Đốc thúc khu vực miền núi đẩy nhanh tiến độ XDNTM

Gần 15 năm thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia XDNTM, Thanh Hóa được đánh giá có nhiều cách làm sáng tạo và kết quả khá tốt ở khu vực đồng bằng, nhưng các huyện miền núi vẫn còn khá “ì ạch”. Nhiệm kỳ gần đây, tỉnh đang có nhiều chương trình, giải pháp để đẩy nhanh tiến độ XDNTM ở 11 huyện khó khăn nhất tỉnh.

Sản phẩm OCOP và đặc trưng vùng miền của huyện Lang Chánh tham gia trưng bày, giới thiệu tại các hội chợ. Ảnh: Lê Đồng

Lực cản cần vượt qua

Khu vực 11 huyện miền núi tỉnh Thanh Hóa có diện tích tự nhiên gần 8.000km2, chiếm 71,74% diện tích đất tự nhiên toàn tỉnh. Dân số khu vực này cũng hơn 1 triệu người, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm hơn 70%. Hiện miền núi Thanh Hóa còn 6 huyện nghèo, 163 xã, 1.330 thôn, bản đang thực hiện XDNTM. Khi bắt đầu triển khai chương trình, bình quân toàn vùng mới đạt 3,3 tiêu chí/xã. Không những đa phần là xã vùng sâu, vùng xa, khu vực còn có 15 xã biên giới của các huyện: Mường Lát, Quan Hóa, Quan Sơn, Lang Chánh và Thường Xuân với 213,6km đường biên giới tiếp giáp với nước bạn Lào.

Là khu vực có địa hình chia cắt, khí hậu khắc nghiệt, thường chịu ảnh hưởng của thiên tai, lũ lụt, sạt lở đất nên kết cấu hạ tầng chưa đáp ứng được nhu cầu sản xuất, sinh hoạt của Nhân dân. Sản xuất nông nghiệp theo đó cũng manh mún, nhỏ lẻ, còn theo hướng truyền thống, sức cạnh tranh thấp; việc áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật vào sản xuất còn hạn chế, chưa khai thác hết tiềm năng, lợi thế để phát triển sản phẩm đặc trưng. Khảo sát mới nhất từ Văn phòng Điều phối Chương trình XDNTM tỉnh, hiện thu nhập bình quân đầu người toàn vùng mới đạt 42,48 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ nghèo đa chiều bình quân còn khoảng 25,05%.

Đến nay, kết quả XDNTM của khu vực miền núi còn quá khiêm tốn. Trong số 101 xã chưa đạt chuẩn NTM của toàn tỉnh, có 95 xã (chiếm 94%) thuộc 11 huyện miền núi, đây là những xã còn rất nhiều khó khăn. Trong các địa phương đang phấn đấu đạt chuẩn huyện NTM giai đoạn 2024 - 2025, huyện miền núi thấp Như Thanh còn 4 xã chưa đạt chuẩn NTM; huyện “đô thị miền Tây” Ngọc Lặc vẫn còn 3 xã chưa được công nhận đạt chuẩn NTM, mới có 1 xã đạt chuẩn NTM nâng cao nên cần có thêm 1 xã để đảm bảo có ít nhất 10% số xã đạt chuẩn NTM nâng cao.

Huyện Cẩm Thủy còn 4 xã chưa đạt chuẩn NTM để đảm bảo huyện có 100% số xã đạt chuẩn NTM, cũng mới có 1 xã đạt chuẩn NTM nâng cao nên cần có thêm 1 xã để đảm bảo có ít nhất 10% số xã NTM nâng cao. Huyện Thạch Thành còn tới 12 xã chưa đạt chuẩn NTM, cũng thiếu 1 xã NTM nâng cao.

Đáng nói, khu vực này có huyện Mường Lát mới đạt 2 tiêu chí cấp huyện, các huyện: Quan Sơn, Quan Hóa, Bá Thước và Thường Xuân mới chỉ đạt 3 tiêu chí. Huyện Như Xuân tuy đã ra khỏi danh sách huyện nghèo, song cũng mới đạt 4 tiêu chí cấp huyện (quy hoạch, thủy lợi và phòng chống thiên tai, điện, hệ thống chính trị - an ninh trật tự - hành chính công).

Thời gian còn lại của giai đoạn 2024 - 2025 không nhiều, trong khi nhiệm vụ cần phấn đấu hoàn thành rất lớn để hoàn thành các mục tiêu tỉnh đặt ra. Theo đó, cần phải có thêm 4 huyện, 44 xã đạt chuẩn NTM; 12 xã đạt chuẩn NTM nâng cao; 3 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu, không còn xã dưới 15 tiêu chí và xóa huyện “trắng” xã NTM đối với Mường Lát.

