10 năm thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011-2020 và tầm nhìn đến năm 2030

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng đã thông qua Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011-2020. Nhìn lại 10 năm thực hiện Chiến lược 2011-2020, trong bối cảnh gặp nhiều khó khăn, thách thức, nhưng bằng sự nỗ lực lớn và quyết tâm cao của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân, chúng ta đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, với những bước tiến vượt bậc trên nhiều lĩnh vực. Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay, như Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã nhận định.

Cảng Hàng không Thọ Xuân. Ảnh: Lê Hợi

Những bước tiến vượt bậc

Mặc dù chịu ảnh hưởng lớn bởi đại dịch COVID-19 trong năm 2020, dự kiến tăng trưởng GDP cả thời kỳ chiến lược vẫn đạt 5,9%/năm, thuộc nhóm các nước tăng trưởng cao trong khu vực và trên thế giới; trong đó giai đoạn 2011-2015 tăng trưởng bình quân đạt 5,9%/năm; giai đoạn 2016- 2019 đạt 6,8%/năm và năm 2020 ước đạt trên 2%. GDP bình quân đầu người tăng từ 1.331 USD năm 2010 lên khoảng 2.750 USD năm 2020. Không chỉ số lượng, chất lượng tăng trưởng được cải thiện, năng suất lao động được nâng lên rõ rệt. Các cân đối lớn về ngân sách Nhà nước, thương mại, đầu tư, năng lượng, an ninh lương thực tiếp tục được bảo đảm, cải thiện. Tổng vốn đầu tư phát triển toàn xã hội tăng bình quân 10,6%/năm; đã thu hút được nhiều dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài quy mô lớn, công nghệ cao. Nguồn lực đầu tư xã hội đã tập trung cho các công trình kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội trọng điểm, nhất là giao thông, thủy lợi, giáo dục, y tế, nông nghiệp, nông thôn, giảm nghèo, an ninh, quốc phòng... góp phần quan trọng thay đổi diện mạo đất nước, tạo động lực cho phát triển.

Đánh giá chung về 10 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước (bổ sung, phát triển năm 2011), 10 năm thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011-2020, Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XIII đã khẳng định:

Những kết quả đạt được trong 10 năm qua đã tạo những bước tiến quan trọng cả về nhận thức lý luận và tổ chức thực hiện, khẳng định những giá trị to lớn của Cương lĩnh.

Về nhận thức lý luận: Mục tiêu, đặc trưng, những phương hướng cơ bản và những quan hệ lớn mang tính quy luật trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc tiếp tục được bổ sung, cụ thể hóa, phát triển với những nhận thức quan trọng. Kinh tế thị trường định hướng XHCN là mô hình phát triển tổng quát của nền kinh tế Việt Nam. Gắn kết giữa tăng trưởng kinh tế với thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội; phát huy nhân tố con người, lấy Nhân dân làm trung tâm; phát huy vai trò của văn hóa - nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, động lực của sự phát triển. Bản chất của Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam là Nhà nước của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân; đổi mới phương thức vận hành của Nhà nước theo hướng hoàn thiện thể chế, phát huy dân chủ, bảo đảm quyền làm chủ của Nhân dân; hoàn thiện mô hình tổ chức của Nhà nước, phân công, phối hợp giữa các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp, coi trọng kiểm soát quyền lực nhà nước; giải quyết mối quan hệ giữa Nhà nước, thị trường và xã hội, quan hệ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Nhận thức sâu sắc hơn bản chất, tính cách mạng, tính tiên phong của Đảng; vai trò lãnh đạo, cầm quyền của Đảng; yêu cầu xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh toàn diện cả về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức, cán bộ; nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng trong điều kiện mới; đẩy mạnh xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ...

Quán triệt sâu sắc phương châm quốc phòng, an ninh là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên. Kết hợp chặt chẽ giữa bảo đảm quốc phòng, an ninh với phát triển kinh tế - xã hội; hoàn thiện lý luận về quốc phòng, an ninh và tư duy mới về bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, từ khi “nước chưa nguy” trên cơ sở xây dựng thế trận lòng dân vững chắc; xây dựng lực lượng vũ trang Nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, có một số quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại.

Hoàn thiện và nhận thức sâu sắc hơn đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển; đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ đối ngoại; là bạn, là đối tác tin cậy và là thành viên tích cực, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế; chủ động và tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng. Bảo đảm trên hết và trước hết lợi ích quốc gia - dân tộc trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế, bình đẳng, cùng có lợi, chú trọng nâng cao hiệu quả hội nhập quốc tế trong tình hình mới.

Về thực tiễn: Trong 10 năm qua, tốc độ tăng trưởng kinh tế được duy trì ở mức độ khá cao. Thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN từng bước được xác lập theo hướng đầy đủ, hiện đại và hội nhập. Các lĩnh vực văn hóa, xã hội tiếp tục được phát triển, đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân được cải thiện rõ rệt. Giảm nghèo nhanh, được cộng đồng quốc tế đánh giá cao. An sinh xã hội, phúc lợi xã hội từng bước được nâng cao. Quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu được chú trọng; quốc phòng, an ninh được tăng cường. Quan hệ đối ngoại và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng; vị thế và uy tín quốc tế của Việt Nam tiếp tục được nâng cao.

