Phạm Văn Dinh - cuộc đời hoạt động cách mạng

Đồng chí Phạm Văn Dinh (bí danh: Phùng), là em trai của liệt sĩ Phạm Văn Hinh, sinh tháng 1/1924 tại thôn Cẩm Bào, tổng Cổ Tế, huyện Thạch Thành (nay là làng Cẩm Bào, xã Tây Đô, tỉnh Thanh Hóa). Phạm Văn Dinh khi nhỏ được học chữ Hán và đi học tại Trường Tiểu học Pháp - Việt ở Vĩnh Lộc. Sống trong một gia đình quan lại phong kiến, cha làm Chánh tổng, Hội đồng huyện, nhưng lại có anh ruột là Phạm Văn Hinh, chiến sĩ trung kiên đã hy sinh anh dũng tại chiến khu Ngọc Trạo, vì thế, Phạm Văn Dinh đã sớm đi theo và cống hiến cho cách mạng.

Ngôi nhà hiện đang thờ liệt sĩ Phạm Văn Hinh và ông Phạm Văn Dinh ở làng Cẩm Bào, xã Tây Đô. Ảnh: P.V

Từ tháng 5/1941, Phạm Văn Dinh đã hăng hái tham gia vào đội tự vệ của làng Cẩm Bào, hoạt động Thanh niên trong Mặt trận Phản đế cứu Quốc, kẻ khẩu hiệu, canh gác, đưa đón các đồng chí cách mạng đến hoạt động trong vùng như: Trịnh Huy Lãn (Trần Tiến Quân), Đặng Văn Hỷ và các chiến sĩ du kích lên Chiến khu Ngọc Trạo. Sau khi chiến khu Ngọc Trạo bị đế quốc Pháp bao vây đàn áp, bắt bớ cán bộ, tháng 10/1941, các chiến sĩ cách mạng đã di chuyển về tập kết ẩn náu ở khu vực làng Cẩm Bào. Phạm Văn Dinh đã nén đau thương về sự hy sinh của anh trai là Phạm Văn Hinh, tiếp tục tham gia vào các công việc do đoàn thể giao, tiếp tế đem cơm hàng ngày ra đồi cho các chiến sĩ ăn, chia nhau giặt quần áo ướt.

Nhận thấy không thể hoạt động lâu dài ở làng Cẩm Bào, ban lãnh đạo đội du kích quyết định phân tán đội về các địa phương để hoạt động, chờ thời cơ. Tự vệ và Nhân dân làng Cẩm Bào đã làm tốt việc chuẩn bị phương tiện đưa toàn đội du kích ra khỏi làng an toàn. Riêng về vũ khí, vật dụng, tài liệu báo chí in ấn, ban lãnh đạo phải gửi lại cho làng Cẩm Bào cất giấu. Phạm Văn Dinh được giao nhiệm vụ cất giấu con dao thường dùng của đồng chí Đặng Châu Tuệ - chỉ huy trưởng của Chiến khu Ngọc Trạo và các tờ báo: “Chặt xiềng”, “Bẻ xiềng xích”, “Đuổi giặc nước”, “Cờ Giải phóng” cùng nhiều sách, tài liệu tuyên truyền khác của Đảng, Mặt trận Phản đế và chiến khu Ngọc Trạo. Địch nhiều lần về lùng sục rất gắt gao nhưng những tài liệu được giao cất giấu vẫn an toàn. Sau ngày Cách mạng Tháng Tám thành công, Phạm Văn Dinh đã giao lại cho Việt Minh của huyện Thạch Thành.

Làng Cẩm Bào nhiều lần bị quân địch bao vây, lục soát từng nhà hòng bắt du kích. Trong một đợt truy tìm gắt gao, chúng đã bắt 14 người Cẩm Bào về giam ở Vĩnh Lộc, sau thì giam ở nhà lao Thanh Hóa. Ngoài 5 người của làng vốn là du kích chiến khu Ngọc Trạo, còn hầu hết là tự vệ và hội viên Phản đế. Anh ruột của Phạm Văn Dinh là Phạm Văn Tuynh cũng bị bắt.

