Khắc phục ngay những tồn tại để thủy sản Việt Nam không còn bị Ủy ban Châu Âu rút “thẻ vàng”

Sáng 20-9, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành, Trưởng Ban Chỉ đạo Quốc gia (BCĐQG) về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) đã chủ trì hội nghị trực tuyến toàn quốc về IUU.

Các đại biểu tại điểm cầu tỉnh Thanh Hóa.

Tham gia hội nghị có Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan, Phó Trưởng Ban Thường trực BCĐQG về IUU; đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành ở Trung ương là thành viên BCĐQG về IUU; đại diện lãnh đạo UBND 28 tỉnh, thành phố ven biển.

Tại điểm cầu Thanh Hóa, đồng chí Lê Đức Giang, Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh chủ trì hội nghị. Cùng tham gia có đại diện lãnh đạo các sở, ban, ngành liên quan, đại diện lãnh đạo các địa phương ven biển của tỉnh.

Đại diện Tổng cục Thủy sản Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn báo cáo kết quả triển khai chống khai thác IUU thời gian vừa qua. (Ảnh chụp màn hình).

Sau gần 5 năm, từ khi Ủy ban Châu Âu (EC) cảnh báo “thẻ vàng” với IUU, Thường trực Ban Bí thư, Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương đã vào cuộc, có nhiều nỗ lực khắc phục những nhược điểm khai thác vi phạm các quy định của EC. Quốc hội đã thông qua Luật Thủy sản 2017, Chính phủ ban hành 2 nghị định, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành 8 thông tư hướng dẫn để thực hiện.

Theo đó, về cơ sở pháp lý, các văn bản và công tác chỉ đạo điều hành từ Trung ương đến các địa phương đã cơ bản đáp ứng yêu cầu phát triển nghề cá bền vững, có trách nhiệm và hội nhập quốc tế. Ngoài thành lập BCĐQG về IUU, lãnh đạo cấp cao đã tiếp xúc, trao đổi với lãnh đạo cấp cao của EC về cam kết, nỗ lực, quyết tâm chính trị của Việt Nam trong thực hiện IUU.

Riêng công tác lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS) trên tàu cá có chiều dài trên 15 m trở lên, cả nước hiện đạt 95,27% số tàu. Một số địa phương thực hiện tốt nhất là Quảng Ninh, Thừa Thiên Huế, Thanh Hóa, Ninh Bình, Cà Mau, Bình Định, Bình Thuận, Sóc Trăng…

Cả 28 tỉnh, thành phố ven biển đã tích cực hơn trong triển khai thực hiện nhiệm vụ, trong đó có việc siết chặt kiểm soát tàu cá ra - vào cảng, lao động trên tàu cá, truy xuất nguồn gốc thủy sản trong quá trình khai thác, giám sát sản lượng hải sản trong quá trình bốc dỡ trên cảng…

Qua kiểm tra, giám sát, công tác xử phạt hành vi khai thác IUU trên cả nước đã được tăng cường. Năm 2020, cả nước xử phạt hơn 2.000 vụ vi phạm; năm 2021 xử phạt gần 1.700 vụ và các tháng đầu năm 2022 xử phạt gần 1.000 vụ. Các vụ vi phạm hằng năm giảm dần.

Tuy đạt được nhiều kết quả trong thực hiện chống khai thác hải sản bất hợp pháp, nhưng trên thực tế vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế cần khắc phục, như khung pháp lý vẫn còn một số bất cập; việc theo dõi, kiểm tra, kiểm soát hoạt động của tàu cá còn nhiều hạn chế; tỷ lệ hải sản được truy xuất nguồn gốc còn thấp; thiết bị, hạ tầng nghề cá còn hạn chế, gây khó khăn trong thực hiện các giải pháp ngăn chặn khai thác IUU…

Tại hội nghị, đại diện lãnh đạo các bộ, ban, ngành liên quan ở Trung ương đã báo cáo kết quả thực hiện và nêu rõ những việc làm tích cực trong triển khai các giải pháp thực hiện, nêu những khó khăn, vướng mắc, thảo luận hướng khắc phục. Đại diện lãnh đạo các tỉnh, thành phố ven biển cũng báo cáo quyết tâm chính trị và kết quả thực hiện, đưa ra các đề xuất, kiến nghị để thực hiện tốt hơn nữa các giải pháp chống khai thác IUU trong thời gian tới.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa Lê Đức Giang phát biểu tại hội nghị.

Phát biểu tại hội nghị, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Đức Giang nêu rõ quan điểm: Thực hiện các giải pháp ngăn chặn khai thác IUU là việc làm cần thiết và có nhiều ý nghĩa với phát triển ngành thủy sản cũng như kinh tế - xã hội tại các địa phương ven biển. Thanh Hóa coi đây là nhiệm vụ quan trọng, đã và đang có nhiều nỗ lực để thực hiện. Tỉnh đã thành lập Ban Chỉ đạo cấp tỉnh, tổ giúp việc 15 người; thành lập các văn phòng thanh tra, kiểm soát nghề cá ở các cảng cá lớn ven biển.

Ngoài đẩy mạnh công tác tuyên truyền, Thanh Hóa cũng yêu cầu các chủ tàu lớn ký cam kết, theo dõi thường xuyên lịch trình và công tác khai thác của các tàu cá trên biển. Ban quản lý các cảng cá và lực lượng Bộ đội Biên phòng đã tăng cường kiểm soát, kiên quyết không cho các tàu có dấu hiệu vi phạm, không bảo đảo điều kiện khai thác ra khơi. Riêng lắp thiết bị giám sát hành trình, HĐND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành nghị quyết riêng để hỗ trợ một phần kinh phí lắp đặt, hỗ trợ cước thuê bao trong 3 năm cho các chủ tàu. Thanh Hóa có số lượng tàu cá lớn nên hết sức quan tâm đến nhiệm vụ chống khai thác IUU để tạo giá trị thủy sản xuất khẩu, đến nay chưa phát hiện tàu vi phạm. Tuy nhiên, việc triển khai nhiệm vụ chống khai thác IUU của tỉnh vẫn còn một số hạn chế, hiện đang được tiếp tục khắc phục. Với mong muốn gỡ “thẻ vàng” của EC, Thanh Hóa sẽ nỗ lực hết mình, tăng cường phối hợp với các tỉnh lân cận để thực hiện nhiệm vụ.

Nhân dịp này, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Đức Giang kiến nghị với Chính phủ, các bộ, ngành liên quan ở Trung ương cần quan tâm đầu tư cơ sở hạ tầng cho nghề cá nói chung. Thanh Hóa có 3 cảng cá thuộc thẩm quyền đầu tư của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nhưng ít được đầu tư, hiện tượng bồi lắng khiến nhiều tàu khó khăn khi vào cảng nên đã đi tỉnh khác, dẫn đến khó khăn trong quản lý. Đồng chí cũng mong muốn Chính phủ tăng cường hỗ trợ nâng cao đời sống ngư dân, người dân vùng biển, xem việc khai thác hải sản gắn liền với bảo vệ chủ quyền biển đảo quốc gia…

Các điểm cầu tham gia hội nghị trực tuyến. (Ảnh chụp màn hình).

Kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành khẳng định vai trò lãnh đạo và quyết tâm của Đảng, Quốc hội, Nhà nước trong việc ngăn chặn tình trạng khai thác IUU; lãnh đạo Nhà nước cũng có nhiều cuộc tiếp xúc, làm việc với lãnh đạo các nước trong EC, mong sớm được tháo gỡ “thẻ vàng”, tạo sự phát triển bền vững cho ngư dân.

Theo Phó Thủ tướng, việc vi phạm trong quá trình khai thác chỉ ở một bộ phận nhỏ ngư dân, nhưng làm ảnh hưởng chung tới hàng triệu ngư dân khác, ảnh hưởng đến tình hình xuất nhập khẩu hàng hóa sang thị trường châu Âu, ảnh hưởng đến uy tín của đất nước.

Những kết quả đạt được thời gian gần đây là đáng ghi nhận, song trên thực tế vẫn còn một số tồn tại lớn cần tháo gỡ ngay. Cụ thể, sự chuyển biến còn chậm, có độ ì; việc đăng ký cấp phép tàu cá chưa đạt yêu cầu; tiến độ lắp đặt giám sát hành trình tàu cá giai đoạn cuối còn chậm; số vụ khai thác vi phạm vùng biển nước ngoài ngày càng tăng, đã có hơn 700 ngư dân bị các nước bắt giữ. Nếu những tồn tại lớn này không khắc phục được ngay, thời gian tới thủy sản Việt Nam còn bị EC rút “thẻ đỏ”, vô cùng khó tháo gỡ, không thể xuất được thị trường châu Âu.

Ngày 19-10 tới, đoàn công tác EC sẽ sang Việt Nam kiểm tra, nên các bộ, ngành, địa phương phải nghiêm túc chấp hành các văn bản chỉ đạo từ Trung ương, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Trong những ngày tới, các địa phương phải khẩn trương ban hành văn bản chỉ đạo các tổ chức, cá nhân, cơ sở, giao nhiệm vụ cho các xã ven biển thực hiện các giải pháp cấp bách chống khai thác IUU. Cùng với đó, phải tổ chức các đoàn kiểm tra để phát hiện, xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm, những tàu không đăng ký cấp phép, chưa lắp thiết bị giám sát hành trình.

Từng địa phương phải thành lập các kịch bản tiếp đón đoàn công tác EC sẽ đi kiểm tra ngẫu nhiên. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với các lực lượng Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát biển tuần tra phát hiện, ngăn chặn các hoạt động khai thác trái phép; đồng thời hướng dẫn ngư dân khai thác trên biển thực hiện đúng các quy định. Tất cả các bộ, ngành, địa phương phải coi đây là nhiệm vụ cấp bách, đồng thời là nhiệm vụ lâu dài, vì sự phát triển bền vững của nghề biển.

Lê Đồng