Chàng thanh niên làm giàu từ chưng cất tinh dầu

Có một công việc ổn định, nhiều cơ hội tiếp cận và làm việc với các dự án nước ngoài, nhưng Nguyễn Hữu Minh (huyện Thạch Thành), đã dám từ bỏ những cơ hội tốt để chọn cho mình con đường ít bằng phẳng hơn, đó là sản xuất tinh dầu trên chính quê hương của mình.

Nguyễn Hữu Minh (bên trái) khai trương văn phòng tại Hà Nội.

Khởi nghiệp từ “phế phẩm nông nghiệp”

Tốt nghiệp chuyên ngành lâm học tại Trường Đại học Lâm nghiệp Việt Nam, từ khi còn là sinh viên, Minh đã rất năng nổ khi đi tham gia thực tập sinh cho tổ chức phi chính phủ của Pháp. Sau tốt nghiệp, anh được nhận ngay làm nhân viên chính thức của tổ chức với vai trò là cán bộ phát triển sinh kế cộng đồng, hỗ trợ bà con dân tộc thiểu số các huyện Quan Hóa, Bá Thước trong trồng trọt, chăn nuôi và khai thác luồng bền vững. Năm 2012, với mức lương gần 10 triệu đồng/tháng, mặc dù không cao, tuy nhiên cũng giúp anh có thể tự lập được cuộc sống, quan trọng là được trải nghiệm và giúp đỡ bà con dân tộc nghèo phát triển kinh tế và tiếp cận với các kiến thức kỹ thuật.

Sau thời gian 2 năm gắn bó, anh chuyển sang làm cho 1 tổ chức phi chính phủ khác với mong muốn có thêm kinh nghiệm và học hỏi ở môi trường khác trong lĩnh vực bảo tồn đa dạng sinh học. Anh tham gia các dự án về bảo tồn rừng, bảo tồn đa dạng sinh học, đưa các hoạt động bảo tồn rừng gắn với sự phát triển sinh kế và tri thức cho người dân sống trong vùng lõi và vùng đệm quanh các khu rừng đặc dụng.

Trong thời gian rong ruổi ở các tỉnh khu vực Tây Bắc, Đông Bắc, miền Trung và Tây Nguyên, giúp các đồng bào dân tộc thiểu số hiểu rõ tầm quan trọng của rừng và đa dạng sinh học, đồng thời thúc đẩy sự tham gia của họ trong việc bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học, anh phát hiện ra có rất nhiều loại thực vật quý, dược liệu quý mà có thể chế biến và thương mại hóa, trong đó có cây sả. Và sau những lần về quê tại Thạch Thành, chứng kiến việc người dân đang trồng, khai thác và buôn bán cây sả không bền vững, theo đó một lượng lớn lá sả sau khi thu hoạch bị bỏ lại trên đồi và bị đốt bỏ, với thói quen này người dân đang lãng phí một nguồn tài nguyên không hề nhỏ mà trong khi đó có thể tận thu để tạo ra một sản phẩm có giá trị cao hơn đó là tinh dầu. Ngoài ra, việc đốt bỏ lá sả trên đồi hàng năm gây ra hiện tượng bạc màu đất, giảm năng suất cây sả và ảnh hưởng đến môi trường. Từ đó anh đã nghĩ đến việc sản xuất tinh dầu từ cây sả chanh.

Từ khi có ý tưởng, anh bắt đầu bằng việc tìm hiểu quy trình chưng cất từ việc thu hái lá sả như thế nào, thời điểm nào phù hợp, đến việc dùng thiết bị gì để chưng cất tinh dầu, cách đưa sản phẩm ra thị trường... Sau đó, anh bắt tay vào việc lập kế hoạch, rong ruổi đi đến các xưởng tinh dầu ở các tỉnh như Huế, Hòa Bình... để học hỏi cách thức. Tháng 8-2016 anh chính thức thực hiện thử nghiệm để đo đếm tỷ lệ tinh dầu, cách thức và tối ưu hóa việc chưng cất tinh dầu. Ở thời điểm ấy, gia đình anh cũng lo lắng vì thấy con trai mình đang có công việc với mức lương ổn định, tự dưng bỏ ngang để làm công việc mà không hề hiểu về nó nên ban đầu cũng có ý định ngăn cản. Tuy nhiên thấy anh quyết tâm nên bố mẹ không phản đối thêm nữa, một lòng ủng hộ và sẵn sàng đồng hành cùng anh.

Tháng 2-2017, anh chính thức nghỉ việc để tập trung vào đầu tư hệ thống chưng cất tinh dầu. Khi đó, do vốn ít và cũng chưa có nhiều kinh nghiệm nên chỉ đầu tư một nồi chưng cất khoảng 200kg nguyên liệu, nấu theo kiểu thủ công. Với số vốn ban đầu thử nghiệm khoảng 50 triệu đồng, sau đó lắp đặt máy móc, xưởng lần một hết khoảng 250 triệu đồng. Sản phẩm làm ra cũng chưa biết cách để quảng bá và đưa ra thị trường, nên ban đầu anh dùng để tặng các đồng nghiệp cũ và bán cho người quen. Đến tháng 5-2017 anh nhận được lời mời hợp tác và cung cấp khoảng 50kg tinh dầu mỗi tháng cho một công ty, lúc đó với chàng trai trẻ mới khởi nghiệp đây là con số đủ lớn, vì với thiết bị chưng cất lúc bấy giờ nhỏ nên không sản xuất được nhiều.

