Làng Chè - Trà Đông: Cơ hội để trở thành điểm sáng du lịch làng nghề

Cách TP Thanh Hóa 12 km về phía Tây, làng Chè hay còn gọi là Trà Đông (xã Thiệu Trung, huyện Thiệu Hóa) vốn nổi tiếng với nghề đúc đồng. Cùng với công cuộc xây dựng nông thôn mới, làng Trà Đông ngày càng được quan tâm đầu tư và có nhiều điều kiện thuận lợi để vươn lên để trở thành điểm sáng du lịch làng nghề của tỉnh.

Cơ sở sản xuất của Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Bá Châu bước đầu quan tâm đến việc tạo ra sản phẩm làm quà lưu niệm cho du khách.

Nghề đúc đồng của người dân làng Chè có từ xa xưa, đến nay các sản phẩm cơ bản vẫn được làm theo lối thủ công, từ công đoạn xử lý nguyên liệu cho đến khâu hoàn thành, đánh bóng và nhuộm sản phẩm. Đó cũng chính là điểm đặc biệt, tạo nên sự khác biệt cho sản phẩm đúc đồng của làng Chè với nhiều địa phương khác trong cả nước. Đối với những nghệ nhân đúc đồng làng Trà Đông, họ có thể phân biệt nhiều loại đồng chỉ bằng mắt thường và biết rõ công năng giá trị của chúng như: đồng đỏ (đồng điếu), đồng thau (đồng thịt), đồng khảm tam khí (vàng, bạc, đồng)... và biết cách phối hợp để tạo nên sản phẩm mới có đầy đủ các thành phần tùy theo đơn đặt hàng hoặc giá trị sản phẩm.

Hiện nay, trong tổng số 32 hộ trong làng nghề của xã Thiệu Trung, có tới 13 hộ đang làm nghề đúc đồng truyền thống. Năm 2018, nghề đúc đồng Trà Đông đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể. Nhằm phục vụ du khách tham quan, mua sắm, cùng với sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, các hộ dân làng nghề đã đóng góp, xây dựng trung tâm giới thiệu và quảng bá sản phẩm làng nghề đúc đồng truyền thống; đồng thời thành lập ra ban quản lý (BQL). Trung tâm được đặt ở vị trí thuận lợi, ngay đầu trục đường giao thông chính dẫn vào trung tâm xã. Tại đây, các mặt hàng được bày trí hết sức đa dạng, bắt mắt, thuận lợi cho du khách tham quan. Có thể thấy, đây là động thái tích cực mà rất ít làng nghề trên địa bàn tỉnh có thể làm được.

Ông Trần Ngọc Tùng, Chủ tịch UBND xã Thiệu Trung, phấn khởi cho biết: Trong những năm gần đây, nghề đúc đồng làng Trà Đông ngày càng phát triển, thu hút cả khách đoàn và khách lẻ trong nước đến tham quan, mua sắm. Xác định việc phát triển du lịch làng nghề đóng vai trò quan trọng trong bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, nghề truyền thống; do vậy trong quá trình xây dựng nông thôn mới, địa phương đặc biệt quan tâm đầu tư hạ tầng, tạo điều kiện thuận lợi để các hộ trong làng nghề vươn lên phát triển sản xuất. Đến nay, cơ sở hạ tầng khu vực làng nghề đã được đầu tư cơ bản, giao thông thuận tiện. Bên cạnh đó, địa phương cũng đã định hướng cho các hộ ứng dụng công nghệ trong một số khâu sản xuất, với giá thành phù hợp làm quà lưu niệm. Trong đó, tập trung sản xuất các sản phẩm lưu niệm mang đậm dấu ấn văn hóa của địa phương. Tuy nhiên, để làng nghề sớm trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn, các sản phẩm truyền thống của làng nghề ngày càng đến gần hơn với khách hàng, địa phương rất mong các cấp, sở, ngành quan tâm, tạo điều kiện ứng dụng công nghệ trong sản xuất; ưu tiên nguồn kinh phí để quảng bá sản phẩm trên các kênh thông tin, đưa sản phẩm truyền thống của làng nghề đến gần hơn với các sàn giao dịch trực tuyến.

Cùng với các cấp, ngành, chính quyền địa phương cũng như BQL làng nghề xã Thiệu Trung, các hộ dân làng nghề đã tích cực và chủ động trong việc nghiên cứu ra sản phẩm phù hợp để phục vụ khách du lịch; phấn đấu xây dựng các sản phẩm đúc đồng truyền thống trở thành sản phẩm OCOP, khẳng định thương hiệu sản phẩm địa phương.

Theo Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Bá Châu, Giám đốc Công ty TNHH đúc đồng truyền thống Đông Sơn Chè Đông chia sẻ, vấn đề đặt ra hiện nay đó là các sản phẩm đúc đồng thủ công có mức giá khá cao. Chính vì vậy, trong thời gian tới, song song với việc sản xuất các sản phẩm đồng thủ công theo phương thức truyền thống, cơ sở chúng tôi sẽ áp dụng công nghệ trong một số công đoạn sản xuất nhằm đẩy nhanh tiến độ và giảm giá thành sản phẩm, phù hợp làm quà lưu niệm. Đồng thời trong năm 2022, tiến hành quy hoạch lại khu sản xuất, khu trưng bày và giới thiệu sản phẩm, điểm tái hiện quy trình sản xuất đồ đồng truyền thống. Như vậy, không chỉ phục vụ tốt nhu cầu tham quan, tìm hiểu, mua sắm của khách du lịch; mà còn góp phần quan trọng trong việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản cho thế hệ sau. Tuy nhiên, việc xây dựng điểm tái hiện quy trình sản xuất đồ đồng truyền thống đòi hỏi sự chính xác, tỉ mỉ, rất cần có sự hỗ trợ, vào cuộc của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các bên liên quan cũng như chính quyền địa phương.

Với vị thế của Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, nghề đúc đồng Trà Đông ngày càng có thêm cơ hội để phát triển. Theo đó, xã Thiệu Trung đã và đang khẩn trương thực hiện các kế hoạch phát triển du lịch làng nghề như: xây dựng lộ trình tham quan; kết nối tuyến, điểm du lịch; hướng dẫn du khách tham quan tham gia trực tiếp vào một số công đoạn sản xuất, hoàn thiện sản phẩm; hình thành dịch vụ ăn uống, lưu trú; tổ chức các trò chơi dân gian... Bên cạnh đó, tổ chức tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân về giá trị nghề truyền thống; có ý thức bảo vệ thương hiệu bằng việc lưu dấu thương hiệu trên sản phẩm; hướng tới 100% các cơ sở sản xuất đúc đồng truyền thống có sản phẩm đạt chứng nhận OCOP...

Có thể nói du lịch làng nghề không chỉ góp phần tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho người dân địa phương; mà còn góp phần phát triển kinh tế - xã hội và bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa. Đây cũng chính là loại hình du lịch quan trọng để quảng bá về đất và người xứ Thanh. Từ những mục tiêu đã đặt ra, làng Trà Đông cần tiếp tục khai thác có hiệu quả các tiềm năng và lợi thế sẵn có để có thể trở thành điểm đến du lịch làng nghề hấp dẫn du khách trong nước và quốc tế.

Bài và ảnh: Hoài Anh