Toàn cảnh tương quan quân sự Israel-Hamas: Ai thực sự kiểm soát cuộc chơi?

Theo Izvestia, chiến dịch quân sự quy mô lớn mà Israel vừa phát động tại Dải Gaza có thể kéo dài từ 3-6 tháng. Thời gian thực tế sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó quan trọng nhất là quy mô lực lượng còn lại và năng lực vũ trang hiện tại của Hamas.

Tuy nhiên, ngay cả khi bị đánh bại về mặt quân sự, Hamas vẫn có thể chuyển sang chiến thuật chiến tranh du kích, tiến hành các cuộc tấn công bất ngờ từ phía sau chiến tuyến. Nhóm này được cho là sở hữu một hệ thống đường hầm ngầm phức tạp và rộng lớn, cho phép họ duy trì hoạt động bất chấp sự kiểm soát trên mặt đất của Israel.

Điều này khiến cho chiến dịch của Israel không chỉ dừng lại ở việc kiểm soát lãnh thổ, mà còn đối mặt với thách thức trong việc triệt tiêu hoàn toàn khả năng tác chiến phi đối xứng của Hamas, một nhiệm vụ có thể kéo dài vượt xa khung thời gian dự kiến ban đầu.

Giao tranh ở Gaza có thể kéo dài bao lâu?

Theo chuyên gia quân sự người Nga Yuri Lyamin, các cuộc giao tranh ác liệt tại Dải Gaza có thể kéo dài tới 6 tháng. Ông nhận định rằng nếu phải đối mặt với sức ép quân sự lớn từ phía Israel, các tay súng Hamas có thể rút khỏi thành phố, nhưng sẽ tìm cách quay trở lại ngay khi có cơ hội. Diễn biến của chiến dịch sẽ phụ thuộc đáng kể vào tình trạng hiện tại của hệ thống đường hầm ngầm, một yếu tố chiến lược từng đóng vai trò quan trọng trong các cuộc xung đột trước đây, mặc dù một phần mạng lưới này đã bị phá hủy trong các chiến dịch quân sự trước đó.

Ngoài ra, thời gian và mức độ khốc liệt của chiến dịch còn phụ thuộc vào số lượng lực lượng chiến đấu và lượng vũ khí mà Hamas vẫn còn duy trì. Chuyên gia Lyamin cho rằng, ngay cả sau khi giai đoạn giao tranh chính thức kết thúc, các tay súng vẫn có khả năng tiếp tục tiến hành chiến tranh du kích, một hình thái chiến tranh phi đối xứng đặc trưng mà Hamas đã áp dụng hiệu quả trong quá khứ.

Trước đây, Israel từng triển khai các đơn vị tinh nhuệ để tiến hành các chiến dịch cục bộ tại một số khu vực, sau đó rút quân, khiến Hamas có thể quay lại giành quyền kiểm soát. Vì vậy, trong giai đoạn hiện tại, Israel nhiều khả năng sẽ theo đuổi mục tiêu chiếm đóng toàn diện thành phố, một nhiệm vụ phức tạp đòi hỏi huy động số lượng lớn binh lực, bao gồm cả các đơn vị ít kinh nghiệm hơn, đồng nghĩa với nguy cơ tổn thất cao hơn.

Theo ông Lyamin, các tay súng Hamas có xu hướng tránh giao tranh trực diện mà thay vào đó ẩn náu dưới lòng đất hoặc trong các khu vực đổ nát, nhằm tiến hành các đòn tấn công vào lực lượng tuần tra và tuyến hậu cần của Israel. Để đối phó, phía Israel có thể phải thực hiện một chiến dịch thanh trừng quy mô lớn, trải dài nhiều tháng, nhằm truy quét tận gốc các nhóm vũ trang còn sót lại và vô hiệu hóa hoàn toàn hệ thống hạ tầng ngầm.

So sánh tiềm lực quân sự giữa Israel và Hamas

Theo các chuyên gia quân sự quốc tế, khoảng cách giữa lực lượng vũ trang Israel và Hamas là rất lớn, cả về quy mô, công nghệ, tổ chức lẫn năng lực tác chiến. Vấn đề trọng tâm không còn là liệu Israel có thể đánh bại Hamas hay không, mà là điều đó sẽ diễn ra nhanh hay chậm và với cái giá như thế nào.

