Từ phòng thí nghiệm đến các mô hình, sản phẩm thực tế

Tỉnh Thanh Hóa đã và đang trong quá trình cơ cấu lại ngành nông nghiệp, trọng tâm là phát triển các mô hình trồng trọt và chăn nuôi quy mô lớn, giá trị gia tăng cao, có sự liên kết chặt chẽ với chuỗi giá trị chế biến thực phẩm để nâng cao hiệu quả sản xuất. Trên hành trình ấy, Viện Nông nghiệp Thanh Hóa không ngừng nỗ lực, cố gắng khẳng định vai trò, dấu ấn thông qua những kết quả quan trọng trong hoạt động nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao khoa học - công nghệ.

Nghiên cứu, sản xuất thử nghiệm giống keo lai mô tại Viện Nông nghiệp Thanh Hóa.

Giai đoạn 2021-2025, Viện Nông nghiệp Thanh Hóa đã thực hiện đề xuất 21 nhiệm vụ khoa học - công nghệ các cấp, trong đó có 4 nhiệm vụ cấp bộ, cấp quốc gia, 17 nhiệm vụ cấp tỉnh; đồng thời mở rộng địa bàn, quy mô hoạt động và chuyển giao công nghệ, đa dạng hóa các loại hình dịch vụ, nâng cao hiệu quả dịch vụ khoa học công nghệ, phục vụ sản xuất nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng, thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững.

Trong đó, việc chọn tạo, khảo nghiệm giống cây trồng, vật nuôi được thực hiện đầy đủ theo nhóm cây trồng, vật nuôi, thủy sản chủ lực. Nhiều giống mới đã được công nhận, lưu hành và bước đầu đưa vào sản xuất, góp phần quan trọng vào chuyển đổi cơ cấu giống và nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm nông nghiệp.

Về giống cây trồng nông nghiệp, Viện Nông nghiệp Thanh Hóa đã nghiên cứu, chọn tạo thành công bước đầu 5 giống lúa mới (Sao Vàng, Việt Thanh 30, VNN80, VNN198, VNN10); 3 giống cà chua mới (VNN12, VNN16, VNN39); 1 giống bí đỏ VNN-H24, 1 giống mướp VNN-M01, 1 giống lạc TL05, 1 giống khoai tây Favola tự công bố lưu hành trong các năm 2024, 2025. Đối với các giống cây lâm nghiệp, Viện tuyển chọn 375 cây trội/15 loài cây lâm nghiệp phục vụ giống trồng rừng gỗ lớn và các loài bản địa quý hiếm có giá trị khoa học, kinh tế. Sau nhiều tâm huyết, nỗ lực, Viện đã lai tạo thành công giống lợn F1 (MC×VCN15) phục vụ sản xuất lợn sữa xuất khẩu, đang lập hồ sơ bảo hộ bản quyền; nghiên cứu hoàn thiện kỹ thuật sinh sản nhân tạo thành công cá lăng chấm, cá ngạnh sông và ngao dầu, bước đầu triển khai mô hình nuôi thương phẩm, hướng tới chuyển giao phát triển diện rộng.

Hoạt động khảo nghiệm giống đạt kết quả đáng ghi nhận. Hằng năm, Viện khảo nghiệm 100 - 120 lượt giống lúa và 80 - 100 lượt giống ngô, đánh giá và lựa chọn các giống phù hợp với điều kiện sản xuất của tỉnh. Kết quả khảo nghiệm giúp tham mưu bổ sung cơ cấu giống, góp phần chuyển đổi cơ cấu cây trồng chủ lực theo hướng nâng cao năng suất, chất lượng, đáp ứng nhu cầu thị trường. Sưu tầm, lưu giữ, nhân giống các nguồn gen quý phục vụ công tác nghiên cứu và nhân giống sản xuất. Ứng dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất (như nuôi cấy in-vitro lan kim tuyến, nhân giống keo lai, giống dứa MD2, sử dụng chế phẩm sinh học Compost, BioGreen,...).

Viện đã chủ động triển khai các hoạt động sản xuất và dịch vụ khoa học công nghệ, từ nghiên cứu, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật; sản xuất và cung ứng giống cây trồng, vật nuôi, thủy sản đến cung cấp dịch vụ phân tích, kiểm nghiệm chất lượng sản phẩm nông nghiệp và môi trường. Viện cũng tích cực thực hiện các hợp đồng tư vấn, quy hoạch, xây dựng mô hình sản xuất hiệu quả như: Sản xuất và cung ứng lúa siêu nguyên chủng, lúa nguyên chủng, lúa lai F1; sản xuất, cung ứng tinh trâu, tinh bò Zebu, bò BBB; liên kết cung ứng giống vịt Cổ Lũng, ngan sen, lợn bản địa; sản xuất giống cua xanh, tôm thẻ chân trắng, tôm sú, tôm càng xanh; sản xuất nuôi cấy mô và nấm...

