An toàn lao động tại các cơ sở chế biến gỗ - còn đó những nỗi lo

Vì chủ quan, thiếu kiến thức về an toàn vệ sinh lao động (ATVSLĐ) cũng như các quyền lợi, điều kiện đảm bảo ATVSLĐ, nên sức khỏe, thậm chí tính mạng của nhiều lao động tại các cơ sở sản xuất chế biến gỗ, đang bị đe dọa. Dù tình trạng này diễn ra nhiều năm nhưng các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương vẫn chưa tìm ra giải pháp hữu hiệu, nhằm nâng cao nhận thức cho người lao động, chủ sử dụng lao động, góp phần giảm thiểu tai nạn tại làng nghề.

Môi trường lao động tại các cơ sở sản xuất, chế biến gỗ tiềm ẩn nhiều rủi ro mất an toàn vệ sinh lao động. (Ảnh minh họa).

Xưởng mộc của gia đình anh Nguyễn Văn Trường ở xã Điền Quang (Bá Thước) là một trong những hộ sản xuất quy mô lớn với đội thợ gần chục người làm việc thường xuyên. Để có những chiếc giường, tủ, bàn ghế xuất xưởng ưng ý đến tay khách hàng, anh đầu tư mua sắm nhiều máy móc hiện đại như máy ráp, bào cuốn, máy xẻ, máy vanh dọc... Để phòng ngừa tai nạn lao động (TNLĐ), theo anh Trường thì: “Quá trình vận hành máy bào, cưa, dọc pha gỗ nếu không quan sát kỹ độ cong vênh của gỗ sẽ dễ gây tai nạn. Nhiều người đã bị cụt ngón tay, thậm chí là nửa bàn tay do máy bào gặp phải mắt gỗ hoặc gỗ cứng đẩy trượt tấm gỗ và cuốn tay vào máy”.

Giữa trưa nắng, trong tiếng kêu xoèn xoẹt của những chiếc máy cưa xẻ gỗ, bụi mùn cưa mù mịt và mùi sơn nồng nặc, những lao động ở làng nghề mộc huyện Hoằng Hóa vẫn cặm cụi làm việc. Đáng lo ngại, tiếp xúc trực tiếp với môi trường ô nhiễm, nhiều máy móc với các lưỡi cưa sắc, nhọn, có tính sát thương cao nhưng nhiều người không sử dụng đồ bảo hộ lao động. Anh N.T.L., chủ một cơ sở sản xuất gỗ trên địa bàn xã Hoằng Đạt (Hoằng Hóa) cho biết, gia đình đã cung cấp găng tay, khẩu trang cho công nhân để phòng tránh ô nhiễm, bảo vệ sức khỏe vì những công đoạn như: sơn, bào, đục... rất độc hại, nguy hiểm. Tuy vậy, quan sát tại khu vực sản xuất của gia đình anh L. nhận thấy không ít lao động không sử dụng găng tay, khẩu trang khi làm việc. Trong xưởng không có dụng cụ y tế sơ cấp cứu tạm thời nếu không may xảy ra sự cố; không có bình phòng cháy chữa cháy... Một công nhân làm việc tại xưởng chế biến gỗ cho biết, thời gian đầu vào nghề, do chưa được hướng dẫn kỹ càng nên quá trình làm việc tôi bị máy xẻ cắt mất một đốt ở bàn tay phải. Khi được hỏi “tại sao khi bào gỗ các anh lại không sử dụng găng tay?” thì được người thợ này cho biết, “do sử dụng không quen nên rất khó làm”.

Có mặt tại một xưởng chế biến gỗ tại xã Thọ Vực (Triệu Sơn), vừa bước vào xưởng, chưa vội bàn đến hệ thống máy móc có đảm bảo an toàn hay không, điều đập ngay vào mắt chúng tôi là sự chủ quan của người lao động. Môi trường làm việc đầy bụi và tiếng ồn, công việc thường xuyên tiếp xúc với máy móc cắt, xẻ, bóc gỗ... và cường độ làm việc cao, nên chỉ cần một chút sơ sẩy là TNLĐ có thể xảy ra. Ấy vậy mà, trang bị bảo hộ lao động của những công nhân trong xưởng gần như không có: không khẩu trang, nút tai chống ồn, không găng tay bảo hộ. Chia sẻ về vấn đề này, anh Lê Văn Sơn, xã Thọ Vực, một lao động có thâm niên 4 năm trong nghề chế biến gỗ cho biết: “Công việc trong xưởng tương đối vất vả, thường xuyên phải tiếp xúc với bụi gỗ và tiếng ồn, song chúng tôi không được trang bị bất cứ dụng cụ bảo hộ lao động nào. Làm nghề này, xây xát chân, tay là khó tránh khỏi, thậm chí chỉ cần sơ sẩy một chút là mất tay như chơi. Ngay như bản thân tôi cũng đã từng dính vào lưỡi cưa, suýt chút nữa thì mất ngón tay”.

