Được cấp đất ở bà con sẽ an cư...

Rời bỏ nơi ở cũ vì lo sợ những cơn lũ ống, lũ quét, sạt lở đất đe dọa, năm 2012 hơn 30 hộ dân bản La, xã Trung Xuân, huyện Quan Sơn đã tự di dời đến nơi ở mới. Không còn nỗi lo thiên tai, nhưng cuộc sống của các hộ dân vẫn chưa thể “an cư” bởi đang ở trái phép trên đất nông nghiệp.

Một góc bản La, xã Trung Xuân.

Anh Lữ Đức Cảnh ở bản La không khỏi ngao ngán khi nói về nơi ở cũ. Cuộc sống của gia đình anh và các hộ dân khác trong bản bấy giờ hết sức khó khăn. Kinh tế chủ yếu dựa vào nghề nông với cây ngô, sắn, luồng... Do điều kiện về giao thông chia cắt, đồi núi gồ ghề nên hiệu quả kinh tế mang lại từ nông - lâm sản không cao. Để bán được sản phẩm, bà con thường phải vận chuyển bằng xe máy ra trung tâm. Ngược lại, nếu thương lái vào tận nơi thu mua thì giá cả lại rẻ mạt.

Cũng bởi giao thông khó khăn nên mỗi khi người dân muốn ra trung tâm xã, con cái đến trường, là cả một hành trình đầy gian khó. Đặc biệt vào mùa mưa bão, nhiều khi con em phải nghỉ học. Thế nhưng, tất cả những khó khăn trên chưa phải là nguyên nhân để 8 thành viên trong gia đình 4 thế hệ của anh Cảnh cũng như hàng chục hộ dân bản La khác phải rời bỏ nơi ở cũ. Nguyên nhân chính là nguy cơ ảnh hưởng của lũ ống, lũ quét.

Đến nơi ở mới, gia đình anh Cảnh không còn nỗi lo thiên tai, con cái đến trường, bà con ra trung tâm xã cũng thuận tiện hơn. Nhưng vì là ở trên đất nông nghiệp nên gia đình anh cũng như các hộ dân khác mất đi nhiều quyền lợi. Đơn cử như việc vay vốn ngân hàng, đầu tư phát triển kinh tế, vì không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) nên không có gì tín chấp, không đủ điều kiện vay vốn.

Cách nhà anh Cảnh chừng 50m là gia đình anh Lữ Văn Hưng (sinh năm 1981). Gia đình anh có 5 nhân khẩu, trước đây định cư gần suối La. Vào mỗi mùa mưa bão, các thành viên trong gia đình lại nơm nớp nỗi lo chạy lũ. Thấy việc bám trụ lại nơi ở cũ tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn, gia đình anh đã quyết định dời nhà đến nơi ở mới.

“Việc di chuyển, xây dựng nhà ở nơi mới rất tốn kém, nếu phải dỡ bỏ, di dời vì ở trái phép một lần nữa là rất khó khăn. Đến nay, cuộc sống của gia đình đã cơ bản ổn định, rất mong cấp ngành chức năng tạo điều kiện cho người dân chúng tôi được làm thủ tục để cấp GCNQSDĐ”, anh Hưng mong mỏi.

Trao đổi với chúng tôi, Chủ tịch UBND xã Trung Xuân Hà Văn Nghị khẳng định: Các hộ dân bản La xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp diễn ra từ những năm 2012, từ đó đến nay chính quyền địa phương đã nỗ lực tổ chức nhiều hội nghị gặp gỡ, đối thoại tìm hướng tháo gỡ. Tuy nhiên, đời sống của bà con vốn đã rất khó khăn, để yêu cầu người dân chấp hành tháo dỡ, di dời là khó khả thi.

Ngày 12/8/2021, UBND tỉnh Thanh Hóa đã có Văn bản số 12233/UBND-NN về việc tập trung xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm xây dựng các công trình trái phép trên đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh. Một trong những nội dung người dân quan tâm, đồng tình là trường hợp đối với các hộ gia đình, cá nhân đã xây dựng công trình trái phép trên đất nông nghiệp không thuộc đất của các công ty nông - lâm nghiệp, các ban quản lý rừng phòng hộ quản lý, thì lập hồ sơ xử lý dứt điểm và xem xét cấp GCNQSDĐ theo đúng thẩm quyền và quy định của pháp luật.

Theo số liệu rà soát từ Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Quan Sơn, trên địa bàn hiện có hơn 400 trường hợp vi phạm trật tự xây dựng trên đất nông nghiệp. Đây là những vi phạm phát sinh từ nhiều năm trở lại đây. Nguyên nhân một phần do nhận thức của người dân còn hạn chế; tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất, cũng như sự quản lý lỏng lẻo của chính quyền các địa phương...

Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh, UBND huyện Quan Sơn đã chỉ đạo các phòng, ban chuyên môn tiến hành rà soát đối với những địa bàn đủ điều kiện cư trú để tạo điều kiện thuận lợi hướng dẫn người dân sớm hoàn thiện hồ sơ để cấp GCNQSDĐ. Riêng đối với những khu vực có nguy cơ tiềm ẩn sạt lở đất, ảnh hưởng của lũ ống, lũ quét sẽ lên phương án, kế hoạch bố trí tái định cư.

Trưởng Phòng Dân tộc huyện Quan Sơn Ngân Văn Hòa cho biết: Việc người dân bản La sinh sống trái phép trên đất nông nghiệp cũng dẫn đến những khó khăn nhất định trong việc rà soát, thực hiện các chế độ, chính sách, an sinh xã hội. Người dân không được cấp GCNQSDĐ thì mất quyền lợi về vay vốn ngân hàng cũng như việc hỗ trợ xây dựng nhà ở từ các chương trình mục tiêu quốc gia. Việc sớm rà soát, cấp GCNQSDĐ cho những hộ dân bản La đủ điều kiện sẽ góp phần giúp bà con nơi đây sớm ổn định cuộc sống.

Bài và ảnh: Đình Giang