Hồ sơ mới về vụ ám sát JFK: Những gì được tiết lộ về Oswald và âm mưu của CIA?

Các hồ sơ mới được công bố hôm 18/3 không làm sáng tỏ thêm vụ ám sát Kennedy. Nhưng chúng tiết lộ chi tiết về các âm mưu của CIA.

Một phần của hồ sơ từ CIA có tựa đề Biên niên sử Thành phố Mexico, về thời gian Lee Harvey Oswald ở Mexico và liên lạc với đại sứ quán Liên Xô tại Thành phố Mexico. Ảnh: AP.

Hôm 18/3, chính quyền Mỹ đã công bố hơn 2.000 hồ sơ liên quan đến vụ ám sát cựu Tổng thống John F. Kennedy, một vụ án đã làm dấy lên nhiều thuyết âm mưu trong hơn 60 năm qua.

Mặc dù có bằng chứng hạn chế cho thấy lời giải thích ban đầu về cái chết của JFK là không chính xác hoặc gây hiểu lầm, các tài liệu được công bố đã làm sáng tỏ cách Mỹ thu thập thông tin tình báo trong Chiến tranh Lạnh. Chúng cũng nêu chi tiết các báo cáo tình báo về kẻ giết Kennedy.

Kennedy bị ám sát tại Dallas, Texas, vào ngày 22/11/1963, bởi Lee Harvey Oswald, một cựu lính thủy đánh bộ Mỹ khi đó 24 tuổi, người đã bắn từ tầng 6 của Texas School Book Depository. Oswald bị giết chỉ 2 ngày sau đó bởi chủ hộp đêm Jack Ruby trong một lần chuyển tù.

Sau cái chết của Kennedy, Tổng thống Lyndon B Johnson đã thành lập Ủy ban Warren, được đặt theo tên của Chánh án Tòa án Tối cao Earl Warren, người đã chỉ đạo cuộc điều tra. Năm 1964, ủy ban kết luận rằng Oswald đã hành động một mình và không tìm thấy bằng chứng đáng tin cậy nào cho thấy có sự tham gia của bất kỳ ai khác.

Trong nhiều thập kỷ, nhiều người Mỹ không tin vào lời tường thuật chính thức về cái chết của Kennedy. Một cuộc thăm dò của Gallup năm 2023 cho thấy 65% người Mỹ bác bỏ kết luận của Ủy ban Warren.

Nhưng theo các chuyên gia, tài liệu công bố hôm 18/3 không chứng minh được tính hợp lệ của bất kỳ kết luận nào khác ngoài những phát hiện của ủy ban.

Marc Selverstone, giáo sư nghiên cứu về tổng thống tại Đại học Virginia cho biết: "Tôi thực sự không thấy bất cứ điều gì thay đổi lời kể cho rằng Oswald là tay súng đơn độc đã giết John F. Kennedy và đó không phải là kết quả của một âm mưu".

Selverstone nói thêm: “Theo một số cách, các tài liệu mà tôi thấy không liên quan gì đến vụ ám sát”.

Các tài liệu xác nhận rằng kẻ ám sát đã đến thăm cả đại sứ quán Liên Xô và Cuba tại thành phố Mexico trước khi giết JFK.

Một tài liệu bao gồm các báo cáo tình báo với một số chi tiết về thời gian Oswald ở Liên Xô, ông ta đã chuyển đến đó vào năm 1959, đào tẩu và từ bỏ quốc tịch Mỹ, trước khi trở về Mỹ vào năm 1962. Tài liệu đề cập đến một điệp viên KGB tên là Nikonov, người đã xem xét các hồ sơ từ cơ quan an ninh Liên Xô để xác định xem Oswald có từng là điệp viên của cơ quan này hay không.

Các báo cáo giám sát cho thấy các cơ quan tình báo Mỹ cũng theo dõi chặt chẽ Oswald sau khi ông ta trở về.

Các tài liệu khác tiết lộ thông tin chi tiết hơn về hoạt động thu thập thông tin tình báo và các nỗ lực chính sách đối ngoại của Mỹ trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, bao gồm một chiến dịch tuyệt mật mang tên “Chiến dịch Mongoose”, được thiết kế nhằm gây bất ổn cho chính quyền Cuba.

Một bản ghi nhớ khác cho thấy CIA đã bố trí 1.500 điệp viên ở nước ngoài đóng giả làm viên chức Bộ Ngoại giao, trong đó có 128 điệp viên tại đại sứ quán Mỹ ở Paris. Một phụ tá chủ chốt của Kennedy, tên là Arthur Schlesinger Jr, đã cảnh báo hoạt động này có thể làm suy yếu vai trò của Bộ Ngoại giao trong chính sách đối ngoại.

Tài liệu cũng bao gồm các chi tiết về sự tham gia của các cơ quan tình báo Mỹ trong nỗ lực lật đổ các chính phủ nước ngoài, mặc dù nhiều chi tiết trong số này chỉ mở rộng thêm về những nỗ lực đã biết của Mỹ nhằm dàn dựng các vụ ám sát hoặc đảo chính. Ví dụ, chúng nêu chi tiết về cuộc giao tiếp vào năm 1963 giữa văn phòng giám đốc CIA và các điệp viên ở Cuba đang âm mưu lật đổ chính phủ Fidel Castro đã lên nắm quyền vào năm 1959.

David Barrett, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Villanova cho biết: “Chúng ta đang chứng kiến ​​rất nhiều âm mưu ám sát nhằm vào các nhà lãnh đạo của các quốc gia khác như Castro ở Cuba”.

Một tài liệu khác tiết lộ chi tiết về các hoạt động bí mật được gọi là E4DEED, nhằm mục đích lật đổ chính phủ của Tổng thống Cộng hòa Dominica Rafael Trujillo. “Một phân đoạn của E4DEED được gọi là EMSLEW, mật danh của hoạt động lật đổ Trujillo bằng hành động bạo lực”, tài liệu ghi chú, trước khi tiếp tục liệt kê tên của các sĩ quan CIA và những người khác tham gia vào các nỗ lực ​​này.

Trujillo bị ám sát vào tháng 5/1961 bởi những tay súng trên đường cao tốc khi ông đang ở trong một chiếc xe với một tài xế trên đường đến San Cristobal.

Theo Cục Lưu trữ Quốc gia Mỹ, trước khi công bố vào ngày 18/3, chính quyền đã công bố hơn 99% trong số khoảng 320.000 tài liệu được xem xét theo Đạo luật Hồ sơ JFK năm 1992.

Trong nhiệm kỳ đầu, Tổng thống Donald Trump đã hứa sẽ công bố tất cả các hồ sơ còn lưu giữ về vụ ám sát nhưng cuối cùng chỉ công bố khoảng 2.800 tài liệu sau khi CIA và FBI yêu cầu giữ lại hàng nghìn trang tài liệu để chờ xem xét.

Chính quyền của cựu Tổng thống Joe Biden đã công bố thêm khoảng 17.000 hồ sơ, để lại chưa đến 4.700 hồ sơ bị giữ lại một phần hoặc toàn bộ. Tháng trước, FBI đã phát hiện thêm 2.400 tài liệu trước đó bị giữ lại.

Hôm đầu tuần, Tổng thống Donald Trump cho biết “mọi người đã chờ đợi nhiều thập kỷ” để có được các tài liệu. Tuy nhiên, nhiều tài liệu được công bố cũng là bản sao của các tài liệu đã công bố trước đó vốn đã thuộc phạm vi công cộng.

Không có tài liệu nào được công bố có vẻ như chứng minh tính hợp pháp trong nhiều thập kỷ thuyết âm mưu xuất hiện xung quanh cái chết của cựu tổng thống.

Cuộc thăm dò của Gallup năm 2023 cho thấy 20% số người được khảo sát tin rằng Oswald đã thông đồng với chính phủ Mỹ để giết Kennedy, trong khi 16% nghi ngờ ông ta làm việc với CIA. Tuy nhiên, không có bằng chứng nào được công bố.

Các thuyết âm mưu khác bao gồm từ tuyên bố về nhiều kẻ tấn công đến nghi ngờ các đối thủ nước ngoài đã dàn dựng vụ ám sát, tuyên bố phó tổng thống của ông, Johnson, có liên quan trong bối cảnh mong muốn nắm quyền lực, hoặc một vụ tấn công của mafia. Các tài liệu đã chỉ ra rằng các cơ quan tình báo đã điều tra các lý thuyết này, nhưng hóa ra là rỗng tuếch.

Ngay cả Donald Trump cũng đã thúc đẩy các thuyết âm mưu về cái chết của JFK. Trong chiến dịch tranh cử năm 2016, ông đã ám chỉ cha của đối thủ Ted Cruz khi đó có liên quan đến vụ ám sát, trích dẫn một câu chuyện trên tờ National Enquirer. Năm 2024, David Pecker, cựu biên tập viên của ấn phẩm này, đã làm chứng rằng câu chuyện đó là bịa đặt.

Việc công bố tài liệu mới nhất tiếp nối các hành động tương tự từ các chính quyền trước. Đây là lần công bố hàng loạt tài liệu mật thứ hai và chính quyền tuyên bố rằng việc này nhằm mục đích mang lại sự minh bạch hơn.

Jack Schlossberg, cháu trai của Kennedy, cho biết trên X rằng gia đình Kennedy không hề được “báo trước” về việc này. Ông cũng cho rằng chính quyền Mỹ đang phá bỏ di sản của Kennedy bằng cách xóa bỏ công trình của ông nội ông về quyền công dân và bình đẳng.

Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn tin việc công khai tài liệu là một bước đi tích cực.

TD (theo Al Jazeera)