Dậy thì sớm ở trẻ - vấn đề cần quan tâm

Những năm gần đây, số lượng trẻ đến khám và điều trị dậy thì sớm tại Bệnh viện Nhi Thanh Hóa có chiều hướng gia tăng. Tình trạng này sẽ gây ra nhiều hệ lụy ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ nếu không được khám, tư vấn và điều trị kịp thời.

Bác sĩ Bệnh viện Nhi Thanh Hóa tư vấn chế độ ăn uống phòng ngừa dậy thì sớm cho trẻ.

Có mặt tại Bệnh viện Nhi Thanh Hóa, chúng tôi gặp nhiều trường hợp phụ huynh đưa con đi khám khi phát hiện dấu hiệu bất thường trên cơ thể của con. Chị T.T.L., xã Triệu Sơn, cho biết: “Cháu năm nay 8 tuổi, nhưng hơn 1 năm nay cháu đã cao thêm 11cm, kèm theo đó là tuyến vú phát triển, trên mặt xuất hiện trứng cá, tôi cứ nghĩ cháu cao hơn các bạn cùng trang lứa. Thế nhưng, khi con có kinh nguyệt, tôi thấy lo lắng khi con phát triển quá sớm so với độ tuổi và cho đến bệnh viện để kiểm tra. Sau khi làm xét nghiệm, đo hormone, tuổi xương và được bác sĩ chẩn đoán là dậy thì sớm".

Đó cũng là trường hợp của cháu Đ.T.C., phường Hạc Thành. Theo chia sẻ của chị L.T.A. (mẹ cháu C.) thì "mặc dù mới bước sang tuổi thứ 6 nhưng thời gian gần đây cháu lớn nhanh, trong 6 tháng cao thêm 8cm kèm theo đau ngực vùng tuyến vú hai bên. Thấy dấu hiệu cơ thể con bất thường, gia đình đã đưa cháu đến bệnh viện khám, được bác sĩ tư vấn để con điều trị, ức chế dậy thì sớm đến khi có chỉ số hormone về mức bình thường. Tôi nghĩ việc phát hiện, điều trị kịp thời sẽ giúp trẻ không bị ảnh hưởng đến tâm lý, sức khỏe và cuộc sống hàng ngày".

Bác sĩ CKII Nguyễn Duy Thái, Trưởng Khoa Nội tiết - Dị ứng - Cơ xương khớp, Bệnh viện Nhi Thanh Hóa, cho biết: Những năm gần đây số trẻ được phát hiện và điều trị dậy thì sớm ở khoa có xu hướng gia tăng, nếu như năm 2022 khoa chẩn đoán và điều trị cho trẻ dậy thì sớm là 80 bệnh nhân/tháng thì đến nay là 200 bệnh nhân/tháng, trong đó có nhiều trẻ dậy thì sớm khi mới bước sang tuổi thứ 5.

Cũng theo bác sĩ Nguyễn Duy Thái, dậy thì sớm là sự phát triển các đặc tính sinh dục phụ trước 9 tuổi ở trẻ trai và trước 8 tuổi hoặc có kinh nguyệt trước 9,5 tuổi ở trẻ gái. Dậy thì sớm ở trẻ gồm 2 loại, dậy thì sớm ngoại biên thường là do sự phát triển và tiết hormone bất thường ở buồng trứng (trẻ nữ) và tinh hoàn (trẻ nam). Dậy thì sớm trung ương là có sự thuần thục giữa trục dưới đồi tuyến yên và tuyến sinh dục và thường gặp ở bé gái hơn bé trai. Dậy thì sớm trung ương đang có chiều hướng gia tăng cần được người thân quan tâm khi phát hiện trẻ có dấu hiệu bất thường cần đưa trẻ đi thăm khám, tư vấn và điều trị kịp thời, nếu không sẽ ảnh hướng đến chất lượng và cuộc sống hàng ngày của trẻ. Bởi, khi trẻ phát triển dậy thì sớm, quá trình trưởng thành xương cũng diễn ra nhanh hơn, các đầu xương đóng sớm hơn dẫn đến hậu quả là trẻ sẽ có chiều cao trưởng thành thấp hơn so với các bạn cùng lứa tuổi.

Bên cạnh đó, ảnh hưởng đến tâm lý do trẻ có sự phát triển khác biệt so với các bạn cùng trang lứa, như tuyến vú phát triển, thay đổi mùi cơ thể, trẻ xuất hiện trứng cá trên mặt, vì vậy thường cảm thấy ngại ngùng nên tác động đến quá trình học tập của các em. Đồng thời, khi các em còn nhỏ tuổi, sự hiểu biết về xã hội còn hạn chế, vì vậy việc chăm sóc sức khỏe, vệ sinh cá nhân gặp không ít khó khăn, trẻ cũng rất dễ bị lạm dụng tình dục do có sự thay đổi hoóc môn trong khi nhận biết của trẻ còn non yếu...

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng dậy thì sớm ở trẻ như: chế độ dinh dưỡng thường xuyên sử dụng thức ăn nhanh, đồ chiên rán và việc tiếp xúc với hóa chất như: dầu gội, mỹ phẩm... Vì vậy, để phòng ngừa dậy thì sớm cho trẻ, gia đình đóng vai trò vô cùng quan trọng, cùng với việc xây dựng lối sống khoa học, dinh dưỡng đầy đủ, cha mẹ cũng nên khuyến khích con dùng những thực phẩm tươi sống, rau xanh, trái cây thay cho sử dụng những đồ ăn nhanh, đồ rán. Đồng thời khuyến khích trẻ ngủ đúng giờ, đủ giấc và thường xuyên tham gia các hoạt động thể dục, thể thao...

Gia đình cũng là người thường xuyên sâu sát để phát hiện và cho các bé đi khám, điều trị kịp thời cho đến khi ổn định về trạng thái bình thường theo đúng độ tuổi của các con. Khi trẻ được chẩn đoán dậy thì sớm sẽ được tiêm thuốc ức chế điều trị và đây là cách làm được Bệnh viện Nhi thực hiện hiệu quả trong nhiều năm qua. Thuốc điều trị tại bệnh viện có hai loại là tiêm mũi 1 tháng/1 lần và 3 tháng/1 lần, được bảo hiểm xã hội chi trả theo từng trẻ. Hiện nay, tại Khoa Nội tiết - Dị ứng - Cơ xương khớp đang điều trị nhóm dậy thì sớm trung ương vô căn được 12 năm và theo đánh giá sơ bộ của khoa trong quá trình điều trị không có bệnh nhân gặp phản ứng bất lợi của thuốc điều trị và hiệu quả điều trị cao.

Dậy thì sớm ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý và sự phát triển toàn diện của trẻ, nếu như không được phát hiện kịp thời sẽ để lại nhiều hệ lụy đến sức khỏe thể chất và tinh thần của trẻ. Vì vậy, sự thấu hiểu quan tâm và đồng hành của gia đình, nhà trường và xã hội là việc làm vô cùng cần thiết giúp trẻ bước qua tuổi dậy thì một cách tự nhiên, khỏe mạnh và tràn đầy niềm vui.

Bài và ảnh: Trung Hiếu