Cách tính mức bình quân tiền lương đóng BHXH để hưởng lương hưu, trợ cấp

Mức bình quân tiền lương đóng BHXH là yếu tố then chốt quyết định lương hưu và trợ cấp. Luật BHXH 2024 cùng nghị định hướng dẫn đã quy định chi tiết cách tính.

Ảnh minh họa: BHXHVN

Mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) là yếu tố quyết định trực tiếp đến lương hưu và các khoản trợ cấp một lần mà người lao động được hưởng khi nghỉ hưu hoặc đủ điều kiện nhận chế độ. Quy định này được nêu tại Điều 72 của Luật BHXH năm 2024 và chi tiết tại Điều 15 Nghị định 158/2025/NĐ-CP.

Nguyên tắc chung

Mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH không chỉ để tính lương hưu mà còn áp dụng khi tính BHXH một lần, trợ cấp tuất một lần và trợ cấp hằng tháng cho người không đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Cách tính với người lao động theo lương Nhà nước

Trường hợp người lao động có toàn bộ thời gian đóng BHXH theo chế độ tiền lương Nhà nước, mức bình quân được xác định theo số năm cuối trước khi nghỉ hưu, cụ thể:

- Trước 01/01/1995: tính bình quân 5 năm cuối.

- Từ 01/01/1995 đến 31/12/2000: tính bình quân 6 năm cuối.

- Từ 01/01/2001 đến 31/12/2006: tính bình quân 8 năm cuối.

- Từ 01/01/2007 đến 31/12/2015: tính bình quân 10 năm cuối. Từ 01/01/2016 đến 31/12/2019: tính bình quân 15 năm cuối.

- Từ 01/01/2020 đến 31/12/2024: tính bình quân 20 năm cuối.

- Từ 01/01/2025 trở đi: tính bình quân toàn bộ thời gian đóng BHXH.

Trường hợp đặc biệt

- Làm công việc nặng nhọc, độc hại : Nếu có đủ 15 năm làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm trở lên, sau đó chuyển sang công việc khác có mức lương thấp hơn, thì mức bình quân được tính theo số năm làm công việc nặng nhọc, độc hại.

- Sĩ quan, quân nhân chuyển ngành : Nếu mức lương đóng BHXH những năm cuối trước khi nghỉ hưu thấp hơn so với những năm trước khi chuyển ngành, mức bình quân được tính theo lương của thời gian trước khi chuyển ngành.

- Có phụ cấp thâm niên nghề : Việc tính bình quân sẽ căn cứ vào việc những năm cuối để tính bình quân có bao gồm phụ cấp thâm niên hay không, nhằm bảo đảm quyền lợi cho người lao động.

- Công tác ở cấp xã : Thời gian công tác ở cấp xã đã được tính hưởng BHXH, cùng thời gian đóng BHXH theo Nghị định 09/1998/NĐ-CP và của người hoạt động không chuyên trách cấp xã, sẽ được tính như thời gian đóng theo chế độ lương Nhà nước.

- Thời gian công tác trước 1995 không hưởng lương : Nếu chỉ nhận thù lao bằng công điểm hoặc lương thực (như giáo viên mầm non, chủ nhiệm hợp tác xã toàn xã), thời gian này sẽ không được tính vào mức bình quân tiền lương.

Cách tính với người lao động hưởng lương do doanh nghiệp quyết định

Đối với nhóm đối tượng này, mức bình quân tiền lương được tính trên toàn bộ thời gian đóng BHXH.

Cách tính đối với người có cả hai giai đoạn

Người vừa có thời gian đóng BHXH theo chế độ lương Nhà nước, vừa có thời gian đóng theo chế độ do người sử dụng lao động quyết định, sẽ tính mức bình quân chung. Trong đó, phần thời gian đóng theo lương Nhà nước tính theo lộ trình quy định nêu trên.

Điều chỉnh tiền lương đã đóng BHXH

Để tránh trượt giá, tiền lương đã đóng được điều chỉnh trước khi tính bình quân:

- Khu vực Nhà nước : Người tham gia BHXH trước 01/01/2016, mức lương đã đóng được điều chỉnh theo “mức tham chiếu” tại thời điểm hưởng chế độ. Người tham gia từ 01/01/2016 trở đi được điều chỉnh theo chỉ số giá tiêu dùng theo từng thời kỳ.

- Khu vực ngoài Nhà nước : Tiền lương đã đóng được điều chỉnh dựa trên chỉ số giá tiêu dùng. Hệ số điều chỉnh do BHXH Việt Nam xác định và công khai hằng năm trên cơ sở số liệu từ Cục Thống kê, Bộ Tài chính.

Việc xác định chính xác mức bình quân tiền lương đóng BHXH giúp bảo đảm quyền lợi hợp pháp cho người lao động, đồng thời duy trì sự công bằng và minh bạch trong hệ thống an sinh xã hội.

Theo VTV