Đảo chính Guinea-Bissau: Quân đội lật đổ chính phủ, phế truất tổng thống

Tình hình chính trị tại quốc gia Tây Phi Guinea-Bissau đang trở nên hết sức căng thẳng sau khi quân đội bất ngờ lật đổ chính phủ, giành quyền kiểm soát, bắt giữ Tổng thống Umaro Sissoco Embaló, đóng cửa biên giới và đình chỉ toàn bộ tiến trình bầu cử. Liên Hợp Quốc bày tỏ quan ngại sâu sắc, kêu gọi kiềm chế và tôn trọng pháp quyền.

Chuẩn tướng Denis N'Canha (giữa) tổ chức họp báo tại Bộ Tổng tham mưu các lực lượng vũ trang vào ngày 26 tháng 11 năm 2025. Ảnh: AFP

Sáng 26/11, một nhóm sĩ quan quân đội tự xưng là “Bộ Chỉ huy Quân sự cấp cao vì Khôi phục an ninh quốc gia và Trật tự công cộng” xuất hiện trên truyền hình quốc gia, thông báo: Đã tiếp quản hoàn toàn quyền lực nhà nước, đình chỉ tiến trình bầu cử, đóng cửa toàn bộ biên giới đường bộ, đường biển và đường hàng không, áp dụng lệnh giới nghiêm 9 giờ mỗi đêm, ngừng toàn bộ hoạt động truyền thông cho đến khi có thông báo mới và bắt giữ Tổng thống Umaro Sissoco Embaló.

Người phát ngôn quân đội Dinis N’Tchama tuyên bố: “Vì mục tiêu tái lập trật tự đất nước và trật tự công cộng, Bộ Tư lệnh Quân sự Tối cao quyết định phế truất Tổng thống nước Cộng hòa ngay lập tức, đồng thời đình chỉ mọi cơ quan của nước Cộng hòa Guinea-Bissau cho đến khi có lệnh mới”.

Ông N’Tchama cho biết họ hành động để đáp lại việc “phát hiện một âm mưu đang diễn ra” nhằm gây bất ổn đất nước thông qua nỗ lực “can thiệp vào kết quả bầu cử”.

Động thái này diễn ra chỉ ba ngày sau cuộc bầu cử tổng thống đầy tranh cãi.

Trước khi quân đội tuyên bố nắm quyền, nhiều tiếng súng đã vang lên gần dinh tổng thống, trụ sở Ủy ban Bầu cử Quốc gia và Bộ Nội vụ. Các tuyến đường xung quanh khu vực trung tâm Bissau sau đó bị phong tỏa, với sự xuất hiện dày đặc của binh sĩ vũ trang.

Tổng thống Embaló, người cùng đối thủ Fernando Dias da Costa đều tự tuyên bố thắng cử dù kết quả chính thức chưa được công bố, xác nhận ông đã bị bắt giữ tại văn phòng vào đầu giờ chiều và gọi sự việc là một “cuộc đảo chính” do tham mưu trưởng quân đội lãnh đạo. Một số quan chức cấp cao khác như Chủ tịch Ủy ban Bầu cử ,Phó tham mưu trưởng, Bộ trưởng Nội vụ cũng bị bắt giữ

Ông Embaló vốn đối mặt khủng hoảng tính chính danh, khi phe đối lập nói nhiệm kỳ của ông đã hết hạn và họ không công nhận ông là tổng thống. Phe đối lập nói nhiệm kỳ của ông phải kết thúc ngày 27/2 năm nay, nhưng Tòa án Tối cao phán quyết rằng nhiệm kỳ kéo dài đến ngày 4/9. Căng thẳng leo thang khi một số báo cáo cho biết quân đội phát hiện “âm mưu gây bất ổn” liên quan đến việc đưa vũ khí trái phép vào nước này.

Binh lính tuần tra ở thủ đô Guinea-Bissau năm 2012. Ảnh: AFP

Cuộc đảo chính làm dấy lên lo ngại mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế. ECOWAS, Liên minh châu Phi và các đoàn quan sát bầu cử đồng loạt bày tỏ “quan ngại sâu sắc”, kêu gọi quân đội trả tự do cho các quan chức bị bắt và khôi phục tiến trình dân chủ. Liên Hợp Quốc cho biết đang theo dõi sát tình hình và kêu gọi các bên kiềm chế.

Guinea-Bissau từ lâu được xem là một trong những quốc gia bất ổn chính trị nhất khu vực Tây Phi, với nhiều cuộc đảo chính và âm mưu đảo chính trong lịch sử. Diễn biến lần này tiếp tục đẩy quốc gia nhỏ bé này vào vòng xoáy căng thẳng, trong khi tương lai của tiến trình bầu cử và cấu trúc quyền lực vẫn chưa rõ ràng.

Nhật Lệ

Nguồn: Reuters, CNN