Sau ngày 9/3/1945, núp dưới chiêu bài độc lập giả hiệu do Nhật đạo diễn, chính phủ Trần Trọng Kim phải thả tù chính trị. Đảng bộ Thanh Hóa có thêm lực lượng cán bộ để mở rộng củng cố phong trào, bàn soạn chủ trương, đón thời cơ khởi nghĩa. Phạm Văn Dinh tích cực hoạt động trong Mặt trận Việt Minh tổng Cổ Tế, huyện Thạch Thành. Ông được giao nhiệm vụ lập ban vận động Nhân dân ủng hộ tiền quỹ mua khí giới cho Tổng bộ Việt Minh tổng Cổ Tế, tham gia vào bộ chỉ huy chuẩn bị tổng khởi nghĩa. Tháng 8/1945, thực hiện lệnh của Ủy ban khởi nghĩa huyện Thạch Thành, cùng với các tổng khác trong huyện, tổng Cổ Tế đã nhất tề vùng dậy giành độc lập tự do, vây ép Tổng lý trả lại triện đồng, quyền hành về tay Nhân dân. Khởi nghĩa toàn thắng trong cả nước, Phạm Văn Dinh được cử giữ chức Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Cách mạng lâm thời tổng Cổ Tế. Khi bỏ cấp tổng thành lập các xã, ông được cử làm Thư ký Ủy ban hành chính, Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến xã Thạch Long. Ngày 10/11/1945 Huyện ủy Thạch Thành được thành lập, tháng 2/1946 Phạm Văn Dinh được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam, được giao nhiệm vụ thành lập Chi bộ xã Thạch Long. Tháng 10/1946 đồng chí là Huyện ủy viên, Bí thư Chi bộ xã Thạch Long, lần lượt trải qua các chức vụ: Bí thư Thanh niên huyện Thạch Thành, Chánh Văn phòng Huyện ủy Thạch Thành, Tổng thư ký Ủy ban Liên Việt huyện Thạch Thành. Tháng 9/1948 Tỉnh ủy Thanh Hóa điều động bổ sung đồng chí về Huyện ủy Nga Sơn. Từ tháng 12/1949 đến năm 1952, Phạm Văn Dinh được điều lên công tác ở Ban Cán sự Đảng bộ miền Tây Thanh Hóa, Bí thư Huyện ủy lâm thời huyện Quan Hóa, tham gia Ban cán sự Liên Việt 6 huyện miền núi Thanh Hóa. Sau lại về công tác tại huyện Thạch Thành.

Trong cải cách ruộng đất năm 1955, gia đình bị quy kết thành phần, ông bị nghỉ sinh hoạt Đảng, tháng 6/1956, sửa sai được khôi phục lại đảng tịch, bố trí công tác tại xã Vĩnh Long, huyện Vĩnh Lộc.

Đầu năm 1960, Phạm Văn Dinh được Trung ương điều động lên công tác tại các tỉnh Tây Bắc, lần lượt trải qua các chức vụ: cán bộ Ban Tuyên giáo Khu tự trị Thái Mèo (Tây Bắc), Phó trưởng Ban Kiểm tra Tỉnh ủy tỉnh Lai Châu. Cuối năm 1979, sau 20 năm công tác tại Tây Bắc, Phạm Văn Dinh về nghỉ hưu tại quê nhà. Đồng chí mất ngày 18/12/2007 (9/11 âm lịch), hưởng thọ 84 tuổi.

Cuộc đời hoạt động cách mạng của Phạm Văn Dinh gắn với cơ sở địa phương, gắn bó với đồng bào các dân tộc thiểu số miền Tây Thanh Hóa và các tỉnh miền Tây Bắc Tổ quốc. Trung thành với Đảng, với Tổ Quốc và Nhân dân, nhiệt tình trong công tác, ông sẵn sàng đi bất cứ nơi đâu, hoàn thành mọi nhiệm vụ của Đảng và Nhà nước giao phó. Những đóng góp, cống hiến của ông cho sự nghiệp cách mạng được Đảng và Nhà nước ghi nhận và tặng thưởng: Huân chương Kháng chiến hạng Ba (1962); Huân chương Kháng chiến hạng Nhất; Huân chương Độc lập hạng Ba; Huy hiệu 60 năm tuổi Đảng.

Nguyễn Huy Miên (CTV)

* Bài viết có sử dụng tư liệu “Lịch sử Đảng bộ huyện Thạch Thành” và các tư liệu khác.