Giao chỉ tiêu để phấn đấu

Theo các mục tiêu thực hiện Chương trình XDNTM của tỉnh, đến năm 2025, toàn tỉnh có 17 huyện, thị xã, thành phố trở lên, 88% số xã, 65% số thôn, bản miền núi đạt chuẩn NTM và xóa huyện “trắng” xã đạt chuẩn NTM. Sau nhiều hỗ trợ của các cấp, các ngành, đến nay khu vực miền núi đã có 68 xã, 691 thôn/bản đạt chuẩn NTM, 8 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 1 xã Hải Long (Như Thanh) và 58 thôn/bản đạt chuẩn NTM kiểu mẫu, bình quân toàn khu vực đạt 13,83 tiêu chí/xã.

Để các địa phương miền núi tích cực hơn trong triển khai nhiệm vụ XDNTM, thời gian gần đây, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 1810/QĐ-UBND, ngày 26/5/2022 và Quyết định 1068/QĐ-UBND, ngày 19/3/2024 để giao nhiệm vụ cụ thể cho từng huyện. Theo đó, năm 2024, phấn đấu có 15 xã đạt chuẩn NTM, 4 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 2 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu; có 36 sản phẩm OCOP. Năm 2025, các địa phương phải phấn đấu có thêm 27 xã đạt chuẩn NTM, 8 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 1 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu.

Ngoài các cơ chế, chính sách của Trung ương, của tỉnh hỗ trợ khu vực miền núi XDNTM, hàng năm, các huyện miền núi cũng đã dành một phần ngân sách để hỗ trợ phát triển các mô hình sản xuất, xây dựng thương hiệu sản phẩm để phát triển sản phẩm OCOP. Đồng thời, tập trung đầu tư xây dựng đường giao thông, nhà văn hóa thôn, phát động nhiều phong trào như nhà sạch - vườn đẹp, chỉnh trang cảnh quan khu dân cư, hỗ trợ thưởng cho thôn, bản đạt chuẩn... Nhờ đó, đã tạo động lực cho các địa phương phấn đấu hoàn thành các tiêu chí để được công nhận đạt chuẩn, cũng như đẩy mạnh phát triển các sản phẩm OCOP, góp phần quan trọng đến việc hoàn thành mục tiêu NTM đã đề ra.

Từ những kết quả khả quan trên thực tiễn thời gian gần đây, các huyện miền núi đã đăng ký nhiều chỉ tiêu XDNTM vượt cả chỉ tiêu tỉnh giao. Tổng hợp từ Văn phòng Điều phối Chương trình XDNTM tỉnh, các huyện đang nỗ lực và đăng ký với tỉnh có 4 huyện đạt chuẩn NTM giai đoạn 2024 – 2025 là Ngọc Lặc, Như Thanh, Thạch Thành, Cẩm Thủy; có 44 xã đạt chuẩn NTM; 12 xã đạt chuẩn NTM nâng cao; 3 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu; có 41 sản phẩm OCOP. Mục tiêu cụ thể cho từng năm đang được tích cực triển khai, trong đó năm 2024 các địa phương sẽ phấn đấu có 29 xã đạt chuẩn NTM, 7 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 1 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu; có 25 sản phẩm OCOP. Năm 2025, phấn đấu có 15 xã đạt chuẩn NTM, 5 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 2 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu; có 16 sản phẩm OCOP.

Những ngày gần đây, huyện Ngọc Lặc đã gửi hồ sơ thẩm định đạt chuẩn NTM cho 3 xã cuối cùng trong huyện là Vân Am, Minh Tiến và Cao Ngọc. Các ngành, đơn vị cấp tỉnh là thành viên Hội đồng Thẩm định xã đạt chuẩn NTM tỉnh Thanh Hóa đã về kiểm tra, thẩm định, xác định các xã cơ bản hoàn thành 19 tiêu chí của xã đạt chuẩn NTM. Hiện các khâu thủ tục cũng được Văn phòng Điều phối Chương trình XDNTM tỉnh triển khai để đưa ra xét, thẩm định trong đợt sắp tới.

Phấn đấu, trong tháng 11/2024, huyện Ngọc Lặc hoàn thành công tác thẩm định cấp tỉnh, trình Trung ương thẩm định; các huyện Như Thanh, Cẩm Thủy hoàn thành các yêu cầu, điều kiện, chỉ tiêu, tiêu chí để lập, hoàn thiện hồ sơ cấp huyện trong tháng 12/2024. Huyện Cẩm Thủy đang đăng ký hoàn thành đạt chuẩn cho 4 xã, huyện Thạch Thành nỗ lực đưa thêm 5 xã đạt chuẩn trong khoảng thời gian từ nay đến hết tháng 11/2024...

Lê Đồng