Nâng cao nhận thức cộng đồng về phòng, chống tác hại của thuốc lá

Thuốc lá vẫn đang là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong. Tại Thanh Hóa, dù công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá (PCTHTL) đã đạt được nhiều kết quả tích cực, song tỷ lệ người hút thuốc vẫn ở mức cao.

Tuyên truyền về tác hại của thuốc lá cho học sinh tại Trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh.

Theo các nghiên cứu y học, khói thuốc lá chứa hơn 7.000 chất hóa học độc hại, trong đó có ít nhất 70 chất gây ung thư. Hút thuốc lá là nguyên nhân trực tiếp của nhiều bệnh nguy hiểm như ung thư phổi, ung thư thanh quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, tim mạch, đột quỵ... Đáng lo ngại hơn, không chỉ người hút thuốc, mà cả những người xung quanh - đặc biệt là phụ nữ mang thai, trẻ em và người cao tuổi cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi khói thuốc thụ động.

Tại Thanh Hóa, các bệnh không lây nhiễm như tim mạch, ung thư, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính có xu hướng gia tăng, trong đó thuốc lá được xác định là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu. Không chỉ gây tổn hại sức khỏe, thuốc lá còn làm giảm năng suất lao động, gia tăng chi phí khám, chữa bệnh, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống của người dân.

Thực hiện Luật PCTHTL và các chỉ đạo của Trung ương, tỉnh Thanh Hóa đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, kế hoạch triển khai đồng bộ như: Thành lập và kiện toàn Ban Chỉ đạo PCTHTL tỉnh; ban hành kế hoạch triển khai Chiến lược quốc gia về PCTHTL đến năm 2030; tăng cường chỉ đạo xây dựng môi trường không khói thuốc tại cơ sở y tế, trường học, cơ quan hành chính; ban hành kế hoạch tổ chức các hoạt động về truyền thông trên Báo và Phát thanh, truyền hình Thanh Hóa; triển khai các lớp tập huấn cho cán bộ y tế, giáo viên, chủ các nhà hàng, khách sạn; truyền thông trực tiếp tại trường học, cơ sở y tế; triển khai các hoạt động xây dựng môi trường không khói thuốc tại cơ quan, trường học và cơ sở y tế.

Đặc biệt, trước sự xuất hiện ngày càng phổ biến của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trong giới trẻ, ngành y tế đã tăng cường truyền thông cảnh báo, giúp người dân hiểu rõ đây không phải là sản phẩm “vô hại” như một số quảng cáo sai lệch. Cùng với đó, ngành y tế đã phối hợp chặt chẽ với các sở, ban, ngành, đoàn thể đẩy mạnh kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy định cấm hút thuốc tại nơi công cộng, cơ sở y tế, trường học, từng bước hình thành môi trường sống không khói thuốc.

Phó Giám đốc Sở Y tế Đỗ Thái Hòa, cho biết: "Công tác PCTHTL không chỉ dừng lại ở việc tuyên truyền mà cần tạo ra sự chuyển biến thực chất trong nhận thức và hành vi của người dân. Nâng cao nhận thức cộng đồng là yếu tố then chốt trong PCTHTL. Khi người dân hiểu đúng, hiểu đủ về những hệ lụy mà thuốc lá gây ra, họ sẽ chủ động từ bỏ thói quen hút thuốc và có trách nhiệm hơn trong việc bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người xung quanh".

Bên cạnh kết quả đạt được, tình trạng hút thuốc truyền thống vẫn còn phổ biến ở một bộ phận người lớn tuổi, nam giới. Đáng lo ngại là xu hướng gia tăng sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng trong giới trẻ và một số đối tượng do quảng cáo, gợi tò mò. Trong một số cơ sở y tế vẫn còn tình trạng vi phạm nơi cấm hút thuốc do thói quen hút thuốc lâu năm ở một bộ phận lớn dân cư, rất khó thay đổi. Trong khi đó nguồn lực cho hoạt động kiểm tra, giám sát và tư vấn cai nghiện tại tuyến cơ sở vẫn còn hạn chế; việc phát hiện và xử lý vi phạm chưa đồng bộ trên một số địa bàn do không có cán bộ chuyên trách, các quy định về xử lý vi phạm hành chính chưa đủ tính răn đe.

Thực tế cho thấy, gia đình và cộng đồng đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc PCTHTL. Khi người lớn làm gương, không hút thuốc trong gia đình, trẻ em sẽ được sống trong môi trường an toàn, lành mạnh và hình thành lối sống tích cực ngay từ sớm. Nhiều địa phương trong tỉnh đã đưa nội dung PCTHTL vào quy ước, hương ước khu dân cư; coi việc không hút thuốc nơi công cộng là tiêu chí xây dựng nếp sống văn minh. Đây chính là cách làm thiết thực, phù hợp với điều kiện thực tế, góp phần nâng cao ý thức tự giác của người dân. PCTHTL là hành trình lâu dài, đòi hỏi sự kiên trì và chung tay của toàn xã hội. Trong đó, nâng cao nhận thức cộng đồng không chỉ là nhiệm vụ của ngành y tế, mà cần sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành và mỗi người dân. Mỗi hành động nhỏ, từ việc nói không với thuốc lá, nhắc nhở người thân, đến việc tuân thủ quy định không hút thuốc nơi công cộng, đều góp phần xây dựng môi trường sống an toàn, lành mạnh.

Bài và ảnh: Tô Hà