“Chìa khóa” bảo vệ môi trường

Xác định khoa học công nghệ (KH&CN) là “chìa khóa” để quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu, tỉnh Thanh Hóa đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, từ xây dựng cơ sở dữ liệu, vận hành hệ thống quan trắc tự động, ứng dụng công nghệ WebGIS đến cảnh báo thiên tai và xử lý chất thải bằng công nghệ tiên tiến. Những bước đi này đang góp phần tạo dựng nền tảng quản lý hiện đại, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.

Lò đốt tại khu xử lý rác xã Hoằng Hóa.

“Mắt thần” quan trắc và dữ liệu số hóa môi trường

Một trong những dấu ấn nổi bật của Thanh Hóa thời gian gần đây là việc triển khai áp dụng phần mềm, cơ sở dữ liệu phục vụ công tác quản lý tài nguyên và môi trường. Cụ thể, hệ thống thông tin đất đai và khoáng sản của các tổ chức trên địa bàn tỉnh đã được số hóa và quản lý tập trung, giúp giảm đáng kể tình trạng chồng chéo, thất thoát, đồng thời tăng tính minh bạch trong khai thác và sử dụng.

Bên cạnh đó, Thanh Hóa đã xây dựng Atlas điện tử tài nguyên và môi trường, cơ sở dữ liệu về tài nguyên nước, tài nguyên và môi trường biển, cơ sở đa dạng sinh học và an toàn sinh học. Tất cả được tích hợp trên nền tảng WebGIS, cho phép các đơn vị quản lý dễ dàng truy cập, khai thác, đồng thời cung cấp thông tin minh bạch cho người dân và doanh nghiệp.

Đáng chú ý, tỉnh đã vận hành hệ thống quan trắc tự động gồm 99 trạm của 28 doanh nghiệp và 3 trạm do nhà nước đầu tư. Ngoài ra, còn có 3 hệ thống quan trắc chất lượng môi trường gồm 2 hệ thống quan trắc không khí và 1 hệ thống quan trắc chất lượng nước biển ven bờ. Các trạm quan trắc này được ví như những “mắt thần” giám sát, ghi nhận liên tục thông số khí thải, nước thải, chất lượng không khí, nước biển. Dữ liệu được truyền về Sở Nông nghiệp và Môi trường, giúp phát hiện nhanh các trường hợp vượt chuẩn, kịp thời xử lý vi phạm.

Song song, tỉnh đưa vào vận hành hệ thống cảnh báo lũ ống, lũ quét và sạt lở đất tại một số địa bàn miền núi thường xuyên chịu tác động mạnh của thiên tai. Hệ thống cảnh báo giúp chính quyền và người dân có thông tin kịp thời để ứng phó, giảm thiểu thiệt hại. Theo đánh giá của Chi cục Biển, hải đảo, khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậu, từ khi hệ thống cảnh báo lũ ống, lũ quét và sạt lở đất đưa vào hoạt động thông tin lượng mưa tại các đơn vị xã có trạm quan trắc được cập nhật thường xuyên, liên tục. Kết quả cập nhật được phân tích, đánh giá chi tiết, phục vụ cảnh báo sớm lũ ống, lũ quét, qua đó ngành chức năng, chính quyền địa phương triển khai thực hiện các biện pháp phòng ngừa thiệt hại.

Không chỉ dừng ở quan trắc và cảnh báo, Thanh Hóa còn triển khai nhiệm vụ “Điều tra, đánh giá thực trạng và tác động của biến đổi khí hậu, nước biển dâng đến các khu vực bị xói lở và bồi lắng vùng cửa sông và ven biển”. Việc đánh giá đúng mức độ tác động giúp tỉnh có cơ sở khoa học để đưa ra giải pháp chỉnh trị, kè biển, bảo vệ dân sinh và các công trình hạ tầng ven bờ.

Thích ứng biến đổi khí hậu

Bên cạnh mạng lưới quan trắc, một trọng tâm lớn nữa là xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Với tốc độ đô thị hóa nhanh, lượng rác thải sinh hoạt ngày càng tăng, tỉnh Thanh Hóa đã kêu gọi và triển khai nhiều dự án xử lý rác bằng công nghệ đốt và công nghệ hỗn hợp. Các dự án này hướng đến giảm dần tỷ lệ chôn lấp trực tiếp, vốn tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm đất, nước ngầm và gây mất mỹ quan. Việc ứng dụng công nghệ đốt tiên tiến, thân thiện với môi trường giúp xử lý rác triệt để hơn, đồng thời tận dụng nhiệt để phát điện, giảm chi phí vận hành. Một số mô hình xử lý hỗn hợp (kết hợp phân loại, tái chế và đốt) đã cho thấy hiệu quả, mở ra hướng đi phù hợp với điều kiện địa phương.

Không dừng lại ở rác thải sinh hoạt, tỉnh còn quan tâm đến xử lý chất thải công nghiệp và nguy hại. Nhiều cơ sở sản xuất lớn đã đầu tư hệ thống xử lý đồng bộ, đảm bảo nước thải, khí thải đạt quy chuẩn trước khi thải ra môi trường. Đây là tín hiệu tích cực, cho thấy ý thức bảo vệ môi trường của doanh nghiệp đang dần được nâng cao.

Đối với lĩnh vực ứng phó biến đổi khí hậu, ngoài việc đánh giá tác động nước biển dâng, Thanh Hóa đã chú trọng xây dựng các dự án chỉnh trị sông, kè biển, di dời dân ra khỏi vùng nguy cơ cao. Đồng thời, các hệ thống cảnh báo sớm lũ, sạt lở đất tiếp tục được mở rộng, giúp công tác phòng chống thiên tai chủ động hơn.

Từ xử lý rác thải bằng đốt, áp dụng mô hình hỗn hợp, đến cảnh báo thiên tai bằng công nghệ hiện đại, tất cả đều cho thấy quyết tâm của tỉnh trong việc giảm thiểu tác động tiêu cực tới môi trường, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và duy trì hệ sinh thái cân bằng. Nhìn tổng thể, KH&CN đang trở thành “chìa khóa vàng” trong quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu trên địa bàn Thanh Hóa.

Bài và ảnh: Trường Giang