Thực hiện các giải pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường trong sản xuất nông nghiệp

Người dân xã Đông Phú (Đông Sơn) cải tạo đệm lót sinh học.

Những năm gần đây, sản xuất nông nghiệp của tỉnh ngày càng phát triển. Tuy nhiên, bên cạnh lợi ích kinh tế, người dân đã và đang phải đối mặt với thách thức không nhỏ do tình trạng ô nhiễm môi trường (ÔNMT) từ việc gia tăng lượng nước thải, chất thải, khí thải, hóa chất, tồn dư thuốc bảo vệ thực vật (BVTV)...

Theo số liệu thống kê của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh, mỗi năm các địa phương phát sinh khoảng từ 15 đến 20 triệu tấn phế phẩm thực vật, như: rơm rạ, thân cây, lá,... sau khi thu hoạch các loại cây trồng. Việc lạm dụng thuốc BVTV và phân bón hóa học cũng đang ảnh hưởng không nhỏ tới môi trường thông qua nhiều con đường khác nhau, như: nước mưa chảy tràn qua các kho chứa đã bị xuống cấp, lượng thuốc còn dư đọng lại trong chai bị quăng xuống ao, hồ, sông hay lượng thuốc dư thừa trong quá trình sử dụng quá liều lượng ngấm vào đất...; đồng thời, tác động đến sinh vật có ích trong môi trường và gia tăng các sinh vật có hại, làm đất đai cằn cỗi. Ngoài ra, việc không tuân thủ thời gian cách ly sau khi phun thuốc, tình trạng vứt bao bì hóa chất, thuốc BVTV bừa bãi sau sử dụng diễn ra khá phổ biến; thói quen rửa bình bơm và dụng cụ pha chế hóa chất không đúng nơi quy định gây ô nhiễm nước, không khí và hệ sinh thái. Hằng năm, khối lượng thu gom ước tính khoảng từ 2 đến 2,5 tấn, phần lớn xử lý bằng cách tự đốt hoặc tự thiêu hủy thủ công tại các địa phương. Đối với chăn nuôi, sự gia tăng đàn đã dẫn đến tình trạng chất thải trong chăn nuôi ngày càng tăng, mỗi năm có khoảng 10 đến 15 triệu tấn chất thải. Bên cạnh đó, hầu hết các trang trại, gia trại chăn nuôi trên địa bàn tỉnh nằm trong khu dân cư, chất thải chăn nuôi được xả chung với chất thải sinh hoạt ra hệ thống cống thoát nước dân sinh.

Trước thực trạng đó, để hạn chế tình trạng ÔNMT từ hoạt động sản xuất nông nghiệp, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch hành động số 135/KH-UBND ngày 15-9-2016 thực hiện Nghị quyết số 05-NQ/TU ngày 18-8-2016 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về tăng cường lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo vệ môi trường đến năm 2020, định hướng đến năm 2025. Theo đó, trên địa bàn tỉnh đã xây dựng được hơn 20.000 bể chứa vỏ bao bì thuốc BVTV; hỗ trợ xây dựng nhiều công trình khí sinh học, triển khai ứng dụng đệm lót sinh học trong chăn nuôi, thực hiện mô hình nhà lưới, sản xuất nông nghiệp theo quy trình VietGAP... Thời gian tới, để giảm thiểu tối đa ảnh hưởng của sản xuất nông nghiệp đến môi trường, các địa phương cần tiếp tục hướng dẫn người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng tránh gây ÔNMT đất, làm suy thoái đất. Bên cạnh đó, tổ chức tập huấn cho cán bộ nông nghiệp và người dân các biện pháp để phòng, trừ dịch hại; khi sử dụng thuốc BVTV phải theo nguyên tắc “4 đúng” là đúng thuốc, đúng liều lượng nồng độ, đúng lúc và đúng cách để giảm thiểu tối đa ảnh hưởng đối với môi trường; khuyến khích sử dụng phân bón hữu cơ, sử dụng thuốc BVTV có nguồn gốc sinh học. Tại các địa phương, cần quy hoạch bãi tập kết, khu vực lưu chứa bao gói thuốc BVTV, phân bón; tuyên truyền để người dân thực hiện thu gom các vỏ bao bì thuốc BVTV sau khi sử dụng vào bể chứa đã xây tại đồng ruộng; thực hiện vận chuyển đúng quy định, góp phần hạn chế dư lượng hóa chất BVTV rơi vãi phát tán ra môi trường, đất, nước... Mặt khác, cần có chính sách đầu tư, phát triển phân bón hữu cơ, tận dụng dư thừa từ sản xuất nông nghiệp, như rơm, phế thải... Đồng thời, tích cực tuyên truyền, nâng cao ý thức của các chủ trang trại, gia trại trong việc bảo vệ môi trường chăn nuôi; hướng dẫn xây dựng mô hình chăn nuôi an toàn sinh học, như: Nuôi gia súc, gia cầm trên nền đệm lót sinh học; sử dụng chế phẩm sinh học, công nghệ khí sinh học biogas,... nhằm xử lý chất thải chăn nuôi, giảm mùi hôi thối, diệt khuẩn có hại và tăng khả năng phòng, chống dịch bệnh cho vật nuôi, nâng cao hiệu quả chăn nuôi; xử lý chất thải chăn nuôi trước khi xả ra môi trường. Bên cạnh đó, thực hiện các chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi di dời các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ ra khỏi khu dân cư, từ đó, tiến tới xóa bỏ tập quán chăn nuôi nhỏ lẻ sang sản xuất tập trung theo hướng an toàn sinh học để quản lý tốt hơn về chất lượng sản phẩm và dịch bệnh trên đàn gia súc, gia cầm; nhất là, kiểm soát và giảm tối đa việc sử dụng hóa chất, các thành phần vô cơ, các chất tăng trọng góp phần giảm thiểu ÔNMT trong chăn nuôi.

Lê Ngọc