Theo chia sẻ của những người làm nghề chế biến gỗ, hầu hết người lao động trong các xưởng, từ chủ xưởng cho tới công nhân, đều không được đào tạo bải bản. Những kiến thức, kỹ năng về vận hành máy móc, làm nghề đều là tự mày mò, tìm hiểu, thông qua kinh nghiệm, truyền dạy theo kiểu “cầm tay chỉ việc”, người đi trước chỉ người đi sau. Chính sự thiếu hụt về đào tạo nghề nghiệp, kiến thức về ATVSLĐ tại các xưởng chế biến gỗ là một trong những vấn đề đáng lo ngại hiện nay. Cùng với đó, môi trường lao động tại các cơ sở sản xuất, chế biến gỗ tiềm ẩn nhiều rủi ro. Trong khi trách nhiệm, quyền hạn của chính quyền địa phương trong công tác quản lý về ATVSLĐ tại cơ sở vẫn chưa rõ ràng. Luật ATVSLĐ mới nhấn mạnh vai trò của MTTQ và tổ chức chính trị - xã hội địa phương về tuyên truyền, vận động người dân chấp hành quy định về ATVSLĐ trong sản xuất; mà chưa chỉ rõ chức năng giám sát, kiểm tra của chính quyền đối với các cơ sở. Để tăng cường công tác quản lý Nhà nước về ATVSLĐ, nhiều ý kiến đề xuất ngành chức năng cần tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm; nghiên cứu, bổ sung quy định về vai trò, trách nhiệm của chính quyền cũng như hình thức xử lý đối với người đứng đầu địa phương, chủ cơ sở nếu để xảy ra TNLĐ. Đồng thời, bản thân người lao động không ngừng học hỏi, nâng cao kiến thức, kỹ năng làm việc an toàn để vừa bảo đảm sức khỏe, vừa gắn bó lâu dài với công việc, ổn định cuộc sống.

Lý giải về nguyên nhân mất ATVSLĐ tại các cơ sở sản xuất, chế biến gỗ, ông Hoàng Ngọc Trung, Trưởng Phòng Lao động - Việc làm (Sở Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH)), cho biết: Nguyên nhân chủ yếu là do người sử dụng lao động và người lao động chưa ý thức được hậu quả của TNLĐ, dẫn tới việc chủ sử dụng lao động chưa xây dựng, niêm yết các nội quy, quy trình vận hành các loại máy hay cảnh báo mối nguy hiểm để người lao động phòng tránh; xem nhẹ công tác huấn luyện ATVSLĐ cho người lao động; trang bị phương tiện bảo vệ cá nhân chưa phù hợp... Để siết chặt công tác ATVSLĐ tại các xưởng chế biến gỗ, thời gian tới Sở LĐ-TB&XH tiếp tục chỉ đạo phòng LĐ-TB&XH cấp huyện rà soát lại các cơ sở, doanh nghiệp chế biến sản xuất gỗ trên địa bàn để quản lý, tuyên truyền về công tác ATVSLĐ. Để hạn chế tối đa các trường hợp tai nạn, Sở LĐ-TB&XH sẽ tiếp tục tổ chức tập huấn, tư vấn, hướng dẫn trực tiếp cho chủ doanh nghiệp trong việc xây dựng, ban hành quy trình, biện pháp làm việc an toàn, kiểm soát các yếu tố có hại, các mối nguy hiểm trong cơ sở sản xuất, chế biến gỗ; tổ chức ký cam kết thực hiện công tác ATVSLĐ; tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền thực hiện công tác ATVSLĐ tại các cơ sở sản xuất, chế biến gỗ. Đồng thời, đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định về ATVSLĐ.

Bài và ảnh: Trần Hằng