Mượn đất, đổi đất và câu chuyện niềm tin

Năm 2014, để mở rộng Trường Mầm non Minh Sơn, UBND xã Minh Sơn thời kỳ đó đã đề nghị gia đình ông Nguyễn Văn Lài (thôn 2, xã Minh Sơn cũ, nay là xã Triệu Sơn) nhượng lại hơn 950m2 đất. Đổi lại, địa phương cam kết bố trí cho gia đình một lô đất tái định cư gần Trạm Y tế xã.

Bức tường xây chắn giữa sân Trường Mầm non Minh Sơn đã được tháo dỡ sau khi chính quyền có hướng giải quyết thỏa đáng.

Tin tưởng vào chính quyền địa phương, ông Lài bàn giao đất, nhận 50 triệu đồng tiền đền bù hoa màu. Trường học được mở rộng và đưa vào sử dụng, nhưng suốt 10 năm sau lời hứa về lô đất “đối ứng” vẫn chỉ nằm trên giấy. Hơn 950m2 đất của ông Lài để mở rộng trường mầm non vẫn nằm trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) của gia đình, chưa hề có quyết định thu hồi, tách thửa hay thủ tục pháp lý nào hoàn tất.

Từ năm 2017, gia đình ông Lài đã nhiều lần kiến nghị đến xã, đến huyện nhưng vẫn không được giải quyết quyền lợi. Vì quá bức xúc, tháng 6/2025 ông Lài đã xây bức tường rào chia đôi sân trường mầm mon. Sự việc nhanh chóng gây xôn xao dư luận địa phương. Trước sự việc “hy hữu” này, chính quyền địa phương đã vận động, hướng dẫn gia đình ông Lài khởi kiện ra tòa để giải quyết theo đúng trình tự pháp luật. Cuối tháng 9/2025, Tòa án Nhân dân khu vực 3 - Thanh Hóa đưa vụ án ra xét xử và kết luận rằng yêu cầu của gia đình ông Lài là có cơ sở. Tòa án yêu cầu UBND xã Triệu Sơn và Trường Mầm non Minh Sơn phải hoàn trả toàn bộ hơn 950m2 đất, kèm theo khoản tiền hỗ trợ tương ứng cho 11 năm sử dụng diện tích đất này.

“Sau khi làm việc và thống nhất với chính quyền xã mới về hướng xử lý vụ việc, gia đình đã chủ động tháo dỡ tường rào, tạo điều kiện cho công tác dạy và học tại trường. Gia đình đang chờ đến thời hạn cuối tháng 12/2025 để được bàn giao lại đất", ông Lài chia sẻ.

Không chỉ ở xã Triệu Sơn, một vụ việc tương tự đang xảy ra tại thị trấn Nga Sơn cũ (nay là xã Nga Sơn) cũng thu hút sự quan tâm của người dân trong thời gian qua. Năm 2021, trong quá trình triển khai dự án đường Đông Quốc lộ 10, UBND thị trấn Nga Sơn lúc bấy giờ đã thu hồi một phần đất ở của hộ ông Nguyễn Thành Long và 2 hộ dân khác; đồng thời đưa ra lời cam kết sẽ bố trí đất tái định cư mới. Điều đáng nói, địa phương lấy đất của các hộ để làm đường giao thông khi chưa hề có quyết định thu hồi đất theo đúng trình tự quy định của pháp luật. Cuối tháng 4/2025, quá bức xúc vì nhiều lần kiến nghị nhưng không được giải quyết quyền lợi, ông Nguyễn Thành Long cùng 2 gia đình có đất ở liên quan đã xây dựng 2 bức tường rào chắn ngang con đường nhựa, bịt kín toàn bộ mặt đường khiến các phương tiện giao thông không thể qua lại. Vị trí tường rào xây dựng nằm trên diện tích đất ở đã được cấp GCNQSDĐ cho các hộ dân từ năm 2009. Đến nay, 2 bức tường rào mà các gia đình dựng lên vẫn chưa được tháo dỡ.

Chủ tịch UBND xã Nga Sơn Lê Ngọc Khánh cho biết: “Chính quyền xã mới đã vận động, hướng dẫn, phương án đổi đất đã được các gia đình thống nhất, song để có đủ cơ sở pháp lý thực hiện, địa phương đang hoàn thiện các hồ sơ, thủ tục pháp lý theo đúng quy định. Sau khi hoàn tất các thủ tục, địa phương sẽ bàn giao đất mới cho các hộ dân”.

Việc người dân dựng tường rào giữa sân trường mầm non hay chặn ngang đường giao thông ngay trong khu dân cư tưởng chừng như “không thể xảy ra” lại trở thành vấn đề thu hút dư luận trong thời gian qua. Đằng sau các vụ việc gây xôn xao đó không chỉ là câu chuyện tranh chấp đất đai đơn lẻ, mà còn là bài học trong công tác quản lý đất đai ở các địa phương. Đất đai là tài sản lớn, gắn liền với sinh kế và tương lai của mỗi gia đình. Sự chậm trễ, thiếu nhất quán trong thực thi cam kết của chính quyền cơ sở đối với quyền lợi hợp pháp của người dân đều có thể biến thành mâu thuẫn phức tạp, ảnh hưởng đến trật tự xã hội và niềm tin của người dân.

Bài và ảnh: Minh Hiền