Khói thuốc lá – mối đe dọa thầm lặng đối với sức khỏe

Thuốc lá là nguyên nhân gây ra hàng loạt bệnh lý nguy hiểm, không chỉ đối với người hút mà còn với những người xung quanh - những “người hút thuốc thụ động”. Mặc dù công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá đã được quan tâm chỉ đạo quyết liệt, song tình trạng hút thuốc trong cộng đồng vẫn còn phổ biến, gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, kinh tế và môi trường sống.

Có tới 90% bệnh nhân bị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính điều trị tại Bệnh viện Phổi Thanh Hoá có liên quan đến thuốc lá.

Khói thuốc lá – “sát thủ thầm lặng” trong từng hơi thở

Theo các nghiên cứu y học, khói thuốc lá chứa hơn 7.000 hóa chất, trong đó có hàng chục chất gây ung thư và nhiều chất độc hại như nicotine, hắc ín, carbon monoxide. Khi xâm nhập vào cơ thể, những chất này tấn công trực tiếp hệ hô hấp, tim mạch, thần kinh, làm suy giảm chức năng của nhiều cơ quan và là nguyên nhân của hàng loạt bệnh nguy hiểm như ung thư phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, đột quỵ, nhồi máu cơ tim. Đáng lo ngại hơn, người không hút thuốc nhưng thường xuyên hít phải khói thuốc – hay còn gọi là hút thuốc thụ động – cũng phải gánh chịu những hậu quả nghiêm trọng không kém. Chỉ cần sống hoặc làm việc trong môi trường có khói thuốc, nguy cơ mắc các bệnh về hô hấp, tim mạch đã tăng lên rõ rệt, đặc biệt đối với trẻ em, phụ nữ mang thai và người cao tuổi.

Đối với trẻ em, khói thuốc lá là “kẻ thù vô hình” nguy hiểm. Hệ hô hấp của trẻ còn non nớt, sức đề kháng yếu, nên việc thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc có thể gây viêm đường hô hấp, hen phế quản, viêm phổi tái diễn, chậm phát triển thể chất và trí tuệ. Nhiều nghiên cứu cho thấy, trẻ em sống trong gia đình có người hút thuốc có nguy cơ mắc các bệnh hô hấp cao hơn nhiều lần so với trẻ sống trong môi trường không khói thuốc. Không chỉ ảnh hưởng tức thời, khói thuốc còn để lại những hệ lụy lâu dài. Việc tiếp xúc sớm với khói thuốc làm tăng nguy cơ trẻ trở thành người hút thuốc khi trưởng thành, kéo theo vòng luẩn quẩn bệnh tật và phụ thuộc nicotine.

Hậu quả của khói thuốc lá không dừng lại ở sức khỏe cá nhân mà còn tạo ra gánh nặng lớn cho gia đình và xã hội. Chi phí điều trị các bệnh liên quan đến thuốc lá ngày càng gia tăng, kéo theo đó là mất mát về sức lao động, giảm chất lượng cuộc sống. Nhiều gia đình rơi vào cảnh khó khăn khi người trụ cột mắc bệnh nặng do hút thuốc hoặc hít phải khói thuốc kéo dài.

Ở góc độ xã hội, khói thuốc góp phần làm gia tăng áp lực lên hệ thống y tế, ảnh hưởng đến năng suất lao động và sự phát triển bền vững. Những con số thống kê về tử vong và bệnh tật do thuốc lá gây ra mỗi năm là lời cảnh báo rõ ràng về cái giá phải trả cho sự chủ quan trước mối nguy thầm lặng này.

Người dân vẫn vô tư hút thuốc trong khuôn viên bệnh viện.

Chung tay xây dựng môi trường không khói thuốc

Khói thuốc lá – dù vô hình – lại là mối đe dọa hiển hiện đối với sức khỏe cộng đồng. Nhận thức rõ tác hại của khói thuốc lá, Việt Nam đã ban hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, trong đó quy định nhiều địa điểm công cộng, cơ quan, trường học, cơ sở y tế phải thực hiện môi trường không khói thuốc.

Theo báo cáo triển khai Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá tại Thanh Hóa, tỷ lệ người dân hiểu biết về tác hại của thuốc lá và ý nghĩa môi trường không khói thuốc cao, với khoảng 95% người dân nắm được tác hại của thuốc lá và các bệnh do hút thuốc lá gây ra; khoảng 95% biết đến các quy định của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá. Đây là kết quả của nhiều năm nỗ lực tuyên truyền, giáo dục sức khỏe. Các cơ quan, đơn vị trên địa bàn tỉnh như cơ sở y tế, trường học, nơi làm việc, phương tiện giao thông công cộng đã treo biển cấm hút thuốc, ký cam kết xây dựng môi trường không khói thuốc, và thực hiện nghiêm quy định cấm hút thuốc lá nơi công cộng. Tỷ lệ này đạt 100% trong khuôn viên bệnh viện, trường học và nơi làm việc hành chính. Tuy nhiên, khó khăn trong thực thi vẫn tồn tại: hành vi hút thuốc thầm lặng ở nơi công cộng vẫn diễn ra, một số người dân vẫn chưa thay đổi thói quen; việc quản lý thuốc lá điện tử và các sản phẩm mới trong giới trẻ đang đặt ra thách thức lớn hơn cho các lực lượng chức năng và cộng đồng.

Khói thuốc lá có thể tan nhanh trong không khí, nhưng những hậu quả mà nó để lại cho sức khỏe con người là dâu dài. Để luật đi vào cuộc sống, cần hơn hết là sự tự giác, thay đổi hành vi của mỗi cá nhân. Xây dựng môi trường không khói thuốc không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan chức năng mà còn là bổn phận của mỗi gia đình, mỗi người dân. Từ việc không hút thuốc trong nhà, nơi làm việc, nơi công cộng đến việc nhắc nhở, tuyên truyền cho người thân, bạn bè cùng từ bỏ thói quen có hại. Cùng với đó cần áp dụng nghiêm các quy định cấm hút thuốc tại nơi làm việc, trường học, cơ sở y tế và phương tiện công cộng để tạo môi trường sống an toàn cho mọi người.

Tô Hà