Về phía Israel, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) là một quân đội chính quy, hiện đại và được đánh giá là một trong những lực lượng quân sự mạnh nhất khu vực Trung Đông. Theo chuyên gia quân sự Dmitry Kornev, nhà sáng lập cổng thông tin Military Russia, IDF sở hữu: Các đơn vị thiết giáp và cơ giới hóa có khả năng cơ động cao; hệ thống pháo binh hiện đại; hỗ trợ không quân mạnh, bao gồm trực thăng vũ trang và máy bay không người lái (UAV); năng lực tác chiến điện tử và phòng không tiên tiến; kho vũ khí công nghệ cao cho phép tiến hành các cuộc tấn công từ xa, giảm thiểu rủi ro tổn thất nhân lực.

Ngoài ra, Israel còn nắm quyền kiểm soát biên giới trên bộ và trên biển của Dải Gaza, điều này hạn chế đáng kể khả năng tiếp tế và củng cố lực lượng của Hamas.

Về phía Hamas, đây được cho là lực lượng vũ trang phi chính quy, tác chiến phi đối xứng. Trái ngược với Israel, Hamas không có một quân đội chính quy. Lực lượng này được tổ chức như một đội quân du kích với quân số ước tính dao động từ 20.000 đến 40.000 người. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia tin rằng một phần đáng kể trong số này đã bị tiêu hao hoặc buộc phải rút lui do các cuộc không kích và tấn công mặt đất của Israel.

Theo chuyên gia quân sự Yuri Lyamin, vũ khí chủ yếu của Hamas gồm: Súng trường tự động, súng máy, súng bắn tỉa và súng phóng lựu; tên lửa chống tăng có điều khiển (ATGM); thiết bị nổ tự chế, bao gồm cả bom lớn làm từ vũ khí chưa nổ và mìn gài vào xe thiết giáp; một mạng lưới đường hầm ngầm phức tạp, cho phép thực hiện các cuộc tấn công bất ngờ từ phía sau chiến tuyến hoặc tránh né lực lượng Israel.

Mặc dù không thể đối đầu trực diện, Hamas có thể tận dụng địa hình đô thị và các cơ sở hạ tầng bị tàn phá để tiến hành chiến tranh du kích, tấn công các đội tuần tra hoặc các tuyến hậu cần của Israel.

Tác chiến phi đối xứng: Bài toán nan giải cho cả hai bên

Ngay từ đầu chiến dịch tái chiếm Thành phố Gaza, Israel đã triển khai các đơn vị tinh nhuệ cùng với sự yểm trợ từ không quân và pháo binh. Trong vòng 20 phút, máy bay Israel đã thực hiện 37 cuộc không kích. Cùng lúc đó, xe tăng tiến vào thành phố trong khi UAV và trực thăng liên tục giám sát và tấn công các mục tiêu dưới mặt đất.

Tuy nhiên, bất chấp ưu thế quân sự rõ rệt, Israel vẫn phải đối mặt với những thách thức lớn: (1) Chiến tranh phi đối xứng. Hamas tránh đối đầu trực tiếp, thay vào đó sử dụng địa hình phức tạp và đường hầm để tiến hành đánh du kích. (2) Thiệt hại chính trị - xã hội. Như chuyên gia Dmitry Kornev lưu ý, Israel rất nhạy cảm với thương vong quân sự. Do đó, IDF có xu hướng sử dụng vũ khí tấn công từ xa và hạn chế tối đa việc đưa bộ binh tiếp xúc trực tiếp. (3) Áp lực quốc tế và nhân đạo. Việc kéo dài chiến dịch sẽ đẩy Israel đối mặt với sức ép và sự chỉ trích rất lớn từ cộng đồng quốc tế và các tổ chức nhân đạo.

Mặc dù Israel chiếm ưu thế tuyệt đối về quân sự, việc “đánh bại hoàn toàn” Hamas trên thực địa, cả về lực lượng lẫn ý chí chiến đấu, có thể là một quá trình kéo dài và phức tạp. Như Bộ trưởng Quốc phòng Israel tuyên bố, chiến dịch sẽ tiếp tục cho đến khi Hamas bị “xóa sổ”, một mục tiêu mang tính chính trị nhiều hơn là thuần túy quân sự.

Trong cuộc đối đầu hiện tại với Israel, Hamas đang phải đối mặt với một bài toán sống còn không chỉ trên phương diện quân sự, mà cả về chính trị và chiến lược dài hạn. Khi Israel triển khai chiến dịch quân sự quy mô lớn, với ưu thế áp đảo về vũ khí, quân số và công nghệ, khả năng chiến thắng quân sự trực diện của Hamas gần như bằng không. Thách thức thực sự với lực lượng này là làm sao duy trì được sự tồn tại, tiếp tục kháng cự và bảo toàn vị thế trong lòng người dân Gaza lẫn dư luận khu vực.

Hùng Anh (CTV)