Cơ hội và thách thức đối với hoạt động tài chính vi mô trong kỷ nguyên mới

Các khuôn khổ pháp lý, cơ chế, chính sách của Đảng và Nhà nước ngày càng linh hoạt, cởi mở cùng với xu hướng phát triển của công nghệ tài chính vừa tạo động lực, cơ hội đồng thời cũng đặt ra nhiều khó khăn, thách thức cho hoạt động tài chính vi mô (TCVM) tại Việt Nam nói chung, tỉnh Thanh Hóa nói riêng.

Cán bộ TCVM Thanh Hóa đến tận hộ gia đình hướng dẫn khách hàng làm thủ tục vay vốn.

Các tổ chức TCVM ra đời nhằm mục đích cung cấp dịch vụ tài chính cơ bản đáp ứng nhu cầu của những người nghèo, thu nhập thấp, người yếu thế, phụ nữ, người dân sống ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa, doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ, hộ kinh doanh... Đây là những đối tượng luôn gặp khó khăn, rào cản lớn trong tiếp cận dịch vụ tài chính chính thức. Việc lấp đầy “vùng lõm” tài chính ấy từ nguồn vốn vay của TCVM góp phần gia tăng tỷ lệ người dân tiếp cận và sử dụng dịch vụ tài chính tại Việt Nam.

Với những đặc thù riêng về mạng lưới, tổ chức hoạt động, phương thức cho vay, thu - phát vốn đơn giản, linh hoạt, gần dân, bám cơ sở, TCVM mang đến một hệ sinh thái tài chính đặc biệt - nơi vốn vay gắn với đào tạo kỹ năng kinh doanh, tư vấn tài chính, nâng cao nhận thức về bạo lực trên cơ sở giới và xâm hại tình dục cho phụ nữ, trẻ em nông thôn, miền núi... Những hoạt động thiết thực, hiệu quả này giúp khách hàng tham gia vay vốn của TCVM biết cách sử dụng vốn hiệu quả để phát triển sinh kế, nâng cao chất lượng cuộc sống. Trước hiệu quả hoạt động, giá trị mang lại cho cộng đồng, đặc biệt là đối tượng yếu thế, hộ nghèo, cận nghèo, doanh nghiệp khởi sự, doanh nghiệp siêu nhỏ, hộ kinh doanh..., hoạt động TCVM được xác định là trụ cột thúc đẩy tài chính toàn diện, tạo động lực cho phong trào khởi sự doanh nghiệp, giảm nghèo bền vững, XDNTM...

Những năm qua, Chính phủ, các bộ, ngành đã có nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển các hoạt động TCVM như: Quyết định số 20/2017/QĐ-TTg ngày 12/6/2017 của Thủ tướng Chính phủ quy định về hoạt động của chương trình, dự án TCVM của tổ chức chính trị, tổ chức chính trị- xã hội, tổ chức phi chính phủ; Thông tư số 03/2018/TT-NHNN ngày 23/2/2018 của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quy định về cấp giấy phép, tổ chức và hoạt động của Tổ chức TCVM Thanh Hóa; Quyết định số 149/QĐ-TTg, ngày 22/1/2020 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030...

Ngày 4/5/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm thay mặt Bộ Chính trị đã ký ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân - một văn kiện có ý nghĩa chiến lược, đánh dấu bước chuyển quan trọng trong tư duy phát triển kinh tế của Việt Nam. Nghị quyết khẳng định kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, đồng thời đặt ra nhiều nhiệm vụ trọng tâm nhằm khơi thông nguồn lực, hỗ trợ thực chất cho doanh nghiệp nói chung, doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ, hộ kinh doanh nói riêng phát triển.

Trong nhóm nhiệm vụ, giải pháp hỗ trợ thực chất, hiệu quả cho doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ, hộ kinh doanh, nghị quyết nêu rõ: “Thực hiện hiệu quả Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia, thúc đẩy khả năng tiếp cận và sử dụng các sản phẩm tài chính cho các doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ, hộ kinh doanh, ưu tiên chủ doanh nghiệp, hộ kinh doanh là thanh niên, phụ nữ, nhóm yếu thế, đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo và các mô hình kinh doanh bao trùm, tạo tác động xã hội”.

Trước làn sóng chính sách mới từ Nghị quyết 68-NQ/TW, hoạt động TCVM nói chung, TCVM Thanh Hóa nói riêng đứng trước cơ hội vàng để mở rộng quy mô và khẳng định vai trò tiên phong, công cụ phát triển kinh tế - xã hội có tính chiến lược, gắn liền với mục tiêu giảm nghèo bền vững, nâng cao năng lực tài chính cho người dân và thúc đẩy bình đẳng kinh tế.

Trải qua hơn hai thập kỷ hình thành và phát triển, từ một dự án hỗ trợ phụ nữ nghèo, Tổ chức TCVM Thanh Hóa đã chuyển mình mạnh mẽ, trở thành 1 trong 4 Tổ chức TCVM trên cả nước được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cấp phép hoạt động. Tập thể ban lãnh đạo, cán bộ, nhân viên Tổ chức TCVM Thanh Hóa luôn không ngừng nỗ lực, cố gắng trong triển khai nhiệm vụ, gặt hái nhiều kết quả đáng ghi nhận, trở thành điểm sáng trong bức tranh toàn cảnh TCVM. Năm 2024, TCVM Thanh Hóa vinh dự là 1 trong 52 doanh nghiệp được Liên đoàn Lao động tỉnh Thanh Hóa tôn vinh “Doanh nghiệp tiêu biểu vì người lao động”.

Hiện nay, Tổ chức TCVM Thanh Hóa đang triển khai nhiều sản phẩm tín dụng đa dạng và linh hoạt, hướng tới doanh nghiệp siêu nhỏ, hộ kinh doanh, phụ nữ khởi nghiệp và các mô hình kinh doanh xanh. Đặc biệt, chương trình “Tín dụng xanh” của tổ chức được đánh giá là một bước đột phá - vừa thúc đẩy sản xuất thân thiện với môi trường, vừa giúp hộ vay vốn tiết kiệm chi phí năng lượng, góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh của tỉnh.

Song song đó, tổ chức còn triển khai chương trình đào tạo tài chính cá nhân, tập huấn khởi nghiệp và tư vấn vận hành doanh nghiệp nhỏ, giúp khách hàng không chỉ “vay được” mà còn “làm được - sống tốt hơn”.

Bên cạnh những thời cơ, thuận lợi, trong bối cảnh chính trị, kinh tế thế giới đầy biến động, đất nước đang bước vào kỷ nguyên vươn mình, hoạt động TCVM cũng phải đương đầu với nhiều khó khăn, thách thức. Để tiếp tục đứng vững và phát triển, TCVM Thanh Hóa cần tiếp tục khẳng định giá trị nhân văn cốt lõi - “cân bằng giữa mục tiêu tài chính và mục tiêu xã hội”, đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, phát triển sản phẩm số, đẩy mạnh hợp tác, huy động tối đa nguồn lực, nâng cao năng lực, mở rộng quy mô hoạt động...

Bài và ảnh: Thùy Anh