Quyết tâm cao nhất để “gỡ thẻ vàng IUU” (Bài 2): Thực hiện tháng cao điểm chống khai thác IUU

Với mục tiêu chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) một cách thực chất, các lực lượng chức năng và địa phương ven biển của tỉnh đang triển khai tháng cao điểm chống khai thác IUU và xử lý dứt điểm các khuyến nghị cảnh báo “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC).

Lực lượng chức năng kiểm tra thủ tục hành chính với các tàu đang khai thác trên vùng biển.

Quyết liệt xử lý dứt điểm tàu cá vi phạm

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các lực lượng chức năng, xã, phường ven biển của tỉnh đã đồng loạt ra quân thực hiện tháng cao điểm chống khai thác IUU từ giữa tháng 10/2025.

Tại khu vực cửa biển Lạch Bạng, phường Hải Bình không khí làm việc của các lực lượng chức năng diễn ra khẩn trương, nghiêm túc. Cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Hải Hòa phối hợp với kiểm ngư, công an và chính quyền địa phương trực 24/24 giờ tại cửa lạch để kiểm soát chặt chẽ người và phương tiện ra vào, đặc biệt là các tàu cá có dấu hiệu vi phạm quy định về chống khai thác IUU.

Tàu cá TH-90319-TS công suất 396CV hành nghề lồng bẫy do ông Lê Công Hồng trú tại phường Ngọc Sơn làm chủ tàu kiêm thuyền trưởng vừa cập bến, các lực lượng chức năng đã yêu cầu chủ tàu báo cáo việc ngắt kết nối VMS khi khai thác hải sản trên biển. Trong quá trình hoạt động trên biển, tàu của ông Hồng bị ngắt kết nối thiết bị VMS nhưng không chứng minh được nguyên nhân. Sau khi xác minh, các lực lượng chức năng đã xử phạt hành chính 25 triệu đồng theo quy định.

Ông Lê Công Hồng chia sẻ: “Do chưa nắm rõ quy định, khi thiết bị VMS hỏng, chúng tôi không kịp báo cáo và không lưu lại bằng chứng. Qua vụ việc này, tôi đã rút kinh nghiệm sâu sắc, nếu thiết bị mất tín hiệu, ngư dân phải quay phim, chụp ảnh làm bằng chứng và thường xuyên nhắn tin báo vị trí tàu hoạt động về bờ để chứng minh hoạt động hợp pháp”.

Hàng ngày, các tổ công tác của Đồn Biên phòng Hải Hòa đến từng hộ dân, từng chủ tàu để tuyên truyền, hướng dẫn, đồng thời xác minh, xử lý nghiêm các trường hợp tàu cá ngắt kết nối thiết bị giám sát hành trình quá 6 giờ không báo cáo vị trí về bờ, hoặc trên 10 ngày không đưa tàu cập cảng. Theo Thiếu tá Ngô Tiến Dũng, Phó Đồn trưởng Đồn Biên phòng Hải Hòa, “đơn vị đang phối hợp chặt chẽ với các phường Ngọc Sơn, Tĩnh Gia để điều tra, xác minh và xử lý dứt điểm các tàu cá vi phạm mất kết nối VMS. Mục tiêu là 100% tàu cá mất kết nối trên địa bàn quản lý từ đầu năm 2024 đến nay đều có hồ sơ xử lý theo quy định. Bên cạnh đó, đơn vị phối hợp với các lực lượng địa phương yêu cầu tàu không đủ điều kiện khai thác phải tập kết tại khu neo đậu tập trung, ngư dân phải dỡ ngư lưới cụ khỏi tàu để tránh tái vi phạm. Cán bộ phụ trách địa bàn chịu trách nhiệm nếu để tàu cá ra khơi trái phép”.

Trong những ngày cao điểm, các lực lượng biên phòng, kiểm ngư và công an không kể ngày đêm phối hợp với địa phương ven biển rà soát, xác minh và xử lý dứt điểm các tồn đọng liên quan đến tàu cá vi phạm. Đoàn công tác liên ngành của tỉnh cũng thường xuyên xuống cơ sở kiểm tra trách nhiệm của từng địa phương, nhất là những nơi còn nhiều tàu không đủ điều kiện hoạt động hoặc chưa xử lý dứt điểm tình trạng mất kết nối VMS. Từ đầu năm 2025 đến ngày 27/10/2025 các lực lượng chức năng của tỉnh đã phát hiện và xử lý 191 vụ vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản, xử phạt gần 2,6 tỷ đồng. Các lỗi vi phạm phổ biến như: Tàu cá hoạt động sai nghề, không đăng kiểm, hết hạn giấy phép khai thác, thiếu chứng nhận an toàn thực phẩm, mất kết nối VMS kéo dài, không cập cảng đúng quy định. Đáng chú ý, vẫn còn một số tàu cá thường xuyên hoạt động ngoài tỉnh, neo đậu tại các cảng xa khiến việc xác minh và xử lý gặp nhiều khó khăn.

Chung sức “gỡ thẻ vàng”

Đến ngày 27/10/2025 toàn tỉnh còn 109 tàu cá thường xuyên nằm bờ, không đủ điều kiện khai thác do hết hạn đăng kiểm và giấy phép khai thác, mất kết nối hành trình trên 6 tháng; 175 tàu cá mất kết nối thiết bị giám sát hành trình và một số tàu vi phạm vượt ranh giới phía Đông đường phân định Vịnh Bắc Bộ chưa được kiểm tra, xác minh và xử lý triệt để. Trước những khó khăn và yêu cầu cấp bách, các lực lượng chức năng của tỉnh cùng với các xã, phường ven biển đang phối hợp chặt chẽ, triển khai đồng bộ các biện pháp kiểm soát tàu cá. Đồng thời, các lực lượng tập trung rà soát, phân loại tàu cá không đủ điều kiện hoạt động; đưa tàu về khu neo đậu tập trung; tiến hành niêm phong, đánh dấu tàu vi phạm và kiên quyết không cấp phép ra khơi cho bất kỳ phương tiện nào thiếu hồ sơ, giấy tờ hoặc chưa hoàn thành việc khắc phục lỗi kỹ thuật, mất kết nối VMS.

Lực lượng chức năng niêm yết tàu cá “3 không” tại phường Sầm Sơn.

Các lực lượng chuyên trách mở các đợt cao điểm tuần tra, kiểm soát trên biển, cửa lạch, bãi ngang và cảng cá, xử lý nghiêm mọi hành vi vi phạm. Mỗi vụ việc đều được cập nhật đầy đủ lên hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia để đảm bảo minh bạch, theo dõi và tổng hợp khi làm việc với EC. Bên cạnh đó, các xã, phường ven biển đẩy mạnh tuyên truyền qua loa phát thanh, hội nghị tổ dân phố, phát tờ rơi, tổ chức cho ngư dân ký cam kết không vi phạm vùng biển nước ngoài, không tháo gỡ, tắt thiết bị VMS trong quá trình khai thác hải sản trên biển.

Phó Chi cục trưởng Chi cục Biển đảo và Thủy sản tỉnh Thanh Hóa Lê Văn Sáng cho biết: “Tháng cao điểm chống khai thác IUU là giai đoạn quyết định để toàn tỉnh hoàn thành mục tiêu không còn tàu vi phạm. Chúng tôi đang phối hợp với các lực lượng chức năng xử lý nghiêm các trường hợp tái phạm, đồng thời hướng dẫn ngư dân bảo dưỡng, vận hành đúng thiết bị giám sát hành trình để tránh rủi ro mất tín hiệu”.

Việc EC dự kiến sang Việt Nam lần thứ 5 vào tháng 11/2025 để kiểm tra công tác chống khai thác IUU đặt ra yêu cầu cấp bách cho các địa phương ven biển. Đây được xem là “thời điểm nước rút” để hoàn thiện các chỉ số, chứng minh quyết tâm của Việt Nam trong việc chấm dứt khai thác IUU, hướng tới gỡ bỏ “thẻ vàng” đã kéo dài nhiều năm qua. Để đạt mục tiêu đó, Thanh Hóa xác định chống khai thác IUU không chỉ là nhiệm vụ của riêng ngành nông nghiệp, mà cần sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, từ chính quyền, lực lượng vũ trang đến từng ngư dân. Lực lượng biên phòng, kiểm ngư, công an tăng cường kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ tại cảng cá và trên biển, kiên quyết không để tàu không đủ điều kiện ra khơi. Các địa phương chủ động cập nhật, báo cáo tiến độ xử lý từng vụ việc, không để tồn đọng kéo dài.

Với quyết tâm cao của các cấp, ngành và sự đồng thuận của cộng đồng ngư dân, Thanh Hóa đang nỗ lực hết sức trong tháng cao điểm chống khai thác IUU. Mục tiêu trước mắt là xử lý triệt để các hành vi vi phạm, không để phát sinh mới; lâu dài là xây dựng nghề cá có trách nhiệm, bền vững, hội nhập quốc tế, chung tay cùng cả nước gỡ “thẻ vàng” EC, mở rộng thị trường xuất khẩu thủy sản, góp phần bảo vệ lợi ích quốc gia và sinh kế lâu dài của ngư dân.

Bài và ảnh: Lê Hợi

Bài cuối: Từ cam kết IUU đến phát triển ngành thủy sản bền vững