Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, cần sự hỗ trợ của hệ thống an sinh xã hội

Những năm gần đây, Đảng, Nhà nước đã có nhiều chính sách chăm lo người cao tuổi (NCT), trong đó đặc biệt quan tâm đến vấn đề chăm sóc sức khỏe (CSSK). Tuy nhiên, với tốc độ già hóa dân số như hiện nay thì việc CSSK cho NCT vẫn đang gặp phải không ít khó khăn, bất cập.

Người cao tuổi cần được chăm sóc sức khỏe toàn diện. (Ảnh minh họa).

Bị tai biến mạch máu não đã hơn 2 năm nay, đòi hỏi phải chăm sóc y tế, phục hồi chức năng nhưng mỗi lần đi viện là một lần bà Lê Thị Lan, ở xã Quảng Cát (TP Thanh Hóa) phải đắn đo, suy nghĩ. Mọi sinh hoạt của bà ở viện phải phụ thuộc hoàn toàn vào con nhưng bà lại sợ làm phiền, ảnh hưởng đến công việc của con. Đã có đôi lần con bà thuê giúp việc đi theo bà vào viện phục vụ nhưng không ổn. Bà Lan trải lòng: “Nhà có 4 đứa con nhưng mỗi đứa đều có công việc riêng không thể nghỉ dài được. Hồi tôi mới bị tai biến, còn phải chăm sóc đặc biệt thì các cháu thay nhau cắt phép chăm mẹ. Nhưng cũng chỉ được thời gian đầu, chứ kéo dài mãi thì không thể được, công việc Nhà nước mà. Thuê người giúp việc chăm sóc trong bệnh viện cũng khó khăn. Vì vậy, khi điều trị được tàm tạm rồi thì tôi về nhà nằm, khi nào cảm thấy bất ổn quá thì mới vào viện”.

Không chỉ bà Lan, mà với nhiều bệnh nhân cao tuổi khác, được đáp ứng nhu cầu chăm sóc y tế còn là cả một vấn đề. Người không có điều kiện về kinh tế, có người lại không có người chăm sóc. Nhiều người cực bất dĩ phải vào viện để được chăm sóc y tế và nhờ cậy các bệnh nhân, người nhà các bệnh nhân xung quanh hỗ trợ về các sinh hoạt. Ví như, trường hợp ông Trần Văn Long, thị trấn Thọ Xuân (Thọ Xuân), đang điều trị tại Khoa Phục hồi chức năng Bệnh viện Đa khoa tỉnh. Ông Long chia sẻ: “Con đi làm xa, vợ ở nhà phải lo việc nhà cửa, đồng áng. Tầm tuổi này rồi, bệnh tật đầy người, “bệnh viện là nhà” nên không ai có thể theo suốt để phục vụ được. Vì vậy, nhiều lúc cũng phải chịu khó và nhờ sự chia sẻ của cộng đồng”...

Qua tìm hiểu tại Khoa Phục hồi chức năng (Bệnh viện Đa khoa tỉnh), bệnh nhân của bệnh viện chiếm tới trên 40% là NCT, thường phải điều trị lâu dài. Tuy nhiên, hiện bệnh viện chưa đủ điều kiện để thực hiện chăm sóc toàn diện nên khó khăn nhất hiện nay đó là thiếu người nhà chăm sóc. Một khó khăn nữa đó là NCT vào viện chủ yếu là chữa bệnh, bị bệnh gì chữa bệnh đó chứ chưa được chăm sóc y tế một cách chuyên nghiệp theo cách chăm sóc người già.

Mặc dù đã được Đảng, chính quyền địa phương quan tâm, song các hoạt động hỗ trợ cho NCT mới chủ yếu ở nhóm đối tượng NCT được hưởng chính sách xã hội. Các hoạt động chăm sóc sức khỏe cho NCT thường tổ chức theo đợt, chưa thường xuyên, nhất là đối với NCT ở vùng sâu, vùng xa. Một bộ phận lớn NCT đang sinh sống ở cộng đồng, ít có cơ hội hoặc chưa chủ động tham gia các hoạt động do các cấp hội NCT phát động.

Theo số liệu thống kê, năm 2018 tại tỉnh ta số NCT đã lên trên 500 nghìn người, chiếm khoảng 14% dân số. Tuy số lượng NCT ngày càng lớn và chiếm tỷ lệ ngày càng cao trong cộng đồng, nhưng khả năng đáp ứng nhu cầu đời sống vật chất, tinh thần của NCT lại không được như mong muốn. Tìm hiểu được biết, nguyên nhân chủ yếu là do các cơ sở y tế chưa chủ động xây dựng kế hoạch tổ chức khám sức khỏe định kỳ một cách thường xuyên nhằm phát hiện bệnh cho NCT. Hoạt động tuyên truyền, giáo dục sức khỏe phổ biến kiến thức về CSSK cho NCT gần như chưa được thực hiện ở phần lớn xã, phường, thị trấn. Trung tâm CSSK tập trung cho NCT còn ít trong khi nhu cầu lớn. Các kiến thức, kỹ năng CSSK, vật chất, tinh thần cho NCT chưa được quan tâm đúng mức cả trong công tác tuyên truyền, tập huấn kiến thức, kỹ năng, cũng như trong hoạt động chăm sóc trực tiếp cho NCT. Trong khi, nhóm đối tượng này luôn mắc nhiều bệnh tật cùng lúc, đòi hỏi hệ thống y tế về lão khoa phải phát triển đáp ứng nhu cầu NCT.

Để CSSK toàn diện cho NCT, ngày 29-8-2017, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch 147/KH-UBND “Thực hiện Đề án CSSK NCT giai đoạn 2017 - 2025 trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa”. Theo đó, Sở Y tế là đầu mối, chủ trì, phối hợp với các cấp, ban, ngành tập trung vào các hoạt động theo 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 (2017- 2020): Tập trung CSSK NCT tại cộng đồng; xây dựng các quy chuẩn chuyên môn, kỹ thuật trong dịch vụ CSSK NCT; xây dựng thí điểm mô hình “CSSK dài hạn cho NCT” hướng dẫn sử dụng bảo hiểm y tế trong CSSK NCT; xây dựng tổ chức quản lý CSSK NCT. Giai đoạn 2 (2021-2025): Lựa chọn đẩy mạnh các hoạt động của đề án đã triển khai có hiệu quả trong giai đoạn 1; nhân rộng các mô hình CSSK dài hạn cho NCT, ưu tiên cho các mô hình CSSK NCT tại cộng đồng; tạo môi trường thân thiện cho NCT thông qua việc thúc đẩy phong trào xã/phường phù hợp với NCT; xây dựng và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật và hướng dẫn tổ chức, quản lý các cơ sở CSSK NCT; xây dựng chính sách huy động các nguồn lực bao gồm cả tư nhân trong việc thực hiện CSSK NCT.

Già hóa dân số diễn ra với tốc độ nhanh đặt ra cho cả nước nói chung và Thanh Hóa những thách thức lớn về sự cần thiết phải thay đổi hệ thống an sinh xã hội, nhất là hệ thống CSSK. Để công tác CSSK NCT thực sự hiệu quả và thiết thực, ngoài sự nỗ lực của ngành y tế, rất cần sự vào cuộc đồng bộ, đầu tư nguồn lực của các cấp, ngành liên quan, của cả gia đình và xã hội. Có như vậy thì đời sống vật chất, tinh thần của NCT mới được cải thiện.

Bài và ảnh: Trần Hằng