Về với Lễ hội Phủ Suối

Làng Mỹ Quan, xã Hà Vinh (Hà Trung) là vùng văn hóa đa sắc màu với những ngày hội mùa, hội làng, đa dạng trò chơi, trò diễn dân gian. Đặc biệt, về với lễ hội Phủ Suối chúng ta sẽ thấy bức tranh văn hóa này đã được dệt nên nhờ cả cộng đồng dân cư.

Đội tế lễ nữ quan làng Mỹ Quan thực hiện các nghi lễ. Ảnh: CTV

Theo sách “Di tích lịch sử văn hóa Phủ Suối” (năm 2019) địa phương cung cấp và các cụ cao tuổi kể lại: Di tích Phủ Suối nằm ở sát chân núi phía Nam của dãy núi Tam Điệp thuộc làng Mỹ Quan. Vùng đất Mỹ Quan trang, nằm sát cửa biển Thần Phù trên trục nối dọc sông Hoạt để đi vào vùng đồng bằng xứ Thanh, là một địa danh nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam về các cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm của dân tộc, in đậm dấu ấn các thời vua Đinh - Lý - Trần - Hồ - Lê - Nguyễn. Nơi đây, tự khi nào đã có phủ thờ Thánh Mẫu đệ nhất thượng thiên Liễu Hạnh. Cũng bởi được xây bên cạnh dòng suối ngầm trong vắt từ lòng núi đá chảy ra, vì thế mà có tên gọi là phủ Suối (còn gọi phủ Suối Mỹ Quan). Từ trong phủ nhìn ra là những tán cổ thụ xanh mát, xung quanh là những cánh đồng lúa bát ngát, phía xa là dòng sông Hoạt hiền hòa, cần mẫn dâng vị ngọt phù sa để làm nên những mùa vàng trĩu hạt.

Được xây dựng từ thế kỷ XVII, nhưng với những người dân trong làng thì cho rằng, dựa vào lối kiến trúc cuốn vòm có thể khẳng định vào thời Nguyễn, phủ Suối đã có một cuộc trùng tu lớn. Sau thời gian dài, phủ Suối bị “san phẳng”, đến năm 2019, nhờ nguồn xã hội hóa, phủ đã được tôn tạo lại trên khuôn viên nền móng cũ.

Trước kia, phủ Suối có hàng chục đạo sắc của nhiều triều vua ban tặng, song do bị đánh cắp mà đến nay chỉ còn duy nhất đạo sắc ngày 25 tháng 7 niên hiệu Khải Định thứ 9 (1924) có nội dung: “Sắc cho thôn Mỹ Quan, tổng Đông Bạn, phủ Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa. Địa phương này từ xưa đã có công phụng thờ Mã hoàng công chúa Liễu Hạnh cùng với Quỳnh Hoa, Quế Hoa công chúa. Nghiệm thấy sự linh thiêng của thần, nay chính nhà vua mừng thọ 40 tuổi, trải ban chiếu báu, sâu lễ rộng, thăng cho thần lên một bậc và mỹ tự: Chế Thắng Hòa Diệu Đại Vương, giao ban mã vàng Bồ Tát liên hoa tọa hạ. Cho phép địa phương thờ thần chu đáo để tiếp tục bảo vệ cho con dân của ta”...

Cũng bởi sự linh thiêng ấy mà đến phủ Suối lúc nào cũng nhộn nhịp khách thập phương. Đặc biệt, vào dịp lễ hội diễn ra từ ngày 17/3 đến hết ngày 19/3 âm lịch, phủ Suối thu hút đông đảo Nhân dân và du khách gần xa nô nức về trẩy hội, lễ Mẫu và tham quan vãn cảnh.

Ông Nguyễn Hồng San, công chức văn hóa xã Hà Vinh (Hà Trung) cho biết: Lễ hội quy tụ hầu hết người dân trong làng Mỹ Quan. Ngoài đội rước kiệu gồm 12 người khiêng cỗ kiệu Long đình rước sắc phong từ đình làng về phủ thì hầu hết các ông từ, các cụ phụ lão, ban khánh tiết, các đoàn thể, bản hội, Nhân dân và du khách đều đi theo đoàn rước. Bên cạnh đó, đội tế nữ quan gồm 9 đến 12 người được tập luyện thành thạo để tế dâng đồ lễ. Sau tế nữ quan là làm lễ rước bóng, kiệu võng do 8 đồng nữ khiêng cùng với kiệu Long đình từ phủ Suối về đền Cao Sơn, Cao Các làm lễ rồi lại quay về phủ. Đan xen việc rước kiệu thần, tế nữ quan và các trò vui như: đấu vật, múa rồng, múa sư tử, cờ tướng, đánh đu liên tục diễn ra; ban đêm có hát tuồng làm cho không khí lễ hội náo nhiệt vui vẻ, tế lễ trở thành ngày hội làng có sức cuốn hút hàng ngàn du khách hành hương.

Theo thống kê, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa hiện có 48 nơi thờ Mẫu Liễu Hạnh. Trong đó, phủ Suối và lễ hội Phủ Suối luôn là địa chỉ thu hút khách thập hương trên hành trình về miền tâm linh. Không chỉ có không gian hữu tình, đến với phủ Suối, người ta còn có thể xem hầu bóng, thưởng thức tiếng hát của các thanh văn với các giá đồng: Thánh Mẫu, Quan Hoàng, Quan Lớn, Cô Chín... mô phỏng về hành trình phiêu lãng của các vị thần tiên chu du khắp mọi miền đất nước và cảnh đẹp xứ Thanh sơn kỳ thủy tú.

Mới đây nhất, cuối năm 2024, UBND xã Hà Vinh đã tổ chức khánh thành di tích lịch sử và thắng cảnh phủ Suối. "Từ năm 1996, phủ Suối đã được xếp hạng di tích cấp tỉnh nhưng đến hôm nay chúng tôi mới thực sự thấy một cơ ngơi đẹp và trang trọng đến vậy. Chắc chắn đây sẽ là điểm du lịch trong hệ thống di tích trọng điểm, tour du lịch hấp dẫn của xứ Thanh", ông Mai Hồng Cường, Chủ tịch UBND xã Hà Vinh cho biết.

Lê Như Cương (CTV)