Tư vấn, truyền thông: Chìa khóa cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng

Xác định công tác tư vấn, tuyên truyền đóng vai trò quan trọng nhằm nâng cao nhận thức và hành động của người dân trong việc thực hành dinh dưỡng cho trẻ, thời gian qua, ngành y tế đã tăng cường triển khai các hoạt động truyền thông, mô hình tư vấn dinh dưỡng góp phần thực hiện hiệu quả công tác phòng, chống suy dinh dưỡng (SDD) trẻ em.

Nhân viên y tế Trạm Y tế xã Hoằng Trường (Hoằng Hóa) cho trẻ uống vitamin A, tư vấn dinh dưỡng.

SDD là tình trạng cơ thể trẻ không được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, làm ảnh hưởng đến sự phát triển cả về thể chất lẫn trí tuệ của trẻ, đồng thời cũng khiến trẻ dễ mắc bệnh do khả năng miễn dịch kém. Nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ trẻ SDD chủ yếu do các bà mẹ chưa nhận thức, thực hành đúng và đủ các khuyến cáo về cách chăm sóc dinh dưỡng cho bà mẹ mang thai và trẻ em, đặc biệt các bà mẹ tại các huyện miền núi, vùng khó khăn.

Trước thực trạng đó, ngành y tế đã xác định công tác tư vấn, truyền thông là hoạt động trọng tâm, có tác động tích cực trong việc nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi về thực hành và chăm sóc dinh dưỡng trẻ em cho người dân. Theo đó, ngành y tế đã đẩy mạnh công tác tư vấn, truyền thông như: tư vấn trực tiếp; thông qua các hoạt động khám, tư vấn; tổ chức nói chuyện chuyên đề; thành lập phòng khám tư vấn dinh dưỡng... Đồng thời, công tác tư vấn dinh dưỡng được ngành y tế lồng ghép vào các chương trình, hoạt động, đề án về dinh dưỡng, chăm sóc bà mẹ, trẻ em.

Hằng năm, thông qua chiến dịch bổ sung uống vitamin A cho trẻ từ 6 đến 60 tháng tuổi, ngành y tế đã kết hợp việc bổ sung vitamin A, tẩy giun, đo chiều cao, cân nặng với việc tư vấn dinh dưỡng cho các bà mẹ hoặc người chăm sóc trẻ. Chiến dịch được thực hiện đồng loạt 2 lần/năm tại 559 phường, xã, thị trấn của 27 huyện, thị, thành phố trên địa bàn tỉnh. Tại chiến dịch, các bà mẹ được tư vấn về tầm quan trọng của các vi chất đối với sự phát triển của trẻ; cách bổ sung các vi chất hợp lý, khoa học; dinh dưỡng hàng ngày thông qua các bữa ăn cho trẻ. Đồng thời, các bà mẹ mang thai và cho con bú cũng được các y, bác sĩ tư vấn dinh dưỡng, cách bổ sung dinh dưỡng và các vi chất hợp lý nhằm bảo đảm dinh dưỡng, sức khỏe cho mẹ và bé.

Vào tuần lễ dinh dưỡng và phát triển hay tuần lễ thế giới nuôi con bằng sữa mẹ, ngành y tế đã đẩy mạnh truyền thông qua các phương tiện truyền thông trực quan như pano, áp phích, tờ rơi. Đồng thời, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh còn phối hợp với các địa phương tổ chức các buổi truyền thông trực tiếp, tư vấn dinh dưỡng cho bà mẹ và người chăm sóc trẻ.

Để công tác phòng, chống SDD trẻ em đạt hiệu quả cao, ngành y tế đã đẩy mạnh các hoạt động tư vấn, truyền thông về dinh dưỡng hợp lý cho bà mẹ, trẻ em tại cơ sở, nhất là ở các địa bàn vùng sâu, vùng xa, biên giới. Từ năm 2020 đến nay, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh đã tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề cho gần 500 đối tượng là bà mẹ nuôi con nhỏ, phụ nữ mang thai tại 6 huyện: Ngọc Lặc, Vĩnh Lộc, Triệu Sơn, Như Thanh, Nông Cống, Quảng Xương. Tại các buổi nói chuyện, đội ngũ nhân viên y tế đã chú trọng tư vấn cách chăm sóc phụ nữ mang thai, chế độ dinh dưỡng cho bà mẹ có con dưới 2 tuổi, chăm sóc dinh dưỡng 1.000 ngày đầu đời.

Đồng thời, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh đã phối hợp với trung tâm y tế các huyện, trạm y tế tổ chức điều tra dinh dưỡng tại cơ sở. Trong năm 2021, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh đã tổ chức điều tra dinh dưỡng tại 30 cụm, tư vấn cho 1.530 bà mẹ và trẻ em trên địa bàn tỉnh. Thông qua các buổi điều tra dinh dưỡng, nhân viên y tế đã phỏng vấn cách thực hành dinh dưỡng của các bà mẹ. Từ đó, nắm bắt được thực tế tình hình chăm sóc trẻ, có hướng tư vấn, hướng dẫn thực hành dinh dưỡng phù hợp cho từng đối tượng.

Bên cạnh đó, Tổ chức Tầm nhìn thế giới tại Việt Nam đã triển khai hoạt động cải thiện dinh dưỡng bền vững cho trẻ em giai đoạn 2018-2022 tại 6 huyện miền núi: Như Thanh, Như Xuân, Thường Xuân, Quan Sơn, Bá Thước, Lang Chánh. Các hoạt động được triển khai thông qua mô hình giáo dục và phục hồi dinh dưỡng; tư vấn thăm hộ đúng thời điểm, đúng đối tượng; xây dựng mạng lưới các câu lạc bộ dinh dưỡng ở thôn; lồng ghép sinh kế và nhóm tín dụng tiết kiệm... Các hoạt động đã nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi trong chăm sóc dinh dưỡng và sức khỏe bà mẹ, trẻ em; góp phần giảm tỷ lệ SDD tại các huyện xuống 1 - 1,5% mỗi năm.

Để công tác tư vấn, truyền thông đạt hiệu quả cao, ngành y tế đã xây dựng chương trình hoạt động và kế hoạch truyền thông, tư vấn theo từng năm, từng sự kiện. Đồng thời, quan tâm, tổ chức đào tạo kiến thức chuyên môn và kỹ năng tư vấn cho đội ngũ cán bộ làm công tác phòng, chống SDD. Trong đó, y tế cơ sở giữ vai trò định hướng ban đầu về dinh dưỡng cho trẻ em dưới 5 tuổi và phát hiện sớm trẻ em SDD nặng tại cộng đồng. Chỉ đạo các cơ sở y tế thực hiện đúng các hoạt động chăm sóc thiết yếu cho bà mẹ và trẻ sơ sinh trong và ngay sau đẻ. Cụ thể, từ năm 2021 đến nay, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh đã tập huấn cho 810 cán bộ y tế của các huyện cập nhật kiến thức về chăm sóc sức khỏe và đảm bảo dinh dưỡng hợp lý.

Nhờ thực hiện tốt công tác tư vấn, truyền thông dinh dưỡng nên nhận thức và hành động của người dân về việc thực hành, chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ em và bà mẹ mang thai, nuôi con nhỏ ngày càng được nâng cao. Từ đó, góp phần thực hiện hiệu quả các hoạt động, tiêu chí phòng, chống SDD trẻ em. Cụ thể, tỷ lệ trẻ từ 6 - 60 tháng tuổi được uống vitamin A đạt 98,7%; tỷ lệ bà mẹ sau sinh được uống vitamin A trong vòng 1 tháng đạt 97,8%; tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng trẻ em giảm đều theo từng năm.

Bài và ảnh: Thùy Linh