Tuy nhiên, dù đã đạt được những thành tựu quan trọng, công cuộc đổi mới tiếp tục đặt ra nhiều vấn đề về lý luận và thực tiễn cần phải tập trung giải quyết để đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững hơn theo định hướng XHCN, nhất là việc nhận thức, giải quyết đúng, hiệu quả các mối quan hệ lớn.

Tầm nhìn đến năm 2030

Trên cơ sở đánh giá đúng các thành tựu, các hạn chế, bất cập và dự báo tình hình thời gian tới, Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XIII của Đảng đã nêu những định hướng phát triển đất nước trong giai đoạn 2021-2030 trên 12 vấn đề sau: (1) Định hướng xây dựng thể chế phát triển đất nước. (2) Định hướng về phát triển nền kinh tế. (3) Định hướng về phát triển giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ. (4) Định hướng về phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam. (5) Định hướng về quản lý phát triển xã hội. (6) Định hướng về thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường. (7) Định hướng về bảo vệ Tổ quốc. (8) Định hướng về đối ngoại. (9) Định hướng về phát huy dân chủ XHCN, đại đoàn kết toàn dân tộc. (10) Định hướng về xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN. (11) Định hướng về xây dựng Đảng. (12) Định hướng về các mối quan hệ lớn.

Mô hình trồng dưa Kim Hoàng Hậu ở xã Hoằng Hợp (Hoằng Hóa). Ảnh: Việt Hương

Bám sát các quan điểm, định hướng, tầm nhìn và mục tiêu cụ thể tại Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XIII, chủ đề Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2021-2030 đã được Đảng ta xác định là:

Khơi dậy khát vọng phát triển đất nước, phát huy mạnh mẽ giá trị văn hóa, con người Việt Nam và sức mạnh thời đại, huy động mọi nguồn lực, phát triển nhanh và bền vững trên cơ sở khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; đến năm 2030 (kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng) là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao và đến năm 2045 (kỷ niệm 100 năm thành lập nước) trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

Phấn đấu trong giai đoạn 2021-2030: Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước (GDP) bình quân khoảng 7%/năm; GDP bình quân đầu người theo giá hiện hành đến năm 2030 đạt khoảng 7.500 USD/người; tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo đạt khoảng 30% GDP, kinh tế số đạt khoảng 30% GDP; tỉ lệ đô thị hóa đạt trên 50%; tổng đầu tư xã hội bình quân đạt 33 - 35% GDP; nợ công không quá 60% GDP; chỉ số phát triển con người (HDI) đạt trên 0,7; giảm ít nhất 8% lượng phát thải khí nhà kính; tăng diện tích các khu bảo tồn biển, ven biển đạt 3 - 5% diện tích tự nhiên vùng biển quốc gia...

Trong thời kỳ chiến lược 10 năm tới, cần tiếp tục thực hiện hiệu quả 3 đột phá chiến lược với những nội hàm mới, sâu sắc và cụ thể hơn, phù hợp với tình hình và yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới, đó là: Tiếp tục hoàn thiện và nâng cao chất lượng thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN đầy đủ, đồng bộ, hiện đại, hội nhập. Đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, nhất là quản lý phát triển và quản lý xã hội. Xây dựng bộ máy Nhà nước pháp quyền XHCN tinh gọn, hiệu lực và hiệu quả.

Tiếp tục phát triển toàn diện nguồn nhân lực, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo gắn với khơi dậy khát vọng phát triển đất nước, lòng tự hào dân tộc, ý chí tự cường và phát huy giá trị văn hóa, con người Việt Nam.

Tiếp tục hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội đồng bộ, hiện đại. Phát triển mạnh hạ tầng số, xây dựng và phát triển đồng bộ hạ tầng dữ liệu quốc gia, vùng, địa phương kết nối đồng bộ, thống nhất, tạo nền tảng phát triển kinh tế số, xã hội số.

Để thực hiện các mục tiêu, định hướng, đột phá chiến lược nêu trên, cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư duy phát triển, thay đổi phương thức lãnh đạo, quản lý, chỉ đạo điều hành, quản trị quốc gia phù hợp, tập trung triển khai thực hiện đồng bộ, hiệu quả các chủ trương, đường lối và nhiệm vụ, giải pháp trên các lĩnh vực theo các nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ.

Đất nước ta đang đứng trước những vận hội, thời cơ mới nhưng cũng đầy khó khăn, thách thức; nhưng với niềm tin và khát vọng vươn lên mạnh mẽ của toàn dân tộc; với ý chí, tinh thần quyết tâm cao và sự nỗ lực của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta, tin tưởng đất nước sẽ tiếp tục vững bước trên con đường đổi mới, hội nhập và phát triển; thực hiện thành công mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Việt Linh