà con mới chỉ dừng lại ở những sản phẩm bình dân, có giá trị gia tăng chưa cao. Để nâng tầm giá trị những sản phẩm này, phải tìm cách đưa được nó đến với mâm cơm cộng đồng kiều bào, sau đó phát triển ra thế giới”.

Cũng theo Lê Anh, việc xuất khẩu nước mắm không chỉ là hoạt động thương mại thuần túy mà còn là xuất khẩu văn hóa ẩm thực cha ông đến bạn bè trên thế giới. Để có được những sản phẩm xuất khẩu đạt tiêu chuẩn như ngày hôm nay, nhiều năm qua, Lê Anh liên tục đại diện cho các chủ xưởng sản xuất mắm và nước mắm xã Hoằng Phụ, tích cực tham gia các hội chợ, xúc tiến thương mại của tỉnh, của Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương). Thông qua đó, anh tìm thêm thông tin, tiếp cận các khách hàng trong và ngoài nước để kết nối thị trường đầu ra cho sản phẩm. Kinh nghiệm của anh là “nhắm” vào cộng đồng người Việt sinh sống ở nước ngoài trước, sau đó tham gia các diễn đàn xã hội của cộng đồng này để tiếp cận các kênh thông tin. Đồng thời, tích cực hợp tác quốc tế thông qua các hoạt động kết nối xã hội, ví dụ như làm đối tác chương trình doanh nghiệp xã hội của Đại học Sydney theo chương trình New Colombo của Chính phủ Úc triển khai. Vốn tiếng Anh khá nên Lê Anh cũng dễ tìm kiếm cơ hội xuất khẩu hơn, đồng thời chủ động tìm hiểu các quy trình an toàn thực phẩm, quy trình sản xuất chuẩn quốc tế theo tiêu chuẩn HACCP để áp dụng vào khâu sản xuất.

“Với một doanh nghiệp khởi nghiệp, nguồn lực có hạn, việc xuất khẩu sản phẩm ban đầu thực sự khó khăn. Sản xuất ra sản phẩm có đủ tiêu chuẩn, chứng nhận để vượt qua rào cản đã khó, xúc tiến, tìm thông tin thị trường, tiếp cận đối tác để làm việc, thủ tục logicstic để đưa hàng xuất ngoại... đều gặp trở ngại” – Lê Anh chia sẻ những khó khăn từng trải qua. Do các nước rất quan tâm đến chất lượng, tiêu chuẩn, nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm nên bao bì, mẫu mã sản phẩm cũng phải tương xứng, đầy đủ thông tin, được in song ngữ. Với tên sản phẩm thương mại là Lê Gia, mắm và nước mắm được sản xuất từ vùng biển Hoằng Phụ này đã được thông quan sau rất nhiều kiểm định và thủ tục phức tạp.

Bắt đầu được thông quan từ giữa năm 2019, mắm và nước mắm mang nhãn hiệu Lê Gia được xuất khẩu đi 3 nước đầu tiên là Nga, Nam Phi và Hàn Quốc. Đến đầu tháng 11-2019 này, riêng thị trường Hàn Quốc và Nga đều đã nhập container sản phẩm thứ 2. Trung bình, mỗi container sản phẩm trị giá 500 triệu đồng. Thời gian ngắn nữa, sản phẩm nước mắm và mắm Hoằng Phụ tiếp tục được xuất sang thị trường khó tính là Nhật Bản bởi các thủ tục đã cơ bản hoàn thành. Hiện nay, Lê Anh đang tiếp tục xúc tiến để đưa sản phẩm truyền thống địa phương mình đi thị trường Hoa Kỳ và các nước EU.

Với các đối tác nước ngoài, các tiêu chuẩn kỹ thuật, chất lượng sản phẩm được yêu cầu rất khắt khe, nhưng sản phẩm Lê Gia đã đáp ứng được. Mỗi lô hàng xuất đi, sản phẩm phải được kiểm định ở những phòng lab được công nhận; có quy trình sản xuất, thông số và chứng minh nguồn gốc bài bản, chuyên nghiệp bằng ngôn ngữ nước ngoài. Nhiều đối tác nước ngoài còn về tận xưởng sản xuất ở xã Hoằng Phụ để kiểm tra mức độ an toàn vệ sinh thực phẩm. Để sản phẩm xuất khẩu được chấp nhận, mắm và nước mắm ở đây được muối trong thùng gỗ bời lời chứ không phải bằng chum vại hay bể xi măng như truyền thống. Yêu cầu đầu tiên là cá phải tươi, muối biển được phơi 6 tháng mới được đem muối mắm theo phương pháp nén gài truyền thống. Sự chắt lọc tự nhiên sau gần 2 năm ủ cá trong thùng gỗ, sẽ cho ra sản phẩm nước mắm tinh túy có màu hổ phách, hậu vị thanh – mùi thơm dịu. Đặc biệt, để bảo đảm các tiêu chuẩn, sản phẩm ở đây tuyệt đối không hương liệu, không phẩm màu, không chất bảo quản – đúng như truyền thống làm mắm cha ông 100% tự nhiên. Hiện nay, hệ thống nhà xưởng sản xuất mắm và nước mắm đạt tiêu chuẩn xuất khẩu ở đây có quy mô sản xuất 400.000 lít nước mắm và 200 tấn mắm tôm, mắm tép mỗi năm. Dự kiến doanh thu năm 2019 của hệ thống nhà xưởng này đạt 18 tỷ đồng, giải quyết việc làm cho gần 40 lao động.

“Rất xúc động khi nghe kiều bào, du học sinh nói dùng những sản phẩm mắm truyền thống của chúng tôi; nghe họ chia sẻ cảm giác vơi đi nỗi nhớ nhà, cảm thấy được hương vị quê hương nơi đất khách. Không chỉ cộng đồng người Việt mà người dân các nước bản địa cũng thích thú với sản phẩm này”. Để minh chứng cho sự đón nhận sản phẩm tại các nước, Lê Anh cho chúng tôi xem một số hình ảnh về sản phẩm của mình tại các cửa hàng, siêu thị của Nga, Hàn Quốc, hình ảnh những người dân Nam Phi thích thú khi chấm nước mắm Việt... Những sản phẩm mắm và nước mắm được chắt chiu từ tinh túy biển, sự tâm huyết của người làm nghề truyền thống, cộng với cách làm “thật”, đã trở thành mặt hàng xuất khẩu đầy tiềm năng.

Bài và ảnh: Lê Đồng