Gìn giữ nghệ thuật cải lương trong cuộc sống đương đại

Với sự phát triển của nhiều loại hình giải trí, khiến bộ môn kịch hát dân tộc nói chung và sân khấu cải lương nói riêng thiếu vắng khán giả. Tuy nhiên, bằng trái tim yêu nghề, các nghệ sĩ Đoàn Cải lương (Nhà hát Nghệ thuật Lam Sơn) đã nỗ lực vượt qua khó khăn để gìn giữ và phát huy bộ môn nghệ thuật cải lương.

Một cảnh trong vở cải lương “Điều còn lại” của Đoàn Cải lương (Nhà hát Nghệ thuật Lam Sơn) giành Huy chương Vàng tại Liên hoan Sân khấu cải lương toàn quốc.

Năm 1968, Đoàn Cải lương Thanh Hóa được thành lập (sau này sáp nhập về Nhà hát Nghệ thuật Lam Sơn). Những năm qua, các thế hệ nghệ sĩ của Đoàn Cải lương đã nỗ lực vượt qua những khó khăn, lao động nghệ thuật để có những vở diễn chất lượng phục vụ khán giả. Nhiều nghệ sĩ của đoàn đã dành những danh hiệu cao quý như nghệ sĩ Nhân dân, nghệ sĩ ưu tú.

Trước sự cạnh tranh của các loại hình nghệ thuật hiện nay, phần lớn khán giả trẻ không mặn mà với các bộ môn kịch hát dân tộc nói chung và nghệ thuật cải lương nói riêng. Để gìn giữ và phát huy nghệ thuật cải lương, Nhà hát Nghệ thuật Lam Sơn đã chỉ đạo Đoàn Cải lương đổi mới phương thức hoạt động để tiếp cận khán giả. Xây dựng nhiều trích đoạn, vở diễn, không chỉ tái hiện những câu chuyện, sự kiện, nhân vật lịch sử mà còn khai thác các đề tài xã hội đương đại, mang tính giáo dục cao, phù hợp với yêu cầu thị hiếu thưởng thức của khán giả. Duy trì đều đặn các chương trình nghệ thuật lưu diễn phục vụ Nhân dân trên địa bàn tỉnh.

Bên cạnh đó, Đoàn Cải lương còn tích cực tham gia các hội diễn sân khấu cải lương toàn quốc và đoạt nhiều giải cao. Từ năm 2021 đến nay, đoàn có 3 vở diễn đoạt huy chương tại các kỳ liên hoan sân khấu, trong đó, có 2 huy chương vàng. Tại Liên hoan Sân khấu cải lương toàn quốc năm 2024, Đoàn Cải lương đã giành Huy chương vàng với vở diễn “Điều còn lại”. Tháng 6/2025, tại Liên hoan Sân khấu toàn quốc về hình tượng chiến sĩ Công an Nhân dân, đoàn tiếp tục giành Huy chương vàng với vở diễn “Sấm dậy cửa Lạch Hới”. Đây là niềm vinh dự, động lực để nghệ sĩ Đoàn Cải lương tiếp tục gìn giữ và phát huy bộ môn nghệ thuật cải lương.

Hiện nay, Nhà hát Nghệ thuật Lam Sơn đang nỗ lực giữ vững định hướng bảo tồn, gìn giữ và phát huy nghệ thuật cải lương bằng việc đào tạo các thế hệ diễn viên kế cận, tích cực luyện tập, nâng cao chất lượng nghệ thuật, đáp ứng nhu cầu thông tin và thị hiếu thẩm mỹ của khán giả. Nghệ sĩ trẻ Phạm Thị Ngọc cho biết: "Mặc dù đời sống còn nhiều khó khăn, nhưng với lòng yêu nghề, tôi đã và đang nỗ lực cống hiến để gìn giữ và phát huy bộ môn nghệ thuật cải lương. Thời gian tới, tôi sẽ tiếp tục học tập nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ để cùng với tập thể nghệ sĩ của đoàn có những vở diễn chất lượng”.

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc gìn giữ và phát huy nghệ thuật cải lương ở tỉnh ta còn nhiều khó khăn thách thức. Từ năm 2016 trở lại đây, Trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa không đào tạo diễn viên kịch hát dân tộc khiến việc tìm kiếm nghệ sĩ trẻ, có tài năng bổ sung cho nhà hát gặp khó khăn. Cùng với đó, áp lực cuộc sống khiến nhiều nghệ sĩ trẻ đã tạm gác ước mơ của mình đi làm trái nghề, khiến cho việc dàn dựng các vở diễn mang tính đương đại, thu hút khán giả trẻ đến với nghệ thuật cải lương gặp nhiều khó khăn.

Nghệ sĩ Nhân dân Vũ Trọng Hải, Phó Giám đốc Nhà hát Nghệ thuật Lam Sơn cho biết: Để gìn giữ và phát huy nghệ thuật cải lương cần có sự phối hợp của ngành văn hóa, ngành giáo dục, để triển khai chương trình, dự án đưa nghệ thuật sân khấu truyền thống vào trường học, để học sinh hiểu về nghệ thuật cải lương nói riêng và bộ môn kịch hát dân tộc nói chung. Qua đó, giúp các em hiểu được cái hay, cái đẹp, tính nhân văn của nghệ thuật truyền thống và có những hành động thiết thực gìn giữ các bộ môn nghệ thuật truyền thống. Các cơ quan chức năng cũng cần tổ chức nhiều hơn những liên hoan, hội diễn sân khấu cải lương để phát hiện, bồi dưỡng đội ngũ nghệ sĩ trẻ kế cận. Quan tâm đào tạo nguồn nhân lực, nâng cao thu nhập cho đội ngũ nghệ sĩ cải lương. Đổi mới công tác quản lý bằng các cơ chế đặc thù nhằm nâng cao tính chuyên nghiệp trong nghệ thuật biểu diễn, để đưa nghệ thuật cải lương gần gũi hơn với công chúng.

Bài và ảnh: Xuân Cường