Tháng 8-2017 anh quyết định đầu tư thêm một hệ thống chưng cất thủ công nữa với thể tích lớn hơn, hai nồi nấu song song. Lúc này các sản phẩm đóng chai mang thương hiệu Nguyên Hồng cũng đã được hoàn thiện. Tháng 11-2017, anh quyết định thành lập Công ty TNHH Sản xuất thương mại tinh dầu Minh Hồng.

Tìm hướng đi mới cho phát triển tinh dầu

Theo anh Minh, khó khăn lớn nhất của nguyên liệu đó là theo mùa, một năm xưởng sản xuất của anh chỉ hoạt động làm được khoảng 8 tháng, quan trọng nhất là vào mùa lạnh hoặc mùa mưa thì việc sản xuất tinh dầu rất khó, sản lượng tinh dầu giảm mạnh làm cho chi phí và giá thành tăng. Tuy nhiên, với thuận lợi là vùng nguyên liệu rộng lớn, anh là người đầu tiên khai thác nó, hơn nữa lại được sự hỗ trợ của bố mẹ, anh đã hoàn thiện được khâu sản xuất và giao lại việc đó cho gia đình và một số công nhân vận hành. Nhận thấy không chỉ sản xuất sản phẩm mà còn phải giới thiệu, quảng bá với công chúng nên lúc bấy giờ anh tập trung cho marketing và phát triển đại lý. Anh tập trung quảng bá trên các kênh điện tử như facebook, zalo, google và trên website riêng, đồng thời thường xuyên tham gia các hội chợ xúc tiến thương mại hàng năm ở nhiều tỉnh, thành nhằm quảng bá sản phẩm rộng rãi đến với người tiêu dùng.

Chỉ trong một khoảng thời gian ngắn, số lượng đại lý ngày càng nhiều, các đơn hàng của các công ty và khách hàng tăng dần, để đáp ứng nhu cầu thị trường và giảm giá thành sản xuất, giảm sự vất vả cho công nhân trong xưởng, anh quyết định lắp đặt hệ thống sản xuất bán tự động và sử dụng nồi hơi, tời... thay đổi toàn bộ hệ thống chưng cất và làm xưởng mới. Lúc này việc sản xuất và vận hành sản xuất đỡ vất vả hơn, chất lượng tinh dầu ổn định hơn. Ngoài ra, sản phẩm cũng được người tiêu dùng chấp nhận tích cực, các đại lý được mở rộng, có những người sử dụng sản phẩm của anh từ khi khởi nghiệp đến nay.

“Để nói về khó khăn thì nhiều lắm, từ việc thiếu kiến thức về kinh doanh, thiếu vốn, thiếu người đồng hành. Cứ tưởng tượng kiểu vừa đi vừa dò đường, và rồi sản phẩm làm ra trong mấy tháng liên tục mà không bán được thì đau khổ lắm. Có những lúc muốn từ bỏ, nhưng lại nghĩ mình đã bắt đầu thì phải đi cho đến cùng, kiên trì từ đó cho đến tận bây giờ” - anh Minh chia sẻ.

Khi được hỏi về việc đã bao giờ anh có ý định bỏ ngang công việc do quá khó khăn không, anh hồn nhiên trả lời: “Có chứ, đầu tháng 1-2019 tôi đã có ý định bỏ ngang và đi làm tư vấn về du lịch cho 1 tổ chức phi chính phủ, sau 5 tháng đi làm trở lại tôi lại thấy tiếc cho khoảng thời gian mình bỏ ra và quyết định nghỉ việc lần nữa để quay lại tập trung đầu tư và phát triển tinh dầu”.

Bước đầu thành công trong khởi nghiệp, anh Minh quyết định tham gia nhiều cuộc thi như cuộc thi Starup wheel năm 2018 và lọt vào vòng bán kết cùng với 100 dự án khác của Việt Nam; cuộc thi thanh niên nông thôn khởi nghiệp đổi mới sáng tạo năm 2019 đạt giải 3 cấp tỉnh và sau đó đi thi ở trung ương thì dừng lại ở vòng bán kết. Năm 2019 sản phẩm của anh đạt OCOP 3 sao và vùng nguyên liệu 3 ha của công ty đạt chứng nhận VietGAP.

Hiện nay thương hiệu của anh cũng đã có chỗ đứng trên thị trường, lượng khách quen ngày càng nhiều hơn, hiện tại công ty có các đại lý ở Hà Nội, Thanh Hóa,... Doanh thu hiện tại của công ty khoảng 100-300 triệu đồng mỗi tháng. Khi công ty đã đi vào quỹ đạo hoạt động, anh lại muốn phát triển mô hình theo hướng từ tay người nông dân đến tay người tiêu dùng, tức là sản xuất và bán trực tiếp thông qua hệ thống chuỗi cửa hàng. Hơn nữa để phát triển sản phẩm, anh muốn nghiên cứu và phát triển sản phẩm chuyên sâu, biến tinh dầu thành các sản phẩm đặc biệt hơn nữa và gắn với việc tiêu dùng hàng ngày.

Bài và ảnh: Vân Anh