Sau lệnh cấm, vẫn không khó để mua thuốc lá điện tử

Từ ngày 1/1/2025, Việt Nam chính thức cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng (TLĐT, TLNN), shisha và bóng cười, nhưng trên các trang mạng xã hội những mặt hàng này vẫn được đăng bán. Người mua có thể dễ dàng lựa chọn các loại thuốc lá điện tử khác nhau với đủ mẫu mã, giá cả.

“Bí quyết” của con buôn

Theo khảo sát của phóng viên trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Zalo..., việc mua bán TLĐT, TLNN vẫn diễn ra, thậm chí có phần sôi động vì các cửa hàng, đại lý và người bán lẻ dường như đang “chạy đua” để “giải phóng” hàng. Các sản phẩm từ pod dùng một lần, thiết bị vape, đến tinh dầu đều được quảng cáo giảm giá đến 50%, thậm chí “mua 1 tặng 1”. Dưới mỗi bài đăng có nhiều comment xin giá, inbox.

Còn vào google tìm kiếm từ khóa “thuốc lá điện tử”, hệ thống sẽ hiển thị hàng chục website bán hàng như Vape khói, NEVE P.O.D.... Điểm chung của các website này là giao diện bán hàng như một trang thương mại điện tử, có hiển thị hình ảnh, tên, giá sản phẩm, số điện thoại người bán....

Trong vai một khách hàng có nhu cầu mua thuốc lá điện tử, phóng viên liên hệ với một tài khoản facebook tên “Beer Pod” để tìm hiểu. Người này gửi cho phóng viên rất nhiều mẫu TLĐT, TLNN và hỏi chọn loại nào. Khi phóng viên chọn một loại và hỏi giá thì được người bán báo giá 600.000 đồng. Phóng viên thắc mắc giá cao thì “Beer Pod” đáp: “Giá đó là giá mua lẻ. Sỉ từ 10 cái trở lên sẽ có giá khác và shop đang chạy chương trình mua 1 máy, tặng 1 tinh dầu”. Tỏ ra lo lắng vì vừa có lệnh cấm, “Beer Pod” trấn an: “Tên đơn hàng giao là mỹ phẩm, yên tâm”. Và không quên dặn khách chú ý điện thoại giao hàng, đồng thời nhấn mạnh khách cọc mới đi hàng, không cod.

Việc TLĐT, TLNN được bán trên các sàn thương mại điện tử với các tên gọi khác như mỹ phẩm, thuốc trị mụn... khiến các cơ quan chức năng rất khó kiểm tra, kiểm soát. Thậm chí ngay cả đối với các phụ huynh, rất khó để nhận biết TLĐT, TLNN khi hình thức của các sản phẩm được thiết kế riêng cho từng nhóm đối tượng. Ngay cả trẻ em cũng không tránh khỏi sự cám dỗ, khi có những loại TLĐT được thiết kế giống như các cây kẹo, hộp sữa, hình con vật ngộ nghĩnh, dễ thương...

Tương tự, một tài khoản có tên “Ngân Vapo” cũng đăng bán TLĐT, TLNN với lời mời chào: “xả hết, không cọc”. Tuy nhiên, người này không đăng giá công khai mà bất cứ ai hỏi giá đều nhận được câu trả lời: “Inbox mình nhé”. Khi phóng viên inbox thì nhận được lời tư vấn: “Tranh thủ mua để dành dùng dần, mấy hôm nữa sợ muốn mua cũng khó mà còn đắt”. “Ngân Vapo” giới thiệu nhiều loại TLĐT, TLNN khác nhau, trong đó phân khúc giá rẻ dao động từ 100.000 - 300.000 đồng/cái, loại cao cấp hơn khoảng 2 - 3 triệu đồng/cái. Tuy nhiên, shop đang bán giá thanh lý, giảm đến 50% và tặng tinh dầu cho tất cả các sản phẩm. “Nếu khách mua đơn trên 500.000 đồng, shop miễn phí ship”, quản lý trang facebook “Ngân Vapo” giới thiệu.

Xả hàng trước lệnh cấm không chỉ phản ánh thực trạng kinh doanh bất chấp quy định, mà còn đẩy người tiêu dùng vào nguy cơ mua phải sản phẩm kém chất lượng. Vì thế người dùng nên cân nhắc kỹ trước khi mua để tránh những rủi ro về sức khỏe và pháp lý.

Cần sự chung tay của cả cộng đồng

Những hiểm họa mà TLĐT, TLNN mang lại không chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe mà còn tiềm ẩn nguy cơ lớn về mặt xã hội. Tại TP Thanh Hóa, các trường học đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền dưới nhiều hình thức. Trường THPT Hàm Rồng (TP Thanh Hóa) đã tổ chức các buổi ngoại khóa và xây dựng tiểu phẩm tuyên truyền về phòng, chống tác hại của thuốc lá (PCTHTL).

Đại diện Ban Giám hiệu nhà trường cho biết: Nhà trường thường xuyên phối hợp với các đoàn thể tuyên truyền, giáo dục học sinh thực hiện tốt khẩu hiệu “3 không” (không thử, không giữ, không sử dụng thuốc lá); tổ chức cho học sinh ký cam kết không hút thuốc lá, kể cả TLĐT, TLNN; phổ biến kiến thức cho các em về tác hại nguy hiểm của thuốc lá. Nhà trường cũng thường xuyên kiểm tra khuôn viên lớp học, sân trường, nhà vệ sinh... nhằm kịp thời phát hiện học sinh vi phạm, từ đó phối hợp với giáo viên chủ nhiệm, phụ huynh để giáo dục các em.

Trường THPT Hàm Rồng cũng là một trong những đơn vị đi đầu trong công tác tuyên truyền lồng ghép Luật PCTHTL. Hoạt động này được nhà trường tổ chức qua các buổi sinh hoạt chi bộ, họp tổ chuyên môn cho giáo viên, sinh hoạt ngoại khoá cho học sinh hay tại các buổi chào cờ toàn trường để quán triệt, nhắc nhở cán bộ, giáo viên và học sinh cần nói không với thuốc lá.

Em Lê Thu Trang, HS lớp 12C9 chia sẻ: “Qua các buổi tuyên truyền, em nhận thức rõ về tác hại của các loại thuốc lá, đặc biệt là TLĐT, TLNN. Vì vậy, để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và mọi người xung quanh, việc loại bỏ thuốc lá khỏi đời sống là việc làm rất cần thiết”.

Lực lượng công an trong tỉnh cũng đã chủ động nắm chắc tình hình địa bàn, triển khai đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ để phòng ngừa, đấu tranh triệt phá các đường dây tụ điểm, các đối tượng sản xuất, mua bán, vận chuyển tàng trữ, sử dụng trái phép TLĐT, TLNN. Đồng thời, lên kế hoạch đẩy mạnh hơn nữa tuyên truyền pháp luật để ngăn chặn TLĐT, TLNN với hình thức truyền thông đa dạng, hấp dẫn, các hoạt động tương tác để thu hút sự chú ý của giới trẻ.

Cùng với đó, tăng cường hợp tác với các tổ chức xã hội để tạo ra các chiến dịch truyền thông hiệu quả; tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến TLĐT, TLNN và gắn với các chương trình tư vấn, hỗ trợ cai nghiện cho những người đã sử dụng TLĐT...

Cục Quản lý thị trường tỉnh phối hợp với Sở Công Thương, các cơ quan đơn vị liên quan và UBND các huyện, thị xã, thành phố thường xuyên thanh tra, kiểm tra xử lý vi phạm, xử lý nghiêm các hành vi vận chuyển, tàng trữ, buôn bán TLĐT, TLNN... Tuy nhiên sau lệnh cấm, các cơ sở kinh doanh TLĐT, TLNN, shisha và bóng cười chỉ tiếp nhận đặt online; không có cửa hàng hoặc phân tán hàng hóa nhiều nơi; bán hàng qua cộng tác viên trung gian... khó xác minh đối tượng bán.

Bên cạnh đó, các website và tài khoản mạng xã hội dễ dàng được tạo ra và đóng lại nên các cơ quan quản lý Nhà nước khó nắm bắt kịp thời để xử lý vi phạm. Trong khi đó, việc kiểm tra, xử lý của cơ quan chức năng đòi hỏi phải có dấu hiệu, chứng cứ vi phạm cụ thể.

Lệnh cấm là quyết định đúng đắn nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là đối với thanh, thiếu niên. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả, cần sự phối hợp chặt chẽ từ các cơ quan chức năng, từ kiểm soát thị trường đến tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân, đặc biệt là giới trẻ về những nguy cơ tiềm ẩn từ thuốc lá điện tử.

Tăng Thúy - Công Quang