Song song với đó, từng bước tổ chức sản xuất và giới thiệu, quảng bá các sản phẩm nông nghiệp mang thương hiệu của Viện Nông nghiệp Thanh Hóa. Các sản phẩm bao gồm giống cây trồng, vật nuôi mới; giống nguyên chủng, siêu nguyên chủng; các sản phẩm chế biến như rượu, trà, tinh dầu, gia vị hữu cơ, thực phẩm...

Hiện nay, Viện Nông nghiệp Thanh Hóa đã đầu tư nghiên cứu và làm chủ toàn bộ quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm đông trùng hạ thảo. Từ khâu chọn giống, nhân giống, tạo giá thể, nuôi trồng, thu hoạch đến chế biến, tất cả đều được chuẩn hóa và kiểm soát nghiêm ngặt. So sánh với sản phẩm trong tự nhiên, hàm lượng adenosine và cordycepin trong đông trùng hạ thảo nuôi trồng tại Viện đạt mức tương đương, thậm chí cao hơn. Các sản phẩm: đông trùng hạ thảo tươi, khô, rượu đông trùng hạ thảo vừa đảm bảo chất lượng, bao bì, mẫu mã đẹp, giá thành phải chăng nên bước đầu được thị trường đón nhận, nhiều khách hàng tin dùng.

Sau khi nghiên cứu, chọn tạo thành công, tháng 1/2024, giống lúa thuần Sao Vàng của Trung tâm Nghiên cứu, Khảo nghiệm và Dịch vụ cây trồng (Viện Nông nghiệp Thanh Hóa) đã được Cục trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) công nhận lưu hành cho vùng Trung du miền núi phía Bắc và các tỉnh Duyên hải Nam Trung bộ. Được biết, hiện đã có doanh nghiệp ở khu vực miền núi phía Bắc ký hợp đồng đặt hàng với sản lượng 80 - 100 tấn lúa giống/năm.

Để thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học, thúc đẩy tiêu thụ và phát triển sản phẩm, Viện Nông nghiệp Thanh Hóa chú trọng đẩy mạnh quảng bá, giới thiệu sản phẩm; kết nối thị trường, tìm kiếm đối tác; tham gia hội chợ, triển lãm nông nghiệp. Việc quảng bá được thực hiện thông qua các trang mạng, sàn giao dịch điện tử... nhằm mở rộng thị trường, nâng cao giá trị sản phẩm và thương hiệu của Viện.

Với những nỗ lực, tâm huyết, đổi mới, sáng tạo, Viện Nông nghiệp Thanh Hóa đã đạt được nhiều kết quả trong công tác nghiên cứu chọn tạo giống và nhân giống cây trồng, vật nuôi; ứng dụng và chuyển giao tiến bộ kỹ thuật trong các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, lâm nghiệp, thủy sản và công nghệ sinh học; tư vấn phát triển, cung cấp các dịch vụ trong lĩnh vực nông, lâm nghiệp và thủy sản... Kết quả ấy không chỉ góp phần nâng cao thu nhập cho cán bộ trực tiếp thực hiện tại các bộ phận thuộc Viện, giải bài toán tự chủ mà còn tạo cơ sở để chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nâng cao khối lượng nông sản hàng hóa có giá trị. Từ đây, Viện Nông nghiệp Thanh Hóa đã khẳng định được vị trí, vai trò đối với sự phát triển nông nghiệp, nông thôn theo hướng hiện đại, hiệu quả, bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Tiến sĩ Nguyễn Đình Hải, Viện trưởng Viện Nông nghiệp Thanh Hóa, cho biết: “Trong thời gian tới, Viện sẽ tập trung tối đa nguồn lực thực hiện đổi mới toàn diện tổ chức bộ máy, cơ chế quản lý và phương thức quản trị theo hướng tiên tiến, tinh gọn, hiệu quả, năng lực tự chủ và trách nhiệm giải trình; nâng cao năng lực nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao khoa học - công nghệ; thúc đẩy phát triển mạnh mẽ hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp. Phấn đấu xây dựng và phát triển Viện Nông nghiệp Thanh Hóa trở thành trung tâm nghiên cứu nông nghiệp thuộc nhóm hàng đầu khu vực miền Trung, theo hướng hiện đại và hội nhập quốc tế; đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Thanh Hóa và của cả nước”.

Bài và ảnh: Minh Hòa