Vượt Mã giang đi tìm chữ

Nằm biệt lập bên tả ngạn sông Mã (Mã giang), thôn Thiết Giang, xã Thiết Ống tựa như một ốc đảo giữa đại ngàn. Không cầu, không đường kết nối thuận tiện, hành trình đến trường của hàng trăm học sinh nơi đây nhiều năm qua vẫn phụ thuộc vào những chuyến đò chòng chành, chở theo khát vọng đổi đời qua con chữ và cả những... nỗi lo.

Học sinh thôn Thiết Giang qua sông Mã.

Nép mình dưới chân dãy núi đá vôi hùng vĩ, Thiết Giang đẹp như một bức tranh thủy mặc, nhưng nằm giữa sông sâu và núi cao nên cũng không kém phần cách trở. Muốn ra trung tâm xã, người dân chỉ có hai lựa chọn, là vượt sông Mã bằng đò hoặc đi vòng chừng 20km đường ven núi để ra cầu La Hán. Với học sinh, đặc biệt là các em bậc THCS, THPT, con đường đến trường là hành trình không hề dễ dàng.

Một năm học mới đang bắt đầu, thôn Thiết Giang hiện có hơn trăm học sinh đang theo học các cấp, trong đó 19 trẻ mầm non, 42 em học tiểu học, 43 học sinh THCS và 6 em đang theo học THPT. Hằng ngày, hầu hết học sinh THCS, THPT đều phải dậy từ rất sớm, chuẩn bị đồ đạc ra bến chờ đò.

Bí thư Chi bộ thôn Thiết Giang Phạm Thị Tuyết không giấu được nỗi lo lắng, cho biết: “Chúng tôi rất e ngại khi thấy các cháu còn rất nhỏ mà ngày nào cũng phải đi học qua sông. Trời nắng đã khổ, mùa mưa lũ lại càng nguy hiểm. Chỉ mong có một cây cầu để người dân bớt cô lập, các cháu đến trường an toàn hơn”.

Học sinh tiểu học ở khu Thiết Giang - Trường Tiểu học Thiết Ống trong giờ học.

Không ít lần, phụ huynh buộc phải nghỉ làm để đưa con đến trường. Giáo viên ở vùng khác đến dạy cũng phải quen dần với việc “bắt đò” mỗi sáng sớm và chiều muộn. Vậy mà, điều khiến nhiều người nể phục chính là tỷ lệ học sinh đến lớp ở Thiết Giang luôn đạt 100%. Những năm gần đây, không có trường hợp nào bỏ học, bất chấp mọi khó khăn, trở ngại.

Cô Phạm Thị Nguyên, giáo viên điểm lẻ Thiết Giang thuộc Trường Mầm non Thiết Ống là người suốt 6 năm qua đều đặn vượt sông mỗi ngày để đến lớp. Một mình cô phụ trách 19 trẻ, trong đó nhiều bé có hoàn cảnh đặc biệt như cha mẹ đi làm ăn xa, sống với ông bà, thậm chí là con của những gia đình đã tan vỡ.

Phòng học đơn sơ, đồ dùng thiếu thốn, nước sinh hoạt phải xin từ nhà dân, không có nhân viên y tế học đường, không tủ thuốc sơ cứu... "Có những hôm trẻ sốt cao, ho nhiều, tôi chỉ biết chườm khăn, lau người, rồi gọi cha mẹ các cháu đến đón. Không có chuyên môn y tế, nên tôi không dám tự ý cho các bé uống thuốc, chỉ ước có tủ thuốc nhỏ và vài kỹ năng sơ cứu cơ bản”, cô Nguyên chia sẻ.

Cô Nguyên còn kể thêm, vì điểm trường chưa có bán trú, cô thường mang cơm theo, ăn tại lớp và nghỉ lại buổi trưa. Mọi sinh hoạt đều xoay quanh một căn phòng nhỏ khá chật chội. Mong mỏi lớn nhất của cô giáo là có một giếng khoan để chủ động nước sạch, phục vụ việc vệ sinh cho các bé.

Hiện nay, Trường Mầm non Thiết Ống đang xây dựng kế hoạch tổ chức bữa ăn bán trú tại điểm lẻ Thiết Giang. Theo cô Trịnh Thị Tân, Hiệu trưởng nhà trường thì “việc triển khai sẽ gặp nhiều khó khăn do thiếu bếp ăn, thiếu cả giường, chăn màn... Chúng tôi sẽ đề xuất xã hỗ trợ khoan giếng, cải tạo điểm trường, từng bước tạo điều kiện tốt hơn cho giáo viên và học sinh”.

Cô và trẻ ở điểm lẻ Thiết Giang - Trường Mầm non Thiết Ống trong giờ học múa hát.

Ở điểm lẻ tại thôn Thiết Giang của Trường Tiểu học Thiết Ống, cô giáo Lê Thu Hà - phụ trách khu, cho biết, hiện có 42 học sinh học ghép từ lớp 1 đến lớp 5. Dù dạy lớp ghép vất vả, nhưng giáo viên vẫn cố gắng hết sức để giúp các em theo kịp chương trình. Tuy nhiên, việc đi lại của giáo viên vẫn là trở ngại lớn. “Chúng tôi đi đò nhỏ do người dân địa phương chở. Mỗi ngày, mấy chị em chung nhau hỗ trợ tiền dầu, tiền công để nhờ người dân chở qua sông Mã”, cô Hà chia sẻ.

Lên đến cấp học THCS, THPT, học sinh ở làng Thiết Giang phải ra trung tâm xã để học. Dù khó khăn, vất vả nhưng ý thức học tập của các em vẫn rất cao. Thầy Lê Bá Mơ, Hiệu trưởng Trường THCS Thiết Ống, chia sẻ: “Các em dù phải đi đò, nhưng hiếm khi muộn học. Tinh thần học tập của học sinh ở Thiết Giang rất đáng khâm phục”.

Em Phạm Thị Hinh, học sinh lớp 6, hồn nhiên nói: “Con muốn sau này làm cô giáo, để dạy chữ cho các em nhỏ trong thôn”. Ước mơ giản dị ấy, như một tia sáng trong hành trình vượt khó của trẻ em nơi đây.

Cô giáo Phạm Thị Nguyên chăm sóc trẻ ở điểm lẻ Thiết Giang - Trường Mầm non Thiết Ống.

Ước mơ có một cây cầu nối Thiết Giang với trung tâm xã luôn cháy bỏng trong lòng người dân nơi đây. Dù đã từng có đoàn về khảo sát, đo đạc, nhưng mọi hy vọng dường như vẫn còn bỏ lửng.

Ông Phạm Văn Thanh (62 tuổi) - người lái đò lâu năm tại đây vẫn nhớ như in những ngày dân làng phải vượt sông bằng thuyền độc mộc, liều mình với dòng nước xiết. “Giờ có đò máy rồi, an toàn hơn chút. Nhưng mỗi lần mưa lớn, hay thủy điện xả lũ, nước sông dâng cao, chảy xiết, ai cũng lo lắng”, ông Thanh nói.

Nhiều năm làm nghề chở đò, ông Thanh không còn nhớ đã bao nhiêu lớp học sinh qua đây, thậm chí nhiều lần phải chở người bệnh nặng đi cấp cứu giữa đêm khuya. Những cuộc gọi lúc 1 - 2 giờ sáng ông đều không nỡ từ chối, bởi chỉ cần chậm vài phút là nguy hiểm đến tính mạng của người dân cùng làng. “Mình không thể làm ngơ khi người ta đang cần, nhưng thực sự rất nguy hiểm. Có lần, tôi và người bệnh suýt bị dòng nước cuốn trôi", ông kể trong tiếng thở dài.

Cùng con gái học lớp 6 trên chuyến đò chiều muộn, anh Phạm Văn Hiệp (41 tuổi) bộc bạch: “Nhiều hôm nhìn con nhỏ xuống đò đi học khi nước sông Mã dâng cao, chúng tôi rất lo lắng. Nhưng biết làm sao bây giờ, chỉ biết dặn con cố gắng học để mai này có tương lai tốt hơn”.

Ở thôn Thiết Giang, điều khó khăn lớn nhất của học sinh nơi đây là hạ tầng giao thông. Nhưng cũng chính hoàn cảnh ấy đã hun đúc nên tinh thần vượt khó rất mạnh mẽ. Được biết, cấp ủy, chính quyền địa phương nơi đây đang tiếp tục đồng hành để hỗ trợ các điểm trường vùng sâu như Thiết Giang.

Điểm lẻ khu Thiết Giang - Trường Tiểu học Thiết Ống.

Trên chuyến đò cuối ngày rời Thiết Giang, chúng tôi cảm nhận rõ ánh mắt trẻ thơ vẫn dõi theo về phía bờ xa. Dẫu dòng Mã giang có rộng lớn và hiểm nguy đến đâu, cũng không thể ngăn được khát vọng đến trường của những đứa trẻ nơi đây. Tôi thầm hy vọng, một ngày gần cây cầu trong mơ sẽ thành hiện thực, khi những tiếng gọi thầm lặng bên sông được lắng nghe và thấu hiểu.

Hà Giang – Hoàng Trang