Biến phế phẩm nông nghiệp thành sợi tơ xuất khẩu

Với sự năng động, nhạy bén, anh Đỗ Đồng Tâm, Giám đốc HTX dịch vụ nông nghiệp và giống cây trồng Đồng Tâm, xã Ngọc Liên đã tận dụng lá dứa - một phế phẩm trong nông nghiệp để sơ chế thành sợi tơ phục vụ xuất khẩu. Đây không chỉ là mô hình mang lại giá trị kinh tế vượt trội mà còn mở ra hướng phát triển mới, bền vững, thân thiện với môi trường cho người trồng dứa trên địa bàn tỉnh.

Chế biến sợi tơ từ lá dứa tại HTX dịch vụ nông nghiệp và giống cây trồng Đồng Tâm (xã Ngọc Liên).

Dứa là một trong những cây trồng chủ lực, có diện tích lớn và mang lại thu nhập cao cho người dân xã Ngọc Liên. Theo thống kê trên địa bàn xã có khoảng 300ha sản xuất dứa nguyên liệu. Tuy nhiên, sau mỗi đợt thu hoạch, nông dân dùng thuốc diệt cỏ để phun lên lá và thực hiện đốt đồng. Việc canh tác này gây ô nhiễm môi trường không khí, đất, nước và đặt ra nhiều vấn đề cho nền nông nghiệp đang hướng đến là xanh, sạch, bền vững. Trăn trở hướng tới sản xuất nông nghiệp thân thiện với môi trường, giá trị kinh tế cao, anh Đỗ Đồng Tâm đã mày mò tìm hiểu để tận dụng, phát huy giá trị nguồn phế phẩm từ cây dứa.

Năm 2024, giám đốc trẻ Đỗ Đồng Tâm được tiếp cận với mô hình làm sợi tơ dứa và kết quả xử lý bã thải từ lá dứa thành phân hữu cơ của Viện Phát triển kinh tế hợp tác (thuộc Liên minh HTX Việt Nam). Anh Tâm cho biết: "Trong mô hình đã tận dụng được tối đa nguồn lợi từ cây dứa, như: thu hoạch quả, lá dứa khi cắt tỉa hoặc cuối vụ cũng được tận dụng để chế biến sợi tơ phục vụ cho ngành dệt may. Đặc biệt, sợi tơ từ lá dứa đang là sản phẩm được thị trường thời trang tại nhiều quốc gia ưa chuộng. Do đó, nếu có phát triển tốt được sản phẩm đây sẽ là hướng đi bền vững, thân thiện với môi trường và hiệu quả kinh tế cao đối với người nông dân địa phương”.

Để có nguồn nguyên liệu bảo đảm cho sơ chế sợi tơ xuất khẩu, HTX đã thí điểm sản xuất khoảng 2ha dứa giống MD2. Đây là giống dứa mới, có chất lượng quả tốt, được nhiều doanh nghiệp chế biến sản phẩm cây ăn quả lựa chọn. Hơn nữa, lá dứa dài, dày phù hợp cho việc đánh sợi tơ. Đặc biệt, HTX áp dụng quy trình sản xuất xanh, không sử dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật để tạo ra những sản phẩm thực sự thân thiện với môi trường.

Với kế hoạch sản xuất bài bản, phù hợp, HTX dịch vụ nông nghiệp và giống cây trồng Đồng Tâm đã được Viện Phát triển kinh tế hợp tác hỗ trợ vay vốn từ Quỹ hỗ trợ phát triển HTX Việt Nam để đầu tư nhà kho, nhà xưởng và máy móc. Do đó, đầu năm 2025, HTX đã bắt đầu hiện thực hóa mô hình “biến” lá dứa thành sợi xuất khẩu.

Theo anh Tâm, một ha dứa ước tính thu hoạch được khoảng 10 tấn lá. Sau khi lá dứa mang về sẽ đưa vào máy đánh sợi. Sau đó, tơ sợi sẽ được mang đi rửa bớt bụi bẩn và đem đi phơi khô. Hiện, HTX chỉ sản xuất sợi thô để cung cấp cho Công ty TNHH NEXTEVO Việt Nam sử dụng công nghệ kéo sợi, dệt vải. Sợi thô được bán với giá khoảng 165.000 đồng/kg. 8 tháng năm 2025, HTX đã sản xuất và bán được khoảng 1 tấn sợi tơ dứa, doanh thu hơn 1,6 tỷ đồng, tạo việc làm thường xuyên cho 3 lao động. Ngoài sản phẩm chủ lực là tơ sợi dứa, HTX dịch vụ nông nghiệp và giống cây trồng Đồng Tâm còn sử dụng các chế phẩm sinh học để xử lý bã lá dứa thành phân hữu cơ bón cho cây trồng.

Bà Phạm Thị Dung, thôn Minh Phong, xã Ngọc Liên, cho biết: "Là lao động trực tiếp tham gia các quy trình chế biến lá dứa thành sợi tơ xuất khẩu, tôi nhận thấy đây là mô hình thiết thực, hiệu quả với người dân địa phương. Thông qua HTX, người dân đã tiếp cận với mô hình sản xuất mới, hiệu quả kinh tế cao và từng bước hình thành tư quy sản xuất sạch, thân thiện với môi trường. Hiện, gia đình tôi có hơn 2 mẫu dứa trồng theo hướng hữu cơ đã được HTX thu mua quả và lá để phục vụ sản xuất, kinh doanh”.

Trên thực tế, anh Đỗ Đồng Tâm nói riêng và HTX dịch vụ nông nghiệp và giống cây trồng Đồng Tâm nói chung đã thu về những thành công bước đầu trong việc “biến” một loại vật liệu tưởng chừng như vô giá trị thành những tơ sợi bền vững phục vụ ngành dệt may. Hiện nay, tỉnh Thanh Hóa có khoảng 4.000ha trồng dứa. Đây chính là nguồn nguyên liệu dồi dào để HTX phát triển sản xuất bền vững. Đồng thời, giải quyết nguồn phụ phẩm trong nông nghiệp, giảm thiểu tối đa ô nhiễm môi trường và nâng cao thu nhập cho người nông dân.

Bài và ảnh: Lê Hòa