Phong trào “Bình dân học vụ số”: Giải pháp quan trọng thúc đẩy xây dựng xã hội số ở Thanh Hóa

Đến nay, sau 6 tháng triển khai thực hiện phong trào “Bình dân học vụ số” trên địa bàn tỉnh, các cấp, các ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị đã tích cực, chủ động thực hiện nhiệm vụ theo kế hoạch đề ra...

Thanh niên Thanh Hóa xung kích đi đầu trong phong trào “Bình dân học vụ số”. Ảnh: Linh Hương

Trong kỷ nguyên chuyển đổi số, việc phổ cập kỹ năng số cho mọi tầng lớp Nhân dân chính là nền tảng để xây dựng công dân số, xã hội số và nền kinh tế số toàn diện. Nhận thức sâu sắc ý nghĩa, tầm quan trọng của việc trang bị kỹ năng số cho người dân trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia; thực hiện Kế hoạch số 01-KH/BCĐTW ngày 21/3/2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số về triển khai phong trào “Bình dân học vụ số”, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã sớm ban hành Kế hoạch số 265-KH/TU ngày 24/4/2025 về triển khai phong trào “Bình dân học vụ số” trên địa bàn tỉnh; đồng thời, tập trung chỉ đạo triển khai mạnh mẽ, đồng bộ phong trào với tinh thần “toàn dân học tập, làm chủ kỹ năng số”, góp phần phổ cập tri thức, rút ngắn khoảng cách số, nâng cao nhận thức và năng lực số cho cán bộ, đảng viên và Nhân dân, tạo nền tảng quan trọng để xây dựng xã hội số, công dân số trong thời kỳ mới.

Lễ phát động phong trào “Bình dân học vụ số” cấp tỉnh được tổ chức ngày 8/5/2025, theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến từ điểm cầu Tỉnh ủy đến 1.018 điểm cầu cấp huyện, xã và các thôn, bản, tổ dân phố, với gần 52.000 lượt cán bộ, đảng viên và Nhân dân tham dự. Sau 6 tháng triển khai, các cấp, các ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị trong tỉnh đã cụ thể hóa các nhiệm vụ được giao, tổ chức thực hiện đồng bộ, sáng tạo, phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương, đơn vị, bước đầu đạt được những kết quả quan trọng.

Công tác truyền thông, tuyên truyền được tổ chức bài bản, sáng tạo, đa dạng về hình thức, phong phú về nội dung, phù hợp với từng nhóm đối tượng và địa bàn dân cư. Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Thanh Hóa mở chuyên mục “Bình dân học vụ số”, lồng ghép tuyên truyền trong các chương trình “Bản tin số và công nghệ”, “Thanh Hóa ngày mới”, “Đời sống - Xã hội”, “Đồng hành cùng chuyển đổi số”... với hơn 120 tin, bài, phóng sự được phát sóng. Nhiều tuyến bài trên Báo Thanh Hóa điện tử dạng multimedia (video clip, infographic, eMagazine) đã tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ, giúp người dân dễ hiểu, dễ tiếp cận, dễ chia sẻ. Các địa phương, cơ quan, đơn vị chú trọng tuyên truyền trên cổng/trang thông tin điện tử, đài truyền thanh, các nền tảng mạng xã hội về chuyển đổi số và phong trào “Bình dân học vụ số”. Hệ thống báo cáo viên, tuyên truyền viên, người có ảnh hưởng trong cộng đồng tích cực tuyên truyền, phổ biến đến từng hộ dân về mục tiêu, ý nghĩa của phong trào; đồng thời tăng cường phản bác các thông tin sai lệch, củng cố niềm tin, tạo sự đồng thuận xã hội trong thực hiện chuyển đổi số.

Toàn tỉnh hiện duy trì hoạt động hiệu quả của 4.351 tổ công nghệ số cộng đồng, với 15.995 thành viên, trực tiếp hướng dẫn, hỗ trợ kỹ năng số cho hàng trăm nghìn người dân, góp phần đưa tri thức số đến từng hộ gia đình. Các lớp tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng số được triển khai rộng rãi, đa dạng hình thức. Đến nay, đã có trên 51.900 cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong khối cơ quan Nhà nước được tham gia các buổi tập huấn về ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong công việc và cuộc sống; 4.518 cán bộ, công chức các đảng ủy, cơ quan đảng được bồi dưỡng ứng dụng AI trong công tác chuyên môn; 23.485 lượt cán bộ, công chức, thành viên ban chỉ đạo các cấp được đào tạo, tập huấn kiến thức, kỹ năng chuyển đổi số và an toàn thông tin. Hội khuyến học các cấp phối hợp với trung tâm học tập cộng đồng tổ chức 189 lớp tập huấn kỹ năng số cho hơn 11.000 học viên; hội người mù mở các lớp hướng dẫn sử dụng điện thoại thông minh có phần mềm giọng nói; Tỉnh đoàn triển khai chiến dịch “Thanh niên chung tay phổ cập kỹ năng số”, tổ chức trên 210 lớp bồi dưỡng, thu hút 35.000 lượt đoàn viên, thanh thiếu niên và người dân tham gia...

Cùng với đó, các cơ quan chuyên môn đã chủ động ban hành văn bản hướng dẫn, quy định cụ thể, tạo hành lang pháp lý đồng bộ cho việc triển khai phong trào “Bình dân học vụ số”. Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy đã ban hành hướng dẫn tổ chức sinh hoạt chuyên đề “Đảng viên tiên phong học tập kỹ năng số” trong các tổ chức cơ sở đảng. Sở Khoa học và Công nghệ triển khai, phổ biến Khung kiến thức, kỹ năng số và Đề cương “Bình dân học vụ số” dành cho 6 nhóm đối tượng phổ cập, hướng dẫn triển khai diện rộng trên toàn tỉnh; đồng thời, tham mưu ban hành kế hoạch phát triển hạ tầng số giai đoạn 2025-2030, góp phần hoàn thiện nền tảng hạ tầng phục vụ chuyển đổi số toàn diện. Sở Nội vụ ban hành hướng dẫn khen thưởng các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong Phong trào; Sở Tài chính hướng dẫn cơ chế, chính sách thu hút cộng đồng doanh nghiệp công nghệ tham gia phong trào; Sở Giáo dục và Đào tạo triển khai quy định khung năng lực số cho học sinh, sinh viên, tích hợp vào môn Tin học và kỹ năng mềm trong các cơ sở giáo dục.

Việc đầu tư, nâng cấp hạ tầng viễn thông, công nghệ thông tin được các doanh nghiệp viễn thông quan tâm đẩy mạnh. Đến nay, toàn tỉnh đã có 9.776 trạm thu phát sóng (BTS), phủ sóng đến 4.344/4.357 thôn, bản, đạt tỷ lệ 99,7%; tổng số thuê bao Internet đạt 2,73 triệu, đạt mật độ 74,1 thuê bao/100 dân. Các địa phương tích cực triển khai mạng wifi tại nhà văn hóa thôn, bản, khu công nhân và điểm công cộng, giúp người dân thuận lợi tiếp cận và sử dụng dịch vụ số trong sinh hoạt, sản xuất, kinh doanh.

Nhiều mô hình, cách làm sáng tạo được triển khai, lan tỏa trong cộng đồng như: “Tổ chuyển đổi số Trường THCS Bắc Sơn” ở phường Sầm Sơn, “Chợ số - Doanh nghiệp số” ở phường Quảng Phú, “Tổ dân phố học tập số” ở phường Bỉm Sơn, “Ngày thứ bảy tình nguyện hỗ trợ dịch vụ công trực tuyến” của Tỉnh đoàn, “Câu lạc bộ học tập số cộng đồng” của hội khuyến học, “Cầm tay chỉ việc” của Đoàn xã Nga Thắng, “Giờ giải lao số” trong công nhân của Liên đoàn Lao động tỉnh... Các mô hình này bước đầu phát huy hiệu quả, tạo sức lan tỏa kỹ năng số, khơi dậy tinh thần học tập, đổi mới sáng tạo trong Nhân dân.

Đến nay, sau 6 tháng triển khai thực hiện phong trào “Bình dân học vụ số” trên địa bàn tỉnh, các cấp, các ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị đã tích cực, chủ động thực hiện nhiệm vụ theo kế hoạch đề ra. Tổng số 35 nhiệm vụ được giao tại Kế hoạch số 265-KH/TU, đã có 29 nhiệm vụ được triển khai, hoàn thành, bảo đảm tiến độ và chất lượng; 6 nhiệm vụ đang tiếp tục triển khai. Phong trào được phát động đã khơi dậy tinh thần học tập suốt đời, lan tỏa ý chí làm chủ công nghệ, góp phần tạo đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo ở Thanh Hóa.

Bên cạnh những kết quả đạt được, phong trào “Bình dân học vụ số” trên địa bàn tỉnh vẫn còn một số khó khăn, hạn chế: Một số địa phương, đơn vị còn lúng túng trong tổ chức triển khai; hạ tầng công nghệ thông tin, thiết bị học tập tại vùng sâu, vùng xa còn thiếu; nhân lực hỗ trợ kỹ năng số tại cơ sở chủ yếu kiêm nhiệm, chưa được bố trí ổn định lâu dài; tài liệu tuyên truyền, giáo trình tập huấn ở một số nơi chưa thật phù hợp với từng nhóm đối tượng; việc đánh giá các chỉ tiêu thực hiện phong trào còn gặp khó khăn. Nguyên nhân chủ yếu do phong trào được triển khai lần đầu với quy mô lớn, kinh nghiệm tổ chức chưa nhiều; công tác phối hợp giữa các ngành, địa phương còn thiếu đồng bộ; một bộ phận người dân, nhất là người cao tuổi, công nhân, đồng bào dân tộc thiểu số vẫn còn hạn chế trong tiếp cận công nghệ.

Từ thực tiễn triển khai phong trào “Bình dân học vụ số”, bước đầu có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm: (1) Cần tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền, huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn dân. (2) Phát huy vai trò người đứng đầu, đề cao trách nhiệm cá nhân, phân công rõ người, rõ việc, rõ tiến độ, thường xuyên kiểm tra, giám sát. (3) Lồng ghép phong trào với các chương trình phát triển kinh tế - xã hội, cải cách hành chính, chuyển đổi số, qua đó huy động hiệu quả nguồn lực. (4) Đổi mới nội dung, phương pháp truyền thông, tuyên truyền, kết hợp hài hòa giữa hình thức truyền thống và hiện đại, bảo đảm dễ hiểu, dễ tiếp cận, phù hợp với từng nhóm đối tượng. (5) Chú trọng tổng kết, đánh giá, nhân rộng các mô hình hay, cách làm sáng tạo, lan tỏa tinh thần học tập kỹ năng số trong cộng đồng.

Trong thời gian tới, để phong trào “Bình dân học vụ số” tiếp tục đạt kết quả toàn diện, các cấp ủy, chính quyền, địa phương, cơ quan, đơn vị cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện tốt một số nhiệm vụ trọng tâm:

Thứ nhất, tiếp tục quán triệt sâu sắc và thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp trong Kế hoạch số 265-KH/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy; phấn đấu hoàn thành 100% các chỉ tiêu, nhất là 6 nhiệm vụ còn đang triển khai. Lồng ghép thực hiện phong trào với các đề án, chương trình chuyển đổi số, bảo đảm thiết thực, hiệu quả, có chiều sâu.

Thứ hai, đẩy nhanh đầu tư, hoàn thiện hạ tầng viễn thông, công nghệ thông tin, nhất là tại các vùng khó khăn, lõm sóng; triển khai mạng wifi tại nhà văn hóa, khu công nhân, điểm công cộng, giúp người dân thuận tiện tiếp cận, sử dụng các dịch vụ số thiết yếu.

Thứ ba, đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức tuyên truyền; phát huy vai trò hệ thống báo cáo viên, tuyên truyền viên, người có ảnh hưởng trong cộng đồng; biên soạn tài liệu phổ cập kỹ năng số ngắn gọn, trực quan, phù hợp từng nhóm đối tượng, nhất là người cao tuổi, người khuyết tật, đồng bào dân tộc thiểu số.

Thứ tư, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chuyên trách về chuyển đổi số, công nghệ thông tin; phát huy vai trò, hiệu quả của tổ công nghệ số cộng đồng và lực lượng tình nguyện viên số, hình thành mạng lưới nòng cốt phổ cập kỹ năng số bền vững tại cơ sở.

Thứ năm, phát huy vai trò của Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội trong tuyên truyền, vận động đoàn viên, hội viên, Nhân dân tích cực tham gia phong trào; gắn phong trào với các cuộc vận động, phong trào thi đua lớn của tỉnh, tạo động lực và khí thế thi đua sôi nổi trong toàn xã hội.

Với sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, tinh thần chủ động, sáng tạo của các cấp, các ngành và sự đồng thuận, hưởng ứng tích cực của Nhân dân, Thanh Hóa sẽ hoàn thành các chỉ tiêu của phong trào “Bình dân học vụ số” năm 2025, từng bước đưa kỹ năng số trở thành kỹ năng phổ thông thiết yếu của mỗi người dân, góp phần xây dựng xã hội số toàn diện, hiện đại, văn minh, vững vàng cùng cả nước bước vào “kỷ nguyên số - kỷ nguyên vươn mình” của dân tộc.

Đào Xuân